“Dobadonarepeşi
gamantana do k̆ult̆uruli k̆vandape şeni çkvadoçkva noçalişepe mutepeşi
p̆olit̆ik̆uri va ren!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Ergun Konakçi.
Ergun Konakçi ren çkineburi gamantanerepeşen arteri.
Ergun Konakçi ren tarixişi mamgurapale, mara xvala tarixişi
mamgurapale va ren, matarixe ren. Ergun Konakçis kuğun gamiçkvineri
mak̆alepe. Edo Ergun Konakçik mak̆alepe muşiten Lazepeşi tarixişenti
mç̆ipaşaşi tişen k̆udelişa ambarepe momçapan. Ergun Konakçi k̆ala ar int̆erviu
dop̆i ma. Biyografi muşi do milleti çkinişi oşkaruli guramepeşen
molapşinit çkin. Aya t̆ekst̆i ren int̆erviu çkinişi. Ali İhsan
Aksamazi; 16 VIII 2019)
+
Ali İhsan Aksamazi: İpti biyografi
tkvanişen bğarğalat. Mundes do so dibadit. Sonuri ret? Namu nʒ̆opulapes igurit?
Mu mesleği giğunan? So içalişept? Çileri reti? Berepe do motape giqonunani?
Ergun Konakçi: Ali İhsani Xoca çkinis
kuğun Lazuri tarixi, k̆ult̆uri do nenaşen ambaroni noçalişepe do çkinti aya
odudepe muşişen istifade vikipt; emuk ar int̆erviu mak̆vanduşi, mati
dido k̆ai maʒ̆onu, şukuri vuʒ̆umer emus.
Noğa Rizini- Art̆aşenis dovibadi ma. Geç̆k̆apuroni
nʒ̆opula Art̆aşenis, oşkenoni nʒ̆opula do lise İzmiris,
universit̆et̆iti Ankara Gazişi Universit̆et̆is doviguri ma. ma jur bere
domiqonun. Andğaneri ndğas, noğa Sakaryas viçalişep ma.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvan tarixişi
mamgurapale ret. Mara xvala tarixişi mamgurapale var, matarixeti ret. K̆arta
tarixişi mamgurapale matarixe va ren; ma eşo miçkin. K̆arta edebiyatişi
mamgurapaleti maedebiyete va ren; eya zmona do gagnapaten giʒ̆umert aya. Tkvan
hemi k̆ai mamgurapale hemiti matarixe ret. İpti eşo gk̆itxat: K̆arta milletis
k̆axramanepe/ guramepe kuqonun. Edo k̆arta milletis guramape muşişen tişen
k̆udelişa ambari kuğun, mara çkin çkini guramapeşen ambari va miğunan. Aya
dulya muşeni eşo ren?! Giritişi Harbişen, Balk̆anişi Harbişen, Çanakkaleşi
Harbişen, Kutul Amareşi Harbişen, İstiklalişi Harbişen dido guramepe
komiqonunan çkin. Vit̆oşepeten guramepe komiqonunan, mara dersiş ketabepek
entepeşen çkar ambari va momçapan. Çkar mitis am guramapeşi coxoti va uçkin.
Halide Onbaşi, Nezahat Onbaşi, Demirci Mehmet Efe, İpsiz Recep, Art̆eşenuri
Abdullahi, K̆ost̆aki Paşa, Abdullah Peşavari … Amtepe renan guramepe çkinişen
namtinepe. Tkvan mu izmont aya xali şeni?
Ergun Konakçi: Xvala İstiklalişi
Harbis var, ʒ̆oxleti, Malazgirt̆işen doni, Turkiyeşi
xalk̆epek doç̆ironi k̆arta dulya doqves. Dobadonaşi moşletinu şeni çalişeri
k̆arta k̆oçi ren gurami. Udodginu muayeni coxo do milletepes becitoba meçamu do
xvala entepe goşinu ren uhak̆k̆oba am guramepeşa; ma aya dulya eşo vizmon.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvan matarixe ret
do çkimden çkva k̆ai giçkinan; Maartani Didi Harbi şk̆ule, emindroneri Didi
Brit̆anya, Fransa, İt̆alya do Yunanistanişi ordupek xe gedves dobadona çkinis.
