“K̆arta nananena
gexvameri ren!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi Erol K̆iliç
K̆ut̆elia ren. Erol K̆iliç K̆ut̆elia ren Turkiyeşi gamantanerepeşen. Ma eya
1994 ʒ̆anaşen doni viçinop. 1994 ʒ̆ana rt̆u, Bağlarbaşi derneğişen ar didi
k̆afile k̆ala artot Apxazetişa mepteret̆it. Mixmandari çkini rt̆u. 25- 26
K̆undura 2012 ʒ̆anas, K̆ocaeli/ Derbent̆is Çerkesuli Hak̆epeşi
İnisiyat̆ifişk̆elen ʒ̆opxineri k̆onferansisti xolo artot vort̆it. 14 Mariaşina
2014 ʒ̆anas, nananoğa Ank̆aras gedgineri ÇDP̆-şi 38 magedgineşen juri voret
Erol K̆iliç K̆ut̆elia do man. Amk̆ata mcveşi manebroba komiğunan çkin. Erol
K̆iliç K̆ut̆elia, dobadona çkinişi k̆itxeri do namusoni gamantanerepeşen ren.
Erol K̆iliç K̆ut̆eliak Lazi gamantanerepeti, Lazi xalk̆iti k̆aixeşa içinops.
Ginon Muslimani, ginon Krist̆iani, ginon Musevi, k̆arta cerapeşen xalk̆epeşi
manebra ren. Ginon Lazuri, ginon Megruli, ginon Kortuli, k̆arta nenasti qorops
emuk. Ma, Erol K̆iliç K̆ut̆elia k̆ala ar int̆erviu dop̆i. Ma emus mskvaşa
p̆k̆itxi, emukti k̆aixeşa nena gemiktiru. P̆olit̆ik̆aşen do duşmanobaşen var,
biyografi muşişen xalk̆epeşi cumalobaşen, xolos tarixişen do Abaz(in)ur-
Apxazuri nenaşen bğarğalit.13 II 2021/ Ali İhsan Aksamazi)
+
Ali İhsan Aksamazi: Erol begi, ipti
ti-tkvanişen molamişinit, mu iqven! So do mundes yeçkindit? Namu nʒ̆opulapes
igurit? Mu mesleği giğunan? Aʒ̆i mu dulya ikipt? So skidut? Çileri reti? Berepe
do motape giqounani? Ocaği tkvani K̆afk̆asyaşen Anat̆oliaşa mundes mohaciri
moxteren? Tkvan nak̆otxani jenarasyonişen ret? Turkuli nenaş
gale, Abazuri- Abazinuri/ Abxazuri nenaş gale çkva namu nenape
giçkinan?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia:1948 ʒ̆anas noğa
Sakarya/ Hendek̆işi oput̆e Cgerdas/ Soğuksus dovibadi. Geç̆k̆apuroni nʒ̆opula
Soğuksus, oşkenoni nʒ̆opula İstanbul-Bakirkyoyis Karma nʒ̆opulas, lise
Sultanahmet Akşam Ticaretiş Lises doviguri. Uk̆ule mağali nʒ̆opulati İstanbul
İktisadi do Ticari İlimepeşi Ak̆ademis doviguri. Çileri vore. Ar bere do jur
mota komiqonun. Bank̆aş müfettişoba, bank̆aşi filialepes direkt̆oroba, nananoğa
Ank̆aras Bank̆aşi Muxuruli direkt̆orobas do noğa İst̆anbolis Generaluri
Direkt̆orabaşi Seksiyonişi direkt̆oroba steri dulyape dop̆i. Ekolenti
p̆enʒioneri gamapti. Turkuliş gale Apxazuri, Fransuli do oşkenoni seviyeten
İngilisuri komiçkin. Ç̆aralepe do ndğa- žirameri gonoşinepe çkimi gamiçkvinu
akoni K̆afk̆asurepeşi çkvadoçkva jurnalepes. Xolo çkvadoçkva K̆afk̆asuri
Derneğepeşi Oktalas do Xçetomalonepeşi K̆omisyonepes kovort̆i. 1976 ʒ̆anaşi
Guma rt̆u, iptineri Apxazetişa mepti do p̆ap̆ulepe çkimişi dixa kobžiri ma.
