“Büyük isimlerin değil, büyük davaların adamı olunuz!”

“Büyük isimlerin değil, büyük davaların adamı olunuz!”

(Ön açıklama: Şimdiki misafirim Nevzat Kaya. Nevzat Kaya, bizim dostlarımızdan bir tanesi. Ben, kendisini 2010 yılından beri tanıyorum; (GKM) Gürcü Kültür Merkezinde Tanımıştım. O zamandan beri kültürel dostluğumuz var. Nevzat Kaya, samimi ve dürüst dostlarımızdan. GKM’nin isimsiz kahramanlarından bir tanesi. Onunla birlikte birçok önemli işe destek verdik. Hayri Hayrioğlu Malakmadze ve Ahmet Özkan Melaşvilinin anmalarında İnegöl ve Hayriye Köyündeydik beraberce, 3 Temmuz 2011 idi; şimdi öyle hatırlıyorum. Sonra 1 Mayıs’ta Taksim Meydanı’nda birlikte idik, 2012’de.Üçüncü olarak Galatasaray Lisesinin önünde idik. Bu da 2012’de idi; öyle hatırlıyorum. Batum ile ilgili Milliyet Gazetesinde kötü bir haber çıkmıştı. Bunu protesto ettik beraberce. Çerkeslerin mitingine ve İHD’deki toplantılarına destek verdik. Lazlar- Gürcüler- Çerkesler platformunu oluşturmak için canla başla çaba harcadık. Böylesi babayiğit bir insan Nevzat Kaya. Ben kendisiyle, bizimle ilgili çeşitli konularda bir söyleşi yaptım. Konumuz siyasî değil, kültürel- dilsel idi. Bu, o konuşmanın metni. Ali İhsan Aksamaz; 4 XII 2018)

+

Ali İhsan Aksamaz: Nevzat Bey; siz, Aydınlarımızdan bir tanesisiniz. Bize öncelikle biyografinizden bahsedin, olur mu? Biliyorum, Siz Batumdan gelip Giresuna yerleşmiş bizimkilerdensiniz. Kaçıncı kuşak muhacirsiniz? Ne zaman doğdunuz? Nerede doğdunuz? Köyünüzün eski ve yeni adları nedir? Hangi okullarda okudunuz? Şimdi İstanbulda yaşıyorsunuz. Evli misiniz? Hangi dilleri biliyorsunuz?

Nevzat Kaya: Öncelikle bu söyleşi fırsatını bana verdiğiniz için, size çok teşekkür ederim. 5. kuşak muhacirim. Dedemin dedesi Mehmet Ali Selimoğlu, Batum’un Keda (ქედა) bölgesi, Bzubzu  (ბზუბზუ) Köyü, Şotidze Mahallesinden. Müslüman olduktan sonra Selimoğlu sülalesi olarak biliniyorlar ve bugün sülâlemiz Türkiye de Selimoğlu sülalesi olarak bilinir. Müslümanlığı kabul etmeden önceki Sülale soyadımızın ise, Şotidze olduğunu, tarihçi-yazar Sayın Murat Kasap'ın Batum Muhacirleri kitabından öğrenmiş olduk. Kesin olmamakla birlikte, o zamanlar mahalle adları ile sülale adlarının aynı olduğunu Sayın Murat Kasap söyledi. Anne tarafım ise, Keda Bölgesi Namlisevi (ნამლისევი) Köyünden göç etmiş. Kardeşim, Keda Bölgesine gitti, anne tarafımıza ulaştı, fakat baba tarafımıza o gün aşırı yağmur ve zaman sorunundan ulaşamadı. Bir gün, ben de gidersem, umarım sülâlemizin orada kalanları var ise, ulaşırım. Osmanlı-Rus savaşı çıktığında dedemin dedesi bir kan davasından dolayı ceza evindeymiş. Savaş nedeniyle çıkan af ile dışarı çıkmış ve kan davası yüzünden göçmek zorunda kalmış. Sanırım savaşta ilk gelen muhacirlerden dedemin dedesi. Dedemin dedesi Giresun merkeze yakın Kestendere Köyüne yerleşmiş. O dönem, Keşap ve Giresun Limanları muhacirlerin ilk indikleri limanlarmış. Daha sonra sıtma sorunu sebebiyle, oradan ayrılmak istemiş ve kendisine gösterilen bir çok yerden, daha önce Abkhazların bir süre kaldığı ve ayrıldıkları Keşap'a 10 km. uzaklıktaki Kurbanpınarı Köyünü beğenerek, yerleşmiş. Köyün, Keda'daki köylerine benzediği, bu yüzden seçtiği söylenir.

Nüfus kâğıdımda,13 Nisan 1968 tarihinde Keşap Kurbanpınarı Köyünde doğduğum yazar. Gerçek doğum tarihimin, annemin söylemesi ile 10 Mayıs 1967 olduğudur. Bugün sorsam, anneme hatırlamaz. O zamanlar, aynı yılda doğanlar toptan kayıt ettirilirmiş. 6 aylıkken, İstanbul da çalışmakta olan babam, bizleri de yanına almış.