Aya dobadonaşi k̆arta cincişen milletik şurdoguriten diçalişu dobadona çkinişi
moşletinu şeni. Çerkesepe, Abxazepe, Kyurdepe, Gurcepe, Zazape, Lazepe do
majurapek şurdoguriten diçalişes dobadona çkinişi moşletinu şeni. Muk̆ellefi
rt̆es do xvala emuşeni var, gurişari diçalişes; gurişari mufrezepe doʒ̆opxes
entepekti; eşo. Mara Svalyari Urumepe, Ermenepe do Yahudepeşi namtini
gamantanerepek numxvaces ok̆up̆ant̆epes. İstiklalişk̆ule; Urumepe,
Ermenepe do Yahudepes nʒ̆opulape mutepeşi gonʒ̆k̆u şeni gza komeçu
ağani oxenʒalek. Mara dido gok̆vironi ren, emindros noğa İst̆anbolis
gedgineri Çerkesuli Numunuri Mektebi geink̆ilu xeʒalaşk̆elen do
Çerkesuli, Abxazuri, Kyurduli, Gurculi, Zazuri, Lazuri nenapeşi oğarğalinuti
iyasağinu. Aya ren mtini tarixi çkini. Tkvan amk̆ata gok̆vironi xilafi dulyape
şeni muepe gazit̆enan?
Ergun Konakçi: ʒ̆oxleşenti
molapşini ma, eşo; 1071 Malazgirt̆işi Harbişen İstiklalişi Harbişa, aya orapeşi
doloxe dobadona çkinis skideri svalyari - mohaciri k̆arta xalk̆ik
renoba-ğuraşmedginobaşi mucadeles mali- şurepe mutepeşiten numxvaces. Si- ma
yado mutu va rt̆u aya tarixuri p̆rosesis. Mara İstiklalişi Harbişk̆uleni oras,
mtelisxolo k̆aixeşa komiçkinan; eşo, am xalk̆epeşi minoba, k̆ult̆uri do
nenapeşi asimilasyonişi p̆olit̆ik̆as imxvacinu. Dido-peronoba do dido-
k̆ult̆uronoba işinen dobadonaşi k̆ult̆uruli xampoba andğeneri dğaşi modernuli
oxenʒalepeşk̆elen. Aya k̆ult̆uruli xampoba oskedinu şeniti, k̆arta vasitaten
tişen k̆udelişa numxvacupan amk̆ata oxenʒalepek. Ğureli
k̆ult̆urepeti oşenu şeni şurdoguriten gzalepe gorupan entepek, mara çkinti
gzalepe bgorupt aya k̆ult̆uruli xampoba çkini mek̆arbinu şeni; moro mu, aya ren
xilafi.
Ali İhsan Aksamazi: Mara oxenʒaleşi
ağani k̆ult̆uruli p̆olit̆ik̆a ʒ̆oxleneri steri va ren. Menoʒxune dersepe koren
oxenʒaleşi nʒ̆opulapes. Abxazuri, Gurculi, Zazuri, Lazuri, Kyurduli, Çerkesuli
menoʒxune dersepe açkva yasaği va ren. Murenki aya nenapeşi mamgurapale va ren
Turkiyes. Edoxolo aʒ̆iti aya nenapeşi gamantanerepe xes xe meçameri va
içalişepan. Tkvan amk̆ata gok̆vironi dulyape şeni mu isimadept?
Ergun Konakçi: Ar dobadonas
skideri dobadonarepeşi nenape, k̆ult̆urepe do tarixepe; am dobadonarepes
ogurapu ren oxenʒaleşi iptineri dulyapeşen. ʒ̆oxleni orapes, amk̆ata gurapa-
gamantana şeni ç̆iç̆it̆a çkar mutu va ixveneret̆u. Andğaneri ndğas, oxenʒalek
aya nenape resmuro içinops. Edo aya nenape ogurapu ren açkva şinaxeri milluri
gamantana- gurapaşi mufredatişi doloxe. Aya ren dido beciti ambari.