Gurcistan-Apxazetişi lima yeçkinduşi, Turkiyeşi, akoni K̆afkasurepeşi mteli
dernepeğeşi xe meçamuten gedgineri “Kafkas Abhazyaşi Cumalobaşi K̆omit̆et̆işi”
doloxe vort̆i. Edo Ek̆onomi do Demografyaşi dulyapeşi tigemçanu vort̆i.
Ek̆onomi do Demografyaşi tigemçanu navort̆i şeniti emorapeşi Apxazetişi
xeʒalepeşi tigemçanupek ma vekaletepe komomçes. Edo emk̆ata dulyape k̆ala
mskvaşa vibodi. Aʒ̆i Apxaz Derneğepeşi Federasyonişi Xçetomonobaşi do Ğnosi
Yezdimuşi Meclisişi mak̆aturepeşen vore. Andğaneri ndğas mali muşaviri vore do
majurepes ğnosi mepçap. Goşogorapa do noç̆arepe çkimi gamiçkvinen
abhazpostasi.com do ozgurcerkes.com coxoni vebbut̆k̆apes.
Ali İhsan Aksamazi: Gvari tkvani
K̆ut̆elia ren. Solen mulun aya gvari? Abaz(in)/ Apxazepeşenti, Megrelepeşenti
k̆oçepes artneri gvari kuğunan. Artneri gvari kuğunan. Eşo miçkin. Aya
temaşenti molamişinit, mu iqven!
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Aya gvari,
K̆ut̆elia/ K̆ut̆alia Apxazetişi muxuri Samurzaqano/ Galis yeçkinderi
ren do Apxazepesti, namtini Megreli cumalepe çkinisti aya gvari kuğunan
andğaneri ndğas. Gurişmeç̆voni ren, 1877-1878 ʒ̆anapes Osmaneti-Rusuli ʒarobaşi
lima, akoni tkvalaten 93 Harbi, lai dinepeşi lima rt̆u do dudi çkinis eşo
golamixtes. Eşo oxoiʒ̆onu mara eşo va rt̆u. Muslimani Apxazepe
geit̆k̆oçinu, nanadixa mutepeşi naşkvinu do emoraşi Osmanetişi dixaşa obarguşen
çkva gza va duskides. Muslimani K̆ut̆eliapeşi/ K̆ut̆aliapeşi ocağikti nanadixa
muşi naşkvinu do Osmanetişi dixaşa obargu anç̆u. Anat̆olişi dixaşa komoxtes do
noğa Adapazarişa dibarges. Amʒikaşk̆ule akoni namtini K̆ut̆eliapes/ K̆ut̆aliapes
majura namtini Apxazepe k̆ala Apxazetişa xolo mextimu unt̆es. Edo para
mutepeşiten noğa İzmitişen ar k̆aravi okaçes do Apxazetişi gzas gedgites. Mara
Rusuli ʒarobaşiApxazetişi oktalak gza va meçu Anat̆olişen mextimeri Muslimani
Apxazepes. Emindroşi Batumi rt̆u Osmanetişi dixaşi doloxe. Emuşeniti Muslimani
Apxazepekti k̆aravi mutepeşiten Batumişa mek̆axtes. Andğaneri Aç̆aristanişi
Avt̆onomiuri oktalaşi nananoğa Batumis do muşi gomorgvas skidunan em Muslimani
Apxazepeşi motalepe. Andğaneri ndğas vitoşepeten Muslimani Apxazi skidun ek.
Çkimi ocağişen, K̆ut̆eliapeti/ K̆ut̆aliapeti skidunan nananoğa Batumis.