Köyümüzün adı, bizimkiler yerleştikten sonra hep aynı idi; Kurbanpınarı. Köyün orta yerinde var olan su, çok soğuk ve güzel bir sudur. Bir ara su kesilmiş, kurban kesmişler ve su yeniden çıkmış. Hikâye budur ve köyün isminin buradan geldiği anlatılır. İlkokul 2. sınıfını köyümüzde, geri kalanını İstanbul Kocasinan İlkokulunda okudum. Ortaokulun birinci sınıfının ilk dönemini Şirinevler Ortaokulunda okuduktan sonra, parasız yatılı sınav sonuçlarının geç açıklanması sonucu, 2. dönem Vefa Lisesinde bitirdikten sonra,12 Eylül Askerî Darbesi ile Vefa Lisesi yatılı kısmı kapatılınca, 1,5 yıl Büyükçekmece Lisesi orta okul yatılı kısmında okudum. Ortaokul 3. sınıfta bir öğretmenimle kavga etmem sonucu, okulda kalmam imkânsız hale gelince, ayrıldım ve Kocasinan Ortaokulunda 3. sınıfı bitirdim. Liseyi Bakırköy Endüstri Meslek Lisesi Elektronik Bölümünde bitirdim. Üniversiteyi Marmara Üniversitesi İktisadî ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünde 3 yıl okuduktan sonra ayrıldım ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümünde 2 yıl okuduktan sonra, çıkan af ile Marmara Üniversitesine geri dönerek, orada bitirdim.
İngilizceyi orta derecede bilirim. Tabii ki, dil meselesi kullanım ile ilgilidir. Dil kullanılmadıkça, unutulur. Gürcüceyi anlayacak kadar bilirim.1980 yılına kadar her yıl köyümüze gider ve 3- 4 ay kalırdık ve bütün çocuklar Türkçe pek bilmezdi. Onlarla anlaşmakta bir sorun yaşamazdık. Sonra eğitim hayatımızla birlikte 12-13 yıl köyümüz ile bağımız koptu. Köyümüze gitmez olduk. Bir de babaannem bir Türk idi ve dedem onu kaçırdığı için inat etmiş ve Gürcüce hiç konuşmamış. İnatçı bir kadındı babaannem ve bizlerde aile içinde Gürcüce konuşamazdık. Bir Zaza ile evliyim. Geç evlendim, 43 yaşımda, çocuğum yok ve olup olmaması kararını eşime bıraktım. Böyle bir dünyaya bir çocuk getirme meselesinde kararsızım.

Ali İhsan Aksamaz: Nevzat Bey; ben, sizi 2010’dan beri tanıyorum. O zaman (GKM) Gürcü Kültür Derneğine destek veriyordunuz? Bu dernekte ne gibi işler yaptınız? Yararlı çalışmalarınızdan haberimiz var, fakat şimdi GKM içinde değilsiniz. Neden?! 

Nevzat Kaya: Ailemiz, Sol siyaset ile iç içe olmuş bir ailedir. Ve bu nokta da çok bedel ödemiştir. Babam, 1970'lerin bütün işçi eylemlerinde yer almıştır. Derby fabrikasında çalıştığı dönemde, ilk fabrika işgalinde yer almıştır. 6. Filonun denize dökülmesi,15-16 Haziran, Kanlı 1977 1 Mayıs dâhil olmak üzere, babam bütün hepsinde yer almıştır. Hatta 1996 Kadıköy 1 Mayısında kalp krizi geçirmiş ve o yıl kalp ameliyatı olmuştur. Kendisini 2016'da kaybettik. Çocukluğumuz, babamın bu çalışmaları ve anlatımları ile geçti. Sol Siyaset, başka işler ve değişik şeyler ile hayatımız akıp gitti. Burada girmemin gereksiz olduğu nedenlerle Sol Siyasası ile hareket etme koşullarımız bir yerden sonra kalmadı.

2008 yılında Gürcü Kültür Merkezi kuruldu ve kardeşim Fazlı Kaya kurucu üye ve ilk yönetim kurulu üyesi olarak içinde yer aldı. Bana da ısrar etti, zorladı yer almam için. Mücadeleden kaçan bir yapı da değiliz. Hayatımız, aile tarihimiz böyledir. Ben de bir katkı yapmak, destek vermek için, 2008’de üye oldum. İlk kongrede yedek yönetim kurulu üyesi olarak yönetimde yer aldım.

Bu durumu uzun anlatmam gerekiyor. Çünkü mesele sadece bir dernek meselesi değil. Buradan Türkiyeli Gürcü Halkının durumu, öznelerinin, kurumlarının genel durumunun görülmesi açısından önemlidir.

