“Ezber Bozan Dört Kitap”
Bu ilk makalemde, sizlere Kafkasya
Kültür Kökenli insanlarımıza ait dört önemli kitabı kısaca tanıtmak istiyorum.
İlk kitap, “Sevgili Vatandaşlarım Lazlara Ricâ-yı Mahsûsum ve Tarihten Şanlı
İki Sahife” adını taşıyor. Tanıtacağım diğer üç kitabın adları sırasıyla şöyle:
“Çerkes ve Yunan Mitolojileri Üzerine Tematik Okumalar”, “19 ve 20. Yüzyıl Abazaların
Politik Tarihi (1770-1993)” ve “Nemazi Dobiguram/ Namaz Öğreniyorum”.
“Sevgili
Vatandaşlarım Lazlara Ricâ-yı Mahsûsum ve Tarihten Şanlı İki Sahife” adlı
kitap, ilk olarak 18 Aralık 1918 tarihinde yayımlanır. Gel gör ki, bu değerli
çalışma 2014 yılına kadar karanlık arşivlerin tozlu raflarında unutulur,
keşfedileceği günü bekler. Değerli araştırmacı-yazar İrfan Çağatay, bu
çalışmayı gün yüzüne çıkarır ve kültür hayatımıza kazandırır. Kitap, Osmanlıca
aslı ve günümüz Türkçe’siyle “Lazi Kültür Yayınları”dan çıktı. Kitabın yazarı
Ahmet Tevfik (Yücesoy). Ahmet Tevfik, hem Osmanlı Ülkesi’nin donanımlı bir Aydınıdır,
hem de Lazların ekonomik, sosyal, kültürel ve anadili haklarına sahip çıkar.
Ayrıca Lazların ve Megrellerin aynı halk olduklarına da vurgu yapar bu
çalışmasıyla. Osmanlı- Rus Savaşları sebebiyle tarihsel topraklarından göç
etmek zorunda kalan Lazların, Türkiye’nin Batı yörelerindeki muhacir köylerinde
de anadilleri ve kültürlerini yaşattıklarından da övgüyle bahseder Ahmet
Tevfik. Eğer Lazların Osmanlı-Rus Savaşı sırasındaki tutum, davranış ve durumlarına
ilgi duyuyorsanız, bu çalışmayı mutlaka okumalısınız. Bu çalışmanın bir diğer
baskısının Serap Arslan’ın günümüz Türkçe’sine çevirisiyle “Lazika Yayın
Kollektifi”nden de çıktığını da burada belirtmeliyim.
İkinci kitabımız “Çerkes ve Yunan Mitolojileri
Üzerine Tematik Okumalar” başlığını taşıyor. Bu değerli çalışma araştırmacı-yazar-akademisyen
Balkar Selçuk’ın imzasını taşıyor. Kitap, “Apra Yayıncılık” tarafından
yayımlandı.
Değerli araştırmacı-yazar-akademisyen Balkar
Selçuk’a “Çerkes ve Yunan Mitolojileri Üzerine Tematik Okumalar” adlı kitabının
içeriğini sordum. Balkar Selçuk, bu konuda şunları söyledi:
“Çerkes ve Yunan
Mitolojileri Üzerine Tematik Okumalar” adlı kitabım temelde Yunan mitolojisinin
iki ana yazarı Hesiodos ve Homeros’un kitapları ile Çerkes Nart mitolojisini
karşılaştırıp edüt ediyor. Bu kitabımla,
Hesiodos’un “Günler ve İşler” ile “Teogonia” adlı kitapları ve Homeros’un
“İlyada ve Odisseia” adlı kitaplarını tartıştım. Kitabım, kendi içinde iki bölümden oluşuyor. İlk bölüm
“Olimpos ve Harama Uaşha’nın Sakinleri” başlığı altında tartışıldı. Olimpos ve
Harama Dağları kozmik dağlar olarak görülüyor. Bu dağlar aslında Çerkes ve
Yunan mitlerinin merkezinde yer alıyor. Yunan mitolojisinde Olimpos’da yaşadığı
var sayılan antropomorfikler ile Çerkes Nart mitolojisinde Harama Dağı’nda
yaşadığı kabul edilen Nartları bu başlık altında karşılaştırdım. Bu bölümde
daha çok Hesiodos’un eserlerini temel aldım.” Kitabımın ikinci bölümü ise,
“Ölüler Ülkesi” başlığını taşıyor. Bu bölümde de daha çok Homeros’un İlyada ve
Odisseia’sını ele aldım.”
Eğer mitolojiye ilgi duyuyorsanız, araştırmacı- yazar-
akademisyen Balkar Selçuk’un “Çerkes ve Yunan Mitolojileri Üzerine Tematik Okumalar”
adlı bu eşsiz çalışmasını mutlaka edinip okumalısınız.