Sovyetistani dilixvuşi, artikarti ok̆oviçinit, artikarti mok̆itxuşa komeptit,
komoptit. Aʒ̆iti entepe k̆ala k̆ont̆akt̆i komiğunan. Batumişa dobargeri K̆ut̆eliapeşen/
K̆ut̆aliapeşen namtini ocağepek Sovyetistanişi namtini memurepes ruşveti
meçerenan do eşoten p̆ap̆ulepe mutepeşi dixaşa xolo goikterenan do
dibargerenan, noğa Oçamçiraşi oput̆es Tamşişa dibargerenan. Maotxani
jenerasyonişen vore ma Turkiyeşi diyasp̆oras. Naiçkinen steri, muxuri
Samurzaqanoşi/ Galişi Apxazepe do Megrelepe, artimajuraşen ok̆oʒ̆k̆u,
artimajuraşen oğobu eşo ʒubuka va ren. Artneri gvarepe nauğunan oşepeten Apxazi
do Megreli ocaği koren ek. Apxazi K̆ut̆eliati/ K̆ut̆aliati; Megreli
K̆ut̆eliati/ K̆ut̆aliati; Muslimani K̆ut̆eliati/ K̆ut̆aliati; Krist̆iani
K̆ut̆eliati/ K̆ut̆aliati ren çkimi mzaxali do çkimi cuma. Artneri coğrafyaşi,
artneri ist̆oriaşi, artneri k̆ult̆urişi, artneri folk̆lorişi cuma xalk̆epe
renan Apxazepe do Megrelepe. Lazik̆aşi Omapes, Apxazetişi
Omapesti, ar oxenʒaleşi doloxe artikarti k̆ala skides.
Emp̆eryalist-ok̆up̆ant̆i oxenʒalepeşa xe ok̆ok̆limeri nodgines. K̆olxida dixaşi
svalyari xalk̆epe renan Apxazepe do Megrelepe. K̆olxidaşi ʒiviliʒayoni xe
ok̆ok̆limeri dok̆ides entepek. Edo K̆olxidaşi ʒiviliʒayonişi oşkari mancepe
renan.
Ali İhsan Aksamazi: Xalk̆i
tkvanis arik Abaza vana Abazin, majurak Apxazi uʒ̆umers. Aya speros ar oxoktoba
koren. Eşo miçkin. Namu coxo ʒ̆ori ren? Mara xvala Turkiyes skideri, akoni
xalk̆i tkvani şeni va gk̆itxupt. Hemi akoni hemiti ekoni, K̆afk̆asyas skideri
xalk̆i tkvani şeni gk̆itxupt. Xalk̆i tkvanik ti-mutepeşis mu uʒ̆umernan? Aya
dulyaşenti molamişinit, mu iqven! Komiçkin, Abaz(in)- Abxaz xalk̆i dunyaşi
k̆arta ğocis goşobğeri tito- tito skidun. Aya komiçkin do aya va gk̆itxupt:
Abaz(in)- Abxazi xalk̆i K̆afk̆asyaşi do dunyaşi namu muxurepes ok̆obğeri
skidunan?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Didopeten Turkiyes,
Apxazetis, Rusyaşi Federasyonişi Cumhuriyetepeşen K̆araçay- Çerkesis, Urdunis,
Suriyes, Lubnanis, Misiris, Libyas, Alamanyas, Fransas, Belçik̆as, İsviçres,
Hollandas, İngilteres do Amerik̆as, jureneçişen dido dobadonas diyasp̆oriulo
skidunan Apxazepe/ Abazepe Andğaneri ndğas. Andğaneri ndğas ar- jur oxenʒalek
içinops Apxazetişi oxenʒale. Rusyaşi Federasyonişi cumhuriyetepeşen
K̆araçay-Çerkesişi doloxe ‘Abazaşta’ coxoni avt̆onomiuri muxuri mutepeşisti
skidunan Abaza cumalepe çkini.
Ali İhsan Aksamazi: Aʒ̆iti Abaz(in)ur-
Apxazuri nenaşen molamişinit, mu iqven! Mara ipti otkvaluşi vore: Ma, nananena
tkvanis Abaz(in)ur- Apxazuri nena vuʒ̆umer. Aya t̆erimi mtini reni? Namu coxo
mtini ren? Abaz(in)uri nenai?! Apxazuri nenai?! Abaz(in)ur- Apxazuri nenai?!