Gürcü Kültür Merkezi'ne katıldıktan sonra gördüğüm ilk şey, ortada ne belirlenmiş asgarî ilkeler, ne bir işleyiş, ne de bir plân-programının olmadığı idi. Kuruluş sürecini organize eden kişi, kuruluş sürecinden sonra ortadan kaybolmuş ve belirli iş adamlarından alınan sözler de gerçekleşmeyince ortada kalmış, kiralarını bile ödemeyen ve borç içinde olan bir kurum. Her toplantı arkadaşların kuruluş sürecini organize eden kişiye yönelik sitemleri ile geçiyordu. İlk dediğim şu oldu; ya bu kişiyi üyelikten çıkaralım, ya da bir daha kimse bu konuyu gündeme getirmesin. Kendimiz ne yapacağımıza bakalım. Hepsi hayret etti, “olamaz,” dedi. “Neden,” dedim, “bu kişi ilâh mı? Biz kendimiz bu süreci aşamaz mıyız?” Kardeşim ile iki kere tanıdıklarımızdan bağış almak için yollara düştük. Derneğin bu kira borcu ile ve bu yerin kira gideri ile yürüyemeyeceğini, daha ufak yere taşınması gerektiğini söyledik. Derneğin askıya alınmasını isteyenler oldu. Bunun derneği kapatmak olacağını söyledik ve kabul etmedik. Ne yapıp edip bu sorunu çözeceğimizi, bunun için bir plân- program içinde hareket ederek aşacağımızı belirttik. Öyle bir dernek düşünün ki, bırakın borçlarını ödemeyi, uzun süre stopaj beyannameleri bile verilmemiş. Şöyle düşünün, fazla üyesi olmayan, aidat geliri olmayan, bir dil kursu dışında faaliyeti olmayan ve aylık 1.500 TL. gideri olan bir dernek, nasıl kendini döndürecek?

İki kere bağış toplama, daha ufak ve kirası düşük yere taşınma, derneğe yeni üyeler katma gibi çalışmalar yaptık. Gerçekte bunu kardeşim Fazlı Kaya ile yaptık, desem daha doğru olur. 2009 yılında, yeni yer tutmak için topladığımız nakit ile yer ararken ve bir yeri tutmaya karar verirken, Yönetim Kurulu içinde tartışma çıktı. Hem Yönetim Kurulu Üyesi, hem de ilk dernek yerinin kiraya vereni, Yönetim Kurulu toplantısı istedi. Düşünün ki, içinde kardeşimin de olduğu 4 Yönetim Kurulu Üyesi bir hafta sonu saatlerce telefonla bu meseleyi görüşüyorlar. Fakat bundan başka kimsenin haberi yok. Kardeşime o zaman 800 TL. telefon faturası geldi. Benim bu durumdan Pazartesi günü haberim oldu ve daha sonra kardeşimin de içinde olduğu,”dörtlü çete” diye tanımladığım bu yapı, 2- 2 kalınca, ortaya bir kararsızlık çıktı. Ortada diğer üyeler, tartışma ve karar sürecine katma yok, üyeleri ve kursiyerleri katma yok, yani yok oğlu yok. Bu süreçte sorunu çözmek için bunları bir araya getirerek sorunu çözmeye çalıştım ve 3 öneri sundum borçlar için. Üçüncü öneriyi, “başta yapamayız, beceremeyiz,” demelerine rağmen, kabul ettirdik. Öneri bir dayanışma gecesi ile borçları kapatmak ve denk bütçe ile faaliyetlerimizi arttırarak süreci götürmek şeklinde idi. Dayanışma Gecesi başarılı olup, Kurumun borçları kapandıktan sonra, GKM diğer arkadaşların da desteği ile 2- 3 yılda birçok faaliyet gerçekleştirdi. Kültür Haftası yaptı, Gürcistandan, içinde Pridon Halvaşi'nin de olduğu 4- 5 katılımcı ile. Gürcistan Kültür Gezisi yapıldı, dernek bir internet sitesine kavuştu. Laz, Çerkes ve Hemşinli dostlarımızla birlikte Kafkas- Karadeniz Platform Girişimi hayata geçirildi. Bunun öncülüğünü de GKM yaptı. Bir panel yaptı bu platform. Yılda 3- 4 kere yemekli toplantı, 70 kişi katılımla Gürcü Gençler Buluşması,1 Mayıs'a GKM olarak 40- 50 kişi ile katılım, her yıl bir gece, dil, folklor kursları, hafta da en az bir etkinlik. Film gösterileri, söyleşiler, tanıtımlar, vs. Rusya'nın Kafkaslardaki işgallerini protesto etkinliği, 50- 60 kişilik bir katılımla İstanbul Rusya Başkonsolosluğu önünde yapıldı. O kadar çok faaliyet yapıldı ki, hepsini hatırlamak zor. Gürcü Çalıştayı yapıldı; ilk tertip komitesinde yer aldığım, daha sonra ikincisinden önce ayrıldığım. Üye sayımız arttı, faaliyetlere katılım arttı ve bu birilerini ciddi anlamda rahatsız etmeye başladı. Yıllarca kurumsallaşma adına ciddî hiç bir şey yapmayanlar, ayaklarının altındaki toprağın kaydığı endişesi ile saldırılara, kumpaslara başladılar. Bunun başını ilk başta Fahrettin Çiloğlu çekti, sonrası zaten geldi. Hele ki, onlar gibi düşünmememiz, Gürcistan'ın resmî tezlerine uygun hareket etmememiz, yetti de arttı. Bu saldırılar önce dışarıdan, sonra içeriden yapıldı. Kurum önce bir çatışma içine sokuldu, sonra adım adım kurumu işlevsizleştirme ve bitirme politikası izlendi ve son noktada da başarılı olundu. Buna karşı, “sen ne yaptın?” denilecekse; direndim, en baştan sonuna kadar farklı bir çıkış aradım, fakat bu noktada kendi arkadaşlarımızı bile iknâ edemedikten, tehlikeyi defalarca anlatmama rağmen, anlaşılmaması üzerine kurum ortak yönetim süreci ile, işlevsizleştirilme, darlaştırılma yoluna sokuldu. Gerisi GKM'den kopan kopana, ayrılıp yeni bakkal dükkânları açan açana hali oldu. 5 yıl içinde yer aldığım GKM'den istifa ettim. Çünkü artık Türkiyeli Gürcülerin kimlik, dil ve kültür sorunlarında bir işlev yerine getirebilme özelliği kalmamıştı. Bizim çoğunlukta ve yönetimde olduğumuz bir kongre sürecinde 4 maddelik işleyiş ilkesi sundum. Muhalefet bunu bile kabul etmedi. Aşağıdaki 4 maddelik ilkeleri kabul etmeyenler ile aynı kurumun içinde yer almanın imkânsızlığı açıktır:

1-GKM, bağımsız bir demokratik kitle örgütüdür. Her yönetim bu niteliğini yitirtmemek kaydıyla, değişik kurum ve kuruluşlarla yürüteceği ilişkiyi belirler.
2-Çoğunluk - yönetim azınlığın hak-hukuk ve gerçekliğini tanır ve kendilerini her düzeyde ifade edebilmesinin araçlarını azınlığa sunar.
3-Çoğunluğun kararları bağlayıcıdır. Azınlığın bu kararları eleştirme hakkı olmakla birlikte, kararların aleyhine fiili çalışma yürütemez.
4-Hiç bir kişi veya grup belirlenmiş işleyiş dışında hareket etmez.

Benim, süreç içinde “diasporacı” diye tanımladığım kesimin -çünkü onlar kendilerini bir şekilde tanımlamıyorlardı- kendileri dışında başka hiç bir kişi ve anlayışı bu alanda barındırtmayacaklarını daha en başında onları tanıyan dostlarımız ifade etmişti. Zaten bunu ben de kısa sürede anladım.

Gürcü Kültür Merkezi, 4-5 yıl hem üye ve hem de yönetim kurulu üyesi olarak içinde yer aldığım, kurumun hamallığından tutun da her işini yaptığım ve Türkiyeli Gürcülerin kimliğini yaşatma mücadelesi adına yeni şeyler ortaya çıkartmaya çalıştığımız bir süreç oldu. Birçok şey yapıldı, bir çok deneyim oluştu. Fakat bizler yeni idik ve karşımızda çok ketum ve organize bir güç vardı. Bu güç aşılamaz mı idi? Evet; aşılabilirdi, fakat bunun aşılması gerektiğinin, bunun Türkiyeli Gürcülerin kimliğini yaşatma mücadelesi adına bir zorunluluk olduğunu gören bir kesimin varlığı ile bu gerçekleşebilirdi. Sanırım bu bilinç yoktu. Ve bu yüzden işlevini yitiren, işlevsizleşen GKM ile yollarımı ayırdım. Bundan sonraki GKM ile ilgili bir şey söylemiyorum. Çünkü beni ilgilendirmediği gibi, bir değer de göremiyorum. Bu soruyu bu şekilde şimdilik geçelim. Gerçekte; daha çok anlatılacak şey var.

Ali İhsan Aksamaz: 1960’ın ikinci yarısından itibaren Gürcü Aydınları, kültürel alanda çalışmaya başladılar. Belirtmeliyim ki, Ahmet Özkan Melaşvili sağlam Gürcü Aydınlarından idi. Hayri Hayrioğli Malakmadze de, aynı şekilde namuslu insanlardan idi. O zamanlar çok sıkıntılı dönemler idi. Kültürel alanda çalışmalar yapmak için tehlikeli zamanlar idi. Ahmet Özkan Melaşviliyi düşmanları öldürdü. Bu büyük bir travma idi. Bu travma, o zamanki Gürcü Aydınlarına çok ağır geldi. Birkaç kişi idiler. Ahmet Özkan Melaşvilinin vefatıyla bu bir-kaç aydın da dağıldı. Doğrusunu söylemeliyim; bu insanlar Aydın idiler, ancak o kadar da bilgili değildiler. Biliniz ki, bu onların hatası ve kusuru değil idi. O zamanki Türkiyenin demokratik iklimi, bu tür kültürel çalışmaları için uygun değil idi. Ahmet Özkan Melaşvilinin vefatından, 5 Temmuz 1980’den 1992’ye kadar hiçbir kültürel çalışma yapamadılar. Demek istediğim; bir-kaç kişiydiler ve korkuyorlardı, ancak yine de kültürel çalışmaları terk etmediler. Ahmet Özkan Melaşvili ve Hayri Hayrioğlu Malakmazdenin çalışmaları şimdi daha iyi anlaşılıyor. Ancak şimdiki anlamda Gürcü Aydını yoktu. 1992’den sonraki Aydınlarda da, 1992 öncesinden kalma sağlam bir miras yok idi. Bunları nereden biliyorum?! Rahmetli Hayri Hayrioğlu Malakmazde, bütün bu bilgileri bana vermişti de oradan biliyorum. O zamanki Gürcü Aydınları çok az idi, ancak onların arasında da sorunlar vardı. Hangi sebeplerden idi bu problemler söyleyemem. Siz Gürcü Aydınları öyle bir mirasa sahiptiniz, şimdi de öyle. Öncelikle bunu bilmelisiniz. Size hiçbir miras kalmadı. Bu sizin çıplak gerçeğiniz. Şimdi sorayım; Gürcü Aydınlarının bu durumuna ilişkin ne düşünüyorsunuz? 