“19 ve 20. Yüzyıl Abazaların Politik Tarihi
(1770-1993)” adlı çalışma değerli araştırmacı-yazar Selçuk Sımsım’ın imzasını
taşıyor. Bu kitap, “Apra Yayıncılık”tan çıktı. Selçuk Sımsım, bu çalışmasıyla
bizlere Abazaları ve onların varoluş mücadelelerinin tarihini belgelere
dayanarak anlatıyor. Kuşkusuz Osmanlı-Rus Savaşları, Birinci Dünya Savaşı, SSCB
ve “Soğuk Savaş” süreçleri Kuzey ve Güney Kafkasya’nın diğer Halkları gibi
Abaza Halkını da derinden etkiledi, şekillendirdi.
Belirtmekte fayda var, değerli araştırmacı-yazar Selçuk Sımsım’ın bu
kitabı, bu alanda Türkçe olarak yazılmış ve belgelerle desteklenmiş ilk
ayrıntılı çalışma özelliğini taşıyor. “19 ve 20. Yüzyıl Abazaların Politik
Tarihi (1770-1993)” adlı bu eşsiz kitabın tanıtımının, Abhazya Cumhuriyeti’nin
Başkenti Sohum’da “Geri Dönüş Devlet Komitesi”nde de yapıldığını
belirtmeliyim.
Şimdi de Selçuk
Sımsım’ın, verdiği bilgilerden birkaç satır aktarmak istiyorum:
“Jeopolitik ve jeostratejik
konumu nedeniyle Abazaların da içinde yaşadığı Kafkasya coğrafyası tarih
boyunca pek çok devletin iştahını kabartmış ve bu nedenle de istila
girişimlerine uğramıştır. Tarihin çok eski dönemlerinden beri devam eden bu
saldırılar 18 ve 19. yüzyıllarda da hız kesmeden devam etti. Kafkasya’nın
otokton halklarının dağınıklığı ve bölünmüşlüğü bölge üzerinde hâkimiyet kurma
emelindeki güçleri hep cüretkâr kıldı.”
Eğer günümüz Kafkasya’sını, Halklarını ve
aralarındaki ilişkileri öğrenmek istiyorsanız,
araştırmacı- yazar Selçuk Sımsım’ın, bu eşsiz çalışmasını da mutlaka
okumalısınız. Türkiye Cumhuriyeti’nin, Abhazya Cumhuriyeti’ni resmen tanıması
yönünde çeşitli temasların sürdüğü şu günlerde, “19 ve 20. Yüzyıl Abazaların Politik Tarihi
(1770-1993)” adlı bu kitabı okumak her geçen gün daha da önem kazanıyor.
Bu makalemde tanıtacağım dördüncü kitap “Nemazi
Dobiguram/ Namaz Öğreniyorum” başlığını taşıyor. Bu kitap, “Lazi Kültür
Yayınları” tarafından yayımlandı. Kitap, resimli bir “Lazca Namaz Hocası”
özelliğini taşıyor. Bu değerli çalışmanın en önemli özelliği, Lazca olması.
Kitabın sonunda da kısa bir Lazca- Türkçe dinî terimler sözlüğü yer alıyor.
Kitabın yazarı Hasan Uzunhasanoğlu. Kitapta yer alan fotoğraflar Mustafa
Bayındır Aliişi ve Suat Özyaman Stingaşi’ye ait. “Nemazi Dobiguram”, İrfan
Aleksiva’nın Lazca sunuş yazısıyla yayımlandı.
Değerli araştırmacı-yazar-eğitimci Hasan
Uzunhasanoğlu’na, bu çalışmasıyla neyi amaçladığını sordum. Hasan
Uzunhasanoğlu, bu soruma şöyle cevap verdi:
“Bu çalışmam, öncelikle
Lazcanın yetersiz bir dil olduğu iddialarına cevaptır. İkincisi, Lazcanın
yalnızca nostaljik, akademik ve etnografik bir unsur olarak günlük yaşamın
dışında değil, yaşayan ve günlük hayatın ihtiyaçlarına cevap verebilecek,
vermekte olan canlı bir varlık olarak her alanda kullanılabileceğini gösterdim. Ve elbette, çeviriler yoluyla Lazcanın
külliyatını ve edebî yanını da böylece güçlendirmek istedim.”
Hasan
Uzunhasanoğlu’nun, daha önce de John Steinbeck'in “Fareler ve İnsanlar” adlı eserini “Mtugepe do Koçepe” adıyla Lazcaya
kazandırdığını da burada belirtmem gerekiyor. Eğer ülkenizin kadim anadillerinden
Lazcayı tanımak veya Lazcanızı geliştirmek istiyorsanız, değerli
eğitimci-yazarımızın çalışmalarını da edinmeli ve okumalısınız.
Bu
değerli kitapları internet üzerinden satış yapan sitelerden kolaylıkla sipariş edebilirsiniz.
Eskiden
veya yeni yayımlanmış kitapların tanıtımlarında bir sonraki makalemde buluşmak
üzere sağlıcakla kalın!
(23
XII 2019)
Ali İhsan
Aksamaz
Hiç yorum yok:
Yeni yorumlara izin verilmiyor.