Nananena tkvani K̆afk̆asyaşi namu muxurepes iğarğalinen? Nananena tkvani
K̆afk̆asyas artneri alboniten iç̆arinen; eşoi? ʒ̆ori reni? Eşo va ren na, muk̆o
alboniten iç̆arinen? K̆arta alboni artneri reni? Ak, Turkiyes, arik Abazuri
nena uʒ̆umers, majurak Apxazuri nena. Gamantanerepe tkvanikti eşo zop̆onan.
Gamantanerepe tkvanikti oxokteri ixmarnan. Gamantanerepe tkvanikti oxokteri
ç̆arupan. Aya dulya oxokteri ren do emuşeni gk̆itxupt. Oxoktoba dido ren aya
speros. Nenaşi mğarğalupek nananena mutepeşis mu uʒ̆umernan? Hele tkvan miʒ̆vit
çkinti do majurapekti ʒ̆ori ixmaran, mu iqven?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Abazepe do
Apxazepe artneri xalk̆i, artneri milleti ren. Apxazepek ti-mutepeşis
Apsua uʒ̆umelan. Abazepek ti-mutepeşis Aşua vana Aşxarua uʒ̆umelan. Rusepek
Aşua do Aşxaruaşi juristi Abazin uʒ̆umelan. Diyasp̆oras naskidunan Apxazepek-
Abazapek didopeten ti- mutepeşis Abaza uʒ̆umelan. Oşkeyulvas, Arabuli
dobadonapes naskidunan Apsua, Aşua do Aşxaruapeşi k̆arta k̆oçis Abazaten
naiçoden gvarepe kogiğunan.
Ali İhsan Aksamazi: Abaz(in)ur- Abxazuri
nenas muk̆o bonca uğun? Aya boncapeşen muk̆o sersoni, muk̆oti userseli ren?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Apxazuri albonis
sumeneçidootxo bonca kuğun. Entepeşen jureneçidovitoanşi userseli, anşi sersoni
do juri oçiçkanuşi nişani ren. Abaz(in)uri albonis sumeneçidoovro bonca kuğun.
Userseli boncape dido ren. Edo jur sersoni bonca kuğun: (a/а ) do (ı/ ы ).
Ali İhsan Aksamazi: Abaz(in)ur- Apxazuri
nenas muk̆o diyalekt̆i uğun? Aya diyalekt̆epe ok̆obğeri K̆afk̆asyaşi do dunyaşi
namu muxurepes iğarğalinen?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Apxazepek do
Abazepek artneri nena ğarğalapan. Edo artikarti k̆aixeşa oxoʒ̆onapan. Sum
diyalekt̆i kuğunan: Apsua, Aşua, Aşxarua. Abazape doApxazepeşi doloxe artneri
gvariten oşepeten ocaği koren. Naiçkinan steri, Oçildre K̆afk̆asyaşi xalk̆epeşi
k̆arta ocağis ar damga kuğun. Apxazi do Abaza vitepeten ocağis mengaperi
damgape kuğun.
Ali İhsan Aksamazi: Mati k̆aixeşa
komiçkin, tkvanti kogiçkinan, dunyaşi k̆arta nenas majura nenapeşen eʒxeri,
emanet̆i zit̆ape kuğun. Aya oncğore va ren. Dork̆inobati va ren. Abaz(in)ur-
Apxazuri nenasti majura nenapeşen eʒxeri zit̆ape uğuni? Eya eʒxeri zit̆ape
didopeten namu nenapeşen ren? Eya eʒxeri zit̆ape didopeten namu speroşen ren?
Abaz(in)ur- Apxazuri nenakti majura nenapes eʒxeri zit̆ape meçui? Abaz(in)ur-
Apxazuri nenak eʒxeri zit̆ape didopeten namu nenapes meçeren?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Apxazuri/ Abazuri
nena ren Oçildre K̆afk̆asyaşi nenapeşen, Adigur-Apxazuri nenaşi ocağişen.