Nevzat Kaya: Bu sorunuz çok önemli. Günümüzde Aydın olmak hem kolay, hem çok zor. Kolay, çünkü ortalık Aydından geçilmiyor, çok zor, çünkü bu Aydınlar, pek bir şey yapmıyorlar, Aydın olma sorumluluğu adına. Bu yüzden kendime Aydın demek içimden gelmez. Çünkü hem yükü ağırdır, hem de kavramın içi boşaltılmıştır. Soruya gelirsek; Gürcü Aydını varsa, Türkiye de, bunlar Türkiyeli Gürcüler adına ne bir şey yapıyorlar, ne bir şey yazıyorlar, ne de konuşuyorlar? Bu sorunun bir cevabı yoktur. Aydın olmak, en başta gerçeklerden, doğrulardan yana tavır almaktır. Bu noktada sorumluluk almak, geleceğe dair yaptığı değerlendirmeler ile topluma yol göstermeye çalışmaktır. Var mı böyle Gürcü aydınları? Hayır, yok, ben göremiyorum. Ahmet Özkan Melaşvili, Hayri Hayrioğlu çok daha zor koşullarda, daha az olanak ve bilgi, deneyim ile ellerinden geleni yapmaya çalışmışlardır. Bunlarda var olan belki de en önemli özellik samimiyettir. Günümüz Gürcü Aydını görünenlerde bu özellik maalesef yoktur.

Bu meseleyi bir örnek ile açıklamak gerekirse, Şalva Tevzadze (Sanver Akın), iyi bir örnek olacaktır. Bu kişi Ahmet Özkan ve Hayri Hayrioğlu'nun arkadaşı ve ilk Çveneburi Dergisinin Stockholm'da çıkısını sağlayan kişidir. Bu kişi, Gürcü Halkının Tarihi adlı bir kitap çıkarttı. Kitabın isminin böyle olmasını biz önerdik, kabul etti. Kitapta Lazlar ile ilgili bölümlerin doğru olmadığını ifade ettik. Bize dediği aynen şudur, “fakat Gürcistan da böyle kabul ediliyor” Aydına bakar mısınız, kendi görüşlerini neye göre belirliyor?! Sonunda Lazlar ile ilgili yaklaşımlarını değiştirdi. Bu kişi son ana kadar bizi destekleyen, yanımızda olduğunu ifade eden biri iken, bir anda bize karşı saldırı ve karalama dolu bir makale yazdı. Bu tavrından sonraki yazışmamızı, tarihe bir not düşmek adına aşağıya almak istiyorum. Ve bütün bunlar olduktan bir yıl sonra, kardeşim Fazlı Kaya'yı arıyor ve hiç bir şey olmamış gibi, bana da selâm gönderiyor. Kardeşim geçmişi hatırlatınca, siz hâlâ orada mısınız, diyebiliyor.

16.10.2013 tarihindeki bu olayla ilgili mesajlaşmamız aşağıdadır:
''Nevzat Kaya-Yazıklar olsun size. Yanıtınızı alacaksınız merak etmeyin.
Ve yalanlarınız ve boş iddialarınız karşılıksız kalmayacak.
Yalan 1: Gürcülerin sesi internet gazetesini yönettiğim.
Yalan 2: Sosyalist olduğumu ileri sürdüğüm falan yok. Basit bir demokrat olmaya çalışıyorum, ne kadar becerebiliyorsam. Hele Gürcülük faaliyetlerinde siyasî bir anlayışı özellikle ön plâna iradî olarak çıkartmamaya çalıştım her zaman
Yalan 3: Gürcü Kültür Merkezini kötülemek. Gürcülük adına yanlış şeyleri eleştirmek, her samimi Gürcünün yapması gereken bir durumdur. Bu konuda çok daha uzun size yanıtlarım olacaktır.
Fakat şu mesajı yazan biri nasıl GKM'yi kötüleyebilir.
*************************
Yalan ve boş iddia 4: 1Gürcü halkının düşmanları ile ilgili durum.
Gürcü halkının düşmanı Ali İhsan Aksamaz ve diğer Laz Milliyetçileri ile işbirliği içindeler. Ve bunlar her seferinde daha önce birlikte çalıştıkları Gürcü Kültür Merkezini kötülüyorlar,1 şeklinde yazdığınız kısım ile ilgili bizlerin de diyeceği şeyler olacaktır.Tabii ki, Ali İhsan Beyin ve diğer Lazların da. Birinci soru şu; Gürcü halkının düşmanı şeklindeki iddianızı somutlamalısınız. Hatta kanıtlamalısınız. Ayrıca bahsettiğiniz bu iki kişinin bazı Lazlarla ilişki içinde olmaları veya onlarla belirli zeminlerde bir araya gelmelerinden bir sonuç çıkmaz. Nasıl ki Gürcistan'ın şu veya bu yönetimi ile sizin veya başkalarının belirli ilişkiler geliştirmesi, bunları aynılaştırmayacağı gibi.