Moro mu, aya nenapeşi dersepe menoʒxune vardo, mecburi oqopimuşi
renan geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşen universit̆et̆işa; aya xali
domaç̆irnan. Aya nenapeşi mamgurapalepe omralu şeni, universit̆et̆epesti
moxva ak̆ademiuri burmepe domaç̆irnan. Ar nenaşi oskidu şeni, irişen ʒ̆oxle eya
nenaşi ogurapu domaç̆irnan nʒ̆opulapes.
Mara eya nenaşi mancepesti eya nena berepe mutepeşis ogurapuşi
k̆vanda do irade aqvasunonan. Aya k̆vanda mutepeşi ognapu do xes xe meçameri
oşkaruli noçalipe oxvenuti dvaç̆irnan xolo eya nenapeşi mancepes.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti ginonan na,
komopta TRT̆-şa. Ma çkar razist̆i va vore. Ma aya dobadonaşi skiri vore do
aya zmona do gagnapaten ptkumer. Çanakkaleşi Harbisti, Maartani didi Harbişi
k̆arta Cepesti/ Front̆isti, Dudmoşletinobaşi Harbisti; K̆oreşi Harbisti,
K̆ip̆risişi Harbisti çkinti diʒxiri mepçit. Şurdoguriten vixandit oşkaruli
dobadona çkinişi artianoba do xelak̆aoba şeni. TRT̆- Çerkesi, TRT̆- Zazuri,
TRT̆- Lazi va ren, mara TRT̆-Kyurduli koren do ç̆andinaps 7/24-s. Tkvan mu
izmont aya xali şeni?
Ergun Konakçi: Ar nenaşi
oskiduşeni, nenaşi gamantana- gurapa k̆ala eya nenaten xveneri ç̆andina- gamaçkvalepeti
dido beciti ren. Dobadonas skideri k̆arta milletis muşi nananenaten T̆V-şi
ç̆andina dvaç̆irs.
Dobadonarepeşi gamantana do k̆ult̆uruli k̆vandape şeni çkvadoçkva noçalişe
mutepeşi p̆olit̆ik̆uri va ren. Amk̆ata noçalişepe ren oxenʒaleşi asluri dulyapeşen;
ma eşo vizmon. Dobadonaşi maktalepe, p̆olit̆ik̆uri p̆art̆epe do dobadonarepe,
aya zmona do gagnapaten oçalişuşi renan; ma eşo vizmon do mutu var.
Ali İhsan Aksamazi: Ağani mak̆ale varna
ketabi oç̆aruşi p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe momçateni çkinda?
Ergun Konakçi:
Didopetenti Lazepeşi Tarixişen ambaroni ar ketabi oç̆aru minon ma; p̆anda
nosis eşo mek̆amilaps. Mara aya speros meçkineri odudepe dido va miğunan;
emuşeniti ciddiuri noçalişe va miğunan; ma dido gemzuli vore. Uk̆açxeni
orapes amk̆ata ketabi oç̆aruşi omudi maqvan ma. Amk̆ata noçalişe şeni, xalk̆i
çkinis ciddiuri k̆vanda kuğun; ayati komiçkin ma.
Ali İhsan Aksamazi: Aya int̆erviu şeni
dido şukuri giʒ̆umert ma. Tkvan tişen k̆udelişa mskvaşa nena gemiktirit. Tkvanti
ginonan na, aʒ̆i voçodinat aya int̆erviu çkini! Xoloti tkvan otkvaluşi çkva
mutu çkva giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! Allahik bere- bari k̆ala p̆anda
goxelan!
Ergun Konakçi: Aya
int̆erviuten, simadape çkimi milletis ognapuşi şansi momçit; xolo şukuri
giʒ̆umert ma. Edo skidala tkvanişi majurani burmesti Allahik cansağoba do
xelaba megaç̆aran.