Gurişmeç̆voni ren, andğaneri ndğas ğureli Ubixuri nenati artneri nenaşi
ocağişen ren. Ubixuri nena domiğures Anat̆olişi dixas. Ak na domiğures nenapeşen
ren Ubixuri. Apxazur-Abazuri nenas didopeten Ubixuri, Adiguri do Megreluri
nenapeşen eʒxeri zit̆ape kuğun. Farsuli do Turkuli nenapeşenti eʒxeri zit̆ape
kuğun Apxazur-Abazuri nenas.
Ali İhsan Aksamazi: Sovyeturi xeʒalaşen
ʒ̆oxleti Abaz(in)i- Abxazi gamantanerepe kort̆u. Edo entepekti nena mutepeşi
modernuri gagnapaten oskedinu şeni şurdo guriten içalişept̆es. T̆obil
T̆alust̆an do Dirmit̆ Gulya aya beciti gamantanerepeşen juri rt̆u. Mara
Abaz(in)uri- Apxazuri ç̆areli Mç̆aralobak didopeten do tişen k̆udelişa mtelo
Sovyeturi xeʒalaşi iptineri ʒ̆anepes komoirdu, dixampu do dipukiru. Ekoni
nananena tkvani ipti Latinuri alboniten, uk̆ule Kortuli alboniten, uk̆uleti
K̆iriluri alboniten iç̆arinu. Ma aşo miçkin. Muşeni çkvadoçkva orapes
çkvadoçkva albonepe ixmarinu? Arçkva k̆itxalati komiğun tkvanda: Mteli
Sovyeturi dobadonas eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, emoraneri Sovyet-
dobadonarepeşi nenape K̆iriluri alboniten iç̆arinu. Muşeni? Mara Kortuli nena
Kortuli alboniten, Somxuri nenati Somxuri alboniten iç̆arinu? Muşeni? Tkvan mu
izmont?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Apxazuri nena ipti
Latinuri grafik̆aten 1928 ʒ̆anas iç̆arinu.1938 ʒ̆anaşen1954 ʒ̆anaşa Kortuli
alboni ixmarinu. 1954 ʒ̆anaşen andğaşakis K̆iriluri grafik̆a
ixmarinen. Abaz(in)uri alboniti 1932 ʒ̆anas Latinuri grafik̆aten
iç̆arinu. 1938 ʒ̆anaşen andğaşakis K̆iriluri grafik̆aten iç̆arinu. Andğaneri
ndğas Apxazuri nenati, Abaz(in)uri nenati K̆iriluri grafik̆aten iç̆arinen mara
goçkvaneri alboni kuğunan. Apxazi do Abaza (Abazin) xalk̆i ok̆onç̆u şeni jur
goçkvaneri alboni ar alboni oxvenu domaç̆irnan. Kortuli alboniti,
Somxuri alboniti dido mcveşi ren mara jur alboniti k̆onservat̆iuli ren.
Emuşeniti majura xalk̆epeşi nenape şeni, entepe oxmaruti meçamura do moxva va
ren. Apxazi xalk̆is Kortuli alboni oxmaruşi gza oʒ̆iru St̆alinişi xeʒalak
vit̆oanşi ʒ̆anaşi morgvalis. Edo aşoten ç̆areli Apxazuri mç̆aralobaşi omordinus
nidgitinu. Apxazuri mç̆aralobaşi iptineri monoçane ren Dirmit̆ Gulyaşi “Xark̆iş
Nʒaşi Tude”. Aya p̆aşura çkimi tercumeten Turkuli gamiçkvinu 1980 ʒ̆anas. Aya
ren Apxazuri nenaşen Turkuli nenaşa goktireli iptineri ginže p̆aşura
Ali İhsan Aksamazi: Sovyeturi
xeʒalas, ç̆areli Lazuri Mç̆aralobati Apxazetis yeçkindu. Emuşeniki emoraşi
Apxazetis Lazepeti skidut̆es. 1920-oni ʒ̆anepeşi majura gverdis, Lazuri Mç̆araloba
Soxumis yeçkindu. İptineri Lazuri gazeta Soxumis gamiçkvinu. Lazuri k̆ult̆uruli
aut̆onomia Apxazetis yeçkindu. Lazuri dersişi ketabepe ipti Apxazetis
gamiçkvinu. İptineri Lazuri nʒ̆opulape Apxazetis guinʒ̆k̆u. Mara Nest̆or
Lak̆oba doğur(in)u, Lazepes k̆ult̆uruli aut̆onomiati gundunes. Lazepe
Apxazetişen goit̆k̆oçines; Sibiryaşa, K̆azaxistanişa uçves. Mtini
giʒ̆vat na, Nest̆or Lak̆obaşi Apxazeti mtiniti Canepeşi dobadona rt̆u.