Meselâ; Fahrettin Çiloğlu gibi Şaakaşvilici birine mesaj atıp, ondan yardım istemeniz, sizi Şaakaşvilici yapmaz. Veya zamanında veya bugün belirli Gürcistan yönetimlerinin veya devletinin temsilciliğini yapmak veya ilişki yürütmek, sizi onlarla aynılaştırmaz.
Bu ve bunun gibi yanıtları tarafımdan kamuoyuna yönelik olarak alacağınızı bilmelisiniz.

Shalva Tevzadze -Nevzat Bey,
Bunlar benim şahsi tesbitlerim. Ben, kendimin kim olduğunu çok iyi biliyorum. Onun için istediğinizi yapmakta serbestsiniz. Kardeşiniz Fazlı şahidimdir, ben Mayıs 2010 daki diaspora toplantısında açıkça Sosyalizmi savunduğum ve o zamanki yöneticileri Batı ve Amerikancı yalakası olarak addettiğim için beni Gürcistan'a tekrar sokmadılar. Umurumda değil. Ben kimseye maddî ve manevi bağlı olmayıp hep doğruları savundum. Ali İhsan'la ilgili Gamarcoba.com ve başka internet sayfalarına girerseniz, oralarda gerekli bilgileri bulabilirsiniz.

Nevzat Kaya- Siz kimin adamısınız hangi güçler adına hareket ediyorsunuz?
adımı bu şekilde kullanmanızın bir karşılığı olacaktır.

Shalva Tevzadze -Ben kendimin kim olduğunu gayet iyi biliyor ve sizden akıl alacak değilim.
Nevzat Kaya- Bazıları kahpe olduğu için Gürcüler bu durumda. Sizin de bilimsel ahlâka dayanmayan, bize karşı haince saldırınız sizin de bunlardan farkınız olmadığını ortaya koymuştur. Gürcü halkının düşmanı esasta sizin gibilerdir.
Ben size akıl aldıracağım, yaşınız kaç olursa olsun hiç kimse için geç değildir

Shalva Tevzadze- Sorarım size? Siz Gürcü Ulusunu karalamaktan başka ne iş yaptınız?
Herkesi karala! Sanki çok şey biliyorsunuz? Hiç Gürcü Ulusunun Tarihini okudunuz mu? Hangi yabancı dil biliyorsunuz? Ağzı kalabalık bol palavra ve de kendini dev aynasında gören, büyüğe saygısız, küçüğe sevgisiz birisiniz.
Nevzat Kaya- Örnek verin nerede karalamışım.
Siz yalancısınız bir kere.'' 

Bu konuşmanın sonunda bu arkadaş kaçtı, gitti. İşte Gürcü aydınlarının 'piri' bu! Gerisini siz düşünün.

2011 yılında Türkiyedeki değişik halkların ön planda olanları ile Demokrat Gürcüler Platformu adına 15 civarı röportajlar yapıp, bunu da, Halklar Konuşuyor, adıyla kitaplaştırma düşüncemiz oldu. Bu fikrimizi size de açtık. Ve “ilk benimle söyleşin,” dediniz. Sizinle güzel ve kapsamlı bir röportaj gerçekleştirdik. 4 röportaj sonunda, bu fikrimiz akamete uğradı. İki Gürcü aydın bilineni ile de röportaj yaptık. Röportajları Demokratik Gürcüler Platformu adına yaptık, soruları bu grubun hesabından gönderdik. Röportajın başında ve sonunda bunu da belirttik. Röportaj daha sonra Gürcü Kültür Merkezi sitesinde de var iken, çalınmaya, GKM adına yapılmış gösterilmeye çalışıldı. Bu olayın içinde, röportajı yaptığımız Eşref Yılmaz da vardı ve gıkını çıkartıp, gerçeği söylemedi. Aynı şekilde röportajı yaptığımız Hüseyin Uygun da gerçeği söylemedi. Gerçekleri belgeleri ile ortaya koymamıza rağmen, ki onlarda bunları biliyordu, buna rağmen birilerine hizmet adına bu sahtekarlığı yaptılar, tavırlarını değiştirmediler. İşte bizim Aydınlarımız bunlar! Şalva Tevzadze ve Hasan Midillioğlu adlı iki sözde Gürcü Aydını, Demokrat Gürcüler Platformu diye bir grup olmasına rağmen, kendi grup isimlerini 1 yıl önce bire bir aynı şekilde değiştirdiler. Bunlar da sözde aydınlarımız!

Ali İhsan Aksamaz: Gerçek anlamda Gürcü Aydını yoktu, ancak Bir-kaç Gürcü insanı yazıyor ve yayınlıyordu. Yazılarıyla, kitaplarıyla büyük Gürcü tarihine ilişkin bilgiler veriyorlardı. Çoğunlukla büyük işler yapıyorlardı fakat, yazdıklarında, kitaplarında; Müslüman Gürcülerin neden “Batum”dan muhacir çıktıklarından, neden ata topraklarını bırakıp Osmanlıya neden sığındıklarını yazmıyorlardı. Ne var ki, durmadan “Lazlar Gürcü. Lazca, Gürcücenin diyalekti,” diye yazıyor ve söylüyorlardı. Bu kardeşliğin değil, düşmanlığın dili idi. O zamanki Kremlininin propagandası idi bu. Fakat Gürcü Aydınları da, bu düşmanca yola koyuldular. Lazlar ve Gürcüler, bir ailenin iki çocuğu idi, ancak yalnızca kardeş idiler. Gürcü, Gürcü idi, Laz da Laz; Gürcüce, Gürcü dili idi, Lazca da, Laz dili. Şimdi size sorayım; Lazlar Gürcü mü, Laz mı? Lazlar ve Gürcüler Türk mü, Gürcü mü?

Nevzat Kaya: Lazlar Lazdır, Gürcüler Gürcü, Zazalar Zaza. 2010 yılında Kafkas-Karadeniz Platform girişiminin ilk toplantısında Laz Kültür Derneği adına katılan Sayın İsmail Bucaklişi, bu soruyu bize sordu; “Gürcü camiasında, ‘Lazlar Gürcüdür’ şeklinde bir yaklaşım var, siz ne düşünüyorsunuz?” Ona yanıtımız; “bizler böyle düşünmüyoruz ve hiç bir halka kimlik dayatılmasını onaylamayız. Bu bizim sözümüzdür ve bu söz bizim için doğru olan yaklaşım olduğu için bağlayıcıdır ve bizi onlarla aynı tutmayın,” dedik. Konumuza gelirsek, akademik çevrelerde kabul edilen görüş, bir halkın ne olduğunu, sadece o halkın karar vereceği, vermesi gerektiği görüşü tartışmasız kabul edilir. Hatta, dile bile statüsünü dilin sahibi halkın vermesi gerektiğini savunan bu alanın akademisyenleri vardır. Bu konunun tartışılacak bir yanı yoktur. Tanınmış “Kartvelog” Tariel Putkaradze bile, kendi resmî görüşlerine dayanak oluşturmak için, bin takla atar kitaplarında. Çünkü yukarıda aktardığım genel yaklaşımları bilmektedir ve bunun baskısı altında sıkışır.

Aşağıda bir kitabından yaklaşımları şöyledir;

''Bu şartlar altında aşağıda Proto - Kartvelgil veya İberyalı –Kafkasyalı - Ön Asyalı boyları sayacağız. Onların büyük bir kısmınıGürcüler'in/Kartveller'in ataları olarak sayabiliriz: Muşkiler / Moshiler / Meshler (Hekatios Mileteli' ye göreMoshiler Kolh boyudur), Daianeliler / Diauhiler / Taohiler, Kolaeliler,Haldeler, Tabaliler / Tibareniler / İberiler/ Saspeireliler/ Saspiriler,Koitiler/ Koitiler / Kvitiler, Korakslar, Marlar, Bekeyrler, Halidzoniler /Halibler, Haldeliler / Kaldeliler, Mosinoikler / Heptakometler, Didzerler,Bidzerler, Dzidritler, Makronlar / Makrokefallar, Pasianlar, Melanklarlar,Ekriktike, Ekekeirler, Heniohler, Sanlar / Canlar, Sanigler / Sanşkler,Lazlar, Abhazlar / Abasklar, Svanlar / Misimieliler, Svano-Kolhlar,Amarantlar (Kolha Boyları), Tusklar, Kahlar, Phoveliler, Herler...''

''Değerli okurlar
Kitabımda Kartveller'in (Laz-Megreller'in, Acaralılar'ın,Meshler'in, Kahetliler'in, Kartlililer'in v.s.) dil ve etno-kültürlerine ilişkin konular incelenmektedir. Bana göre kitapta sunulan deliller,bilgiler,düşünceler ve görüşler okurumuza Gürcüler tarihi konularını doğru anlamakta ve çağdaş dünyada Gürcistan'ın yer ile perspektiflerini öğrenmekte yardımcı olacaktır. ''(Tariel Putkaredze Gürcüler 1 Adlı kitabı arka sayfa yazısı, çeviri Abdullah Zorlu ve Giga Kamuşadze)

Görüldüğü gibi; her Kafkasyalı boy, binlerce yıl önceki boylar bile resmî görüşe dayanak oluşturmak için, Kartvellerin atası sayılarak, resmi görüşlerine dayanak oluşturulmaya çalışılıyor. Resmî tezleri savunmak bir akademisyen için çok zordur ve bunun için bin takla atmak zorunda kalınır. Bu konu da çok tartıştık, saldırıya uğradık. İşte bunlardan bir başkası; Fahrettin Çiloğlu.