Emuşeniti akoni Lazi xçini- badepes dido qoroponi gonoşinepe kuğut̆es Nest̆or
Lak̆obaşen. Mati mignapun. Çkini xçini- badepek Nest̆or Lak̆obas dido
qoropt̆es. Mara St̆alinis va qoropt̆es. Tkvan mu izmont aya uça ndğalepeşen?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Apxazi magektale
goʒ̆oncğoneri Nest̆or Lak̆obaşi xeʒalas, Apxazetis naskidut̆u k̆arta
xalk̆i steri, Lazi cumalepe çkinisti nena- k̆ult̆uri mutepeşi oskidu-
oskedinuşi bedineoba do xela aqu. Lazuri nena-k̆ult̆uri- xeşnoxveneşi
noçalişepe ipti Apxazetis ixorʒelinu. St̆alin- Beriaşi xeʒalak Apxazi magektale
goʒ̆oncğoneri Nest̆or Lak̆obas ğuržuli oşvapu do t̆k̆obaşa
oğurinu. Nest̆or Lak̆obaşi ğuraşk̆ule aya k̆ult̆uruli mogapa
nik̆arbinu. Lazi cumalepe çkinişi goʒ̆oncğonerepe do gamantanerepe Apxazetişen
goit̆k̆oçines; Sibiryaşa, K̆azaxistanişa uçves. Aya uçva Apxazi gamantanerepesti
anç̆u. Entepeti Apxazetişen goit̆k̆oçines; Oşke Asyaşa do Sibiryaşa uçves.
Xvala Apxazetişi Apxazi do Lazi gamantanerepe var, Xemşinişi Somexepeti,
Apxazetis skideri Urumi do Turki gamantanerepeti uçvu St̆alinişi
xeʒalak. Dik̆t̆at̆or- faşist̆i St̆alinişi xeʒalas aya
demografik̆uri dubaraten ç̆it̆a xalkepe asimile oxvenu unt̆u.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti ginonan na,
aʒ̆iti Apxazetişi Lazepeşen amʒika çkva molapşinat. 150 ʒ̆ana ʒ̆oxle, eşo ptkva
na, akoni Lazepe, Osmanlişi Turkiyeşi Lazepek Rusetişi emoraşi çkvadoçkva
muxurepeşa madulye nulut̆es, para mogapu şeni. Eya muxurepeşen arteri Apxazeti
rt̆u, didopetenti Oçamçireşa nulut̆es. Entepeşen didok Apxazetişa dibargu.
Apxazetişi xalk̆epeşen diqves. Sovyeturi xeʒalasti şur do guriten numxvaces
Apxazetişi Lazepek. Eşoki xut oput̆e kuğut̆es. Namtini k̆oçepek eşo zop̆onan:
Apxazetişi Lazepe vit oput̆es skidutes. Apxazetis. K̆olmaniti kuğut̆es. Noğa
Gagra do noğa Oçamçires Lazuri nʒ̆opulape kort̆u; eşo vogni, vik̆itxi. Mara
St̆alinişi xeʒalaşi oras dido nʒ̆ires. Emuşeni entepeşen dido Turkiyeşa goiktu.
Apxazetis dido ç̆it̆a doskides. Aʒ̆i muk̆o Lazi skidun Apxazetis? Giçkinani?
Muşeni amk̆ata p̆at̆i dulyape ixvenu Apxazetis? Tkvan mu izmont aya uça
ndğalepeşen? Turkepeti, Lazepeti, Urumepeti, majurapeti uçves Apxazetişen. Mu
rt̆u aya barbarizmişi sebebi?
Erol K̆iliç
K̆ut̆elia: Andğaneri ndğas, vitoşi vana vitoşidoxutoşi Lazi Cuma çkini
skidun Apxazetis. Apxazetişi Lazepe Megrelepe k̆ala xe ok̆ok̆limeri renan
k̆ult̆uruli speros; Lazepes Megrelepe k̆ala artneri nena do k̆ult̆uri kuğunan
do emuşeni. Apxazetis naskidunan namtini Lazi ocağepes Turkiyes naskidunan
namtini Lazi ocağape k̆ala artneri gvarepe kuğunan. Entepeşen vitepeten ekoni-
akoni Lazi ma tişen k̆udelişa k̆aixeşa komiçkon do viçinop. Apxazetişi
Cumhuriyetişi k̆anoniten, Apxazetişi k̆arta dobadonaris etnik̆uri
minoba muşiten doloxeni p̆asap̆ort̆isti, galeni p̆asap̆ort̆isti oç̆arapuşi
hak̆i kuğun. Apxazetişi Cumhuriyetişi k̆anonepeten, Apxazetis naskidunan k̆arta
etnik̆uri xalk̆is, entepeşi muk̆onobaten, Apxazetişi P̆arlament̆os
mebus-k̆ont̆ejani kuğun.
Ali İhsan Aksamazi: Ma komiçkin, tkvan
Lazi xalk̆iti k̆aixeşa içinopt. Noğa Rizinis/ Atinasti içalişit do
emuşeni. Arʒikati eya ambaişen molamişinit, mu iqven!
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Ma, Lazi cumalepe
çkimi k̆aixeşa viçinop. Entepe k̆ala mengaperi ist̆oria, mengaperi coğrafya,
mengaperi k̆ult̆uri, mengaperi folk̆lori, mengaperi milleturi p̆roblemepe
miğunan. NoğaAtinas, noğa Arkabis, noğa Xopas bank̆aşi filialepes teftişepe
dop̆eret̆i. Artneri oşkaruli endişepe miğunan do aya tolepe çkimiten kobžiri,
qucepe çkimiten kovogni. Moşvacinoni ndğalepes, şurişxas do mjaçxas, Lazuri
oput̆epeşa mevulut̆i. Edo ekoni k̆oçepe k̆ala ok̆oviçinit. Mskva dğalepe rt̆u.
Mskva k̆oçepe rt̆es. Emoraşi Apxazetişi oxenʒale radio-ç̆andinape Turkiyeşi
Uçamzoğaşi muxurişen mskvaşa ignapet̆u. Apxazetişi Radiok Apxazuri nenatenti
ç̆andinapt̆u. Edo Apxazuri ç̆andinapeşi saatepe ma komiçkit̆u. Çkimi
p̆ort̆at̆ul- radio gomʒ̆k̆ipt̆i do Apxazuri ç̆andinape vusimint̆i; xela
maqvet̆u. Namtini orapesti, gemzuli vort̆i. Sinorişi nek̆naşen moleni
Sarpulepek meleni Sarpuli Lazi cumalepe mutepeşis xeten t̆k̆obaşa
selami oğoduşi gzalepe gorupt̆es. Lazepek muepe nʒ̆irupt̆es, ma
tolepe çkimiten kobžiri. 1934 ʒ̆anaşi “Gvariş k̆anoni” do “Dobadonari, Turkuli
ğarğali, navağarpalapanpesti doçinadit! “ steri zalimuri suverepeşi
tesiri Uçamzoğaşi muxuris muç̆o rt̆u, armʒika t̆raji- k̆omik̆uri ambaepe qucepe
çkimiten kovogni xçini- badi Lazi didilepe çkinişen. P̆at̆i ndğalepe kogolaxtu,
aʒ̆işk̆ule mskva ndğalepe maqvan! Andğaneri ndğas açkva xeleberi voret:
Sinorepe guinʒ̆k̆u.Artikartişi ç̆andaşa do cenazeşa oxtimu- moxtimu, ar
k̆eleşen majuranişa oxtimu- moxtimu açkva p̆roblemi va ren. Dijit̆al-
t̆eknolojiten gonç̆ela va gomindines mara ʒ̆oxleneri steriti va ren.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti kogiçkinan,
açkva Abazinur- Abazur/ Apxazuri nenati menoʒxune dersi ren oxenʒaluri
nʒ̆opulapes. Aya menoʒxune dersepe şeni mu izmont? Dobağine reni?
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Abazuri, Lazuri do
majura cuma nananenapeşi menoʒxune dersepeten ar şansi yeçkindu. Tişen
k̆udelişa toli miğut̆an aya menoʒxune dersepeşa. Andğaneri ndğas, nananenape
çkinişi oskidu şeni aya dobağine reni? Moro, dobağine va ren. Çkvadoçkva
endolepe koren aya speros. Mara derneğepe çkini, xe ok̆ok̆limeri numxvacan. Ar
nananena ğuraşi, ar xalk̆i ğurun. 37 ʒ̆anaşen doni, elek̆t̆irik̆-
faturapeten k̆arta oşi liraşi jur lira TRT̆-s xarci mepçit do xoloti mepçapt.
Elekt̆ronik̆- eşyapeşi bandroliş para şeni TRT̆-s xarci mepçit do xoloti
mepçapt. Mara TRT̆-k xoloti nananenape çkiniten va ç̆andinaps. TRT̆-k Afrik̆aşi
ç̆iç̆it̆a xalk̆apeşi nenapeten ç̆andinaps mara Turkiyeşi nananenapeten va
ç̆andinaps. UNESCO-şi tkvalatenti, nananenape çkini ğurun. TRT̆-k nananenape
çkini xoloti va žirops. Aya ren TRT̆-şi juroni st̆andart̆i. Berepe çkini şeni,
ç̆umanepe çkini şeni, nananenape çkini şeni TRT̆-k oç̆andinuşi
ren. TRT̆-s nananenape çkiniten oç̆andinu şeni xe ok̆ok̆limeri
vak̆vandat. Aya ren çkini k̆oçinobaşi do dobadonarobaşi hak̆i. Berepe çkini
şeniti, nananenape çkiniten ğareli filmepeti dido ç̆andinas TRT̆-k. K̆arta nena
gexvameri ren. K̆arta nenas oskiduşi hak̆i kuğun.
Ali İhsan Aksamazi: Erol Begi, aya
int̆erviu şeni dido şukuri goğodapt. Çkva k̆itxala va miğun. Mara tkvan
otkvaluşi nena varna cumalobaşi mesajepe giğunan na, mu iqven, entepeti
miʒ̆vit. Pimpili dixaşa!
Erol K̆iliç K̆ut̆elia: Lazi cumalepe çkini,
Uçamzoğaşi muxurişi svalyari xalk̆i ren. Majurapa dixaşen mohaciri
va moxtes do va dibarges. Vitoşepeten ʒ̆anaşen doni aya dixaşi berepe
renan. Osmananetişi Meşrutiyetişi oras, Meclisi Mebusanis Lazi
mebusepe kort̆u. Osmaneti dilixvuşi, Turkiyeşi Cumhuriyeti geidginuşi, TBMM-şi
iptineri ʒ̆anapes Lazi mebusepeti kort̆u. Uk̆ule aya hak̆i nik̆arbinu.
Asimilasyonişi k̆arta suveri ipti Uçamzoğaşi muxuris iʒ̆opxinu. Lazi cumalepe
çkini; noğa Atinas, noğa Art̆aşenis, noğa Viʒ̆es, noğa Arkabis, noğa Xopas,
noğa Mak̆rialis/ Noğedis skidunan. Aya noğape jur vilayetişi oşkendas
ok̆oirtinu, vilayet Rizinişa do vilayet Artvinişa ok̆oirtinu. Aşotenti Lazi
cumalepe çkinişi ʒ̆oxleneri p̆olit̆ik̆ur- demografiuli menceli ip̆asivinu. Va
gomoç̆k̆ondan: Dğaleri jur serişi şkas ren. Taneri ndğalepes vižirat!
https://sonhaber.ch/her-anadili-kutsaldir/
http://circassiancenter.com/tr/her-anadili-kutsaldir/