Onunla da yaşanan bir tartışmadan sonra, ona gönderdiğim ve hâla yanıt vermediği mesajım:

"Kartveli olarak sınıflandırılan etnik gruplardan biri Megrellerdir. Megreller,"asıl Kartveliler"le kültürel bir farkı olmamasına rağmen, Gürcüceyle ilişkili,ama farklı bir dil konuşurlar ve 1930'larda ayrı bir etnik grup olarak değerlendirilmişlerdir. Megrel nüfusu ülkenin "Megrelia"ya da "Samegrelo"olarak adlandırılan batı bölgelerinde yoğunlaşmışlardır." (Rusya federasyonu ve transkafkasya da etnik çatışmalar Hazırlayan: Fahrettin Çiloğlu sy.176-177) Şimdi; Sayın Fahretin Çiloğlu bazen Megrelceyi ayrı bir dil, bazen değil şeklinde açıklamaktadır.Veya metnin başlangıcında 'etnik gruplardan biri', alt paragrafta "asıl Kartveliler'le kültürel bir farkı olmamasına,..." şekline dönmektedir. O zaman sormak gerekir asıl Kartveli ve asıl olmayan Kartveliler mi vardır ve kimdir bunlar? Ve devamla şöyle bir ifade kullanılır: "1930'larda ayrı bir etnik grup olarak değerlendirilmişlerdir." Neye inanalım, bir paragraf içinde bir çok çelişki, bir birini yadsıyan açıklamalar. Megreller ayrı bir etnik grup mudur? Megrelce ayrı bir dil midir? Bir araştırmanın temel alınarak Fahrettin Çiloğlu tarafından hazırlandığı söylenen bir kitapta ki bütün bu açıklamalardan Çiloğlu sorumludur. Yazılan her şey onu bağlar. Çünkü bu bir çeviri değildir. Acara anavatan söyleminde vatan kavramını ülke ve devletle eş değer kılarak çok 'duygusallaşan' Çiloğlu bu aktardıklarımıza da net bir açıklama getirebilmelidir. Kartveli nedir? Modern anlamda ulusu ifade eden bir kavram ise, ki yukarıdaki anlatımlar onu gösterir,Türkiyeli Gürcülerin veya 'Çveneburilerin' birebir bu ulusun bir parçası olmadığı, olamayacağı açıktır. Çünkü böyle bir ulusun oluşumu sürecinde Türkiyeli Gürcüler olmadığı gibi, bir ulus için gerekli olan en başta toprak, kültür ve ruhsal şekillenme, aidiyet birliğine sahip olmadıkları, olamayacakları çok açıktır. Bu yüzden Türkiyeli Gürcüler Acara bölgesindeki Gürcülerle aynı boydan ve Gürcistan'ın genelindeki öbür gürcü boylarıyla aynı etnik kökene sahip bir halk oldukları açıktır. Acaba 1800'lerde ortak bir adlandırma söz konusu mudur bütün bu ortak etnik kökene ait halklar için?! Ve böyle bir ortak tanımlama var ise, bunun 100 yıl gibi kısa sürede ortadan kalkması veya unutulması mümkün müdür?! Dar anlamıyla kullanılan bir anavatan kavramından akıl almaz suçlamalar için fırsat yakaladığını sanan Çiloğlu, Çveneburi kavramını ve o zamanki durumu bize açıklayabilmelidir. Çiloğlu hiç bir şeyi açıklayamaz, çünkü derdi başka şeylerdir. Ve fırsat bulduğunu sanarak saldırılarda bulunmaktadır. Ne dediğini ve ne yaptığını bilmeyen biri tavrıyla çok iyi bir niyetle yapılan bir söyleme karşı, maksadını aşarak, bir Gürcü kurumuna karşı savaş açmaktadır. Bütün yazı boyunca Gürcüler diyen, Acara Gürcistan'da bir bölgedir, diyen bir yazıya karşı saldırı kampanyası düzenlemektedir. Biz sorarız Sayın Çiloğlu'na o zaman,siz nasıl Megreller ayrı bir etnik topluluktur dersiniz veya Megrelce ayrı dil. Veya ne demektesiniz? Bütün bu aktardıklarımızdan sonra biz değil, fakat milliyetçi Gürcüler sizi bölücülükle suçlayabilirler mi Sayın Çiloğlu? Biz suçlamayız, çünkü biz resmi tarih tezleri ile ve milliyetçi bir yaklaşımla halklara bakmayız.

"...Gürcü ulusunun iki kolu olan"Megreller"ile "asıl Kartveller"arasında artan bir gerginlik yarattı,..."(a.g.e sy.184) Bunun nasıl bir söylem olduğunu anlayanların bir zahmet bana da açıklamasını istiyorum.Yani bizim bildiğimiz ulus Kartveli idi. Gürcülerden, Laz-Megrel ve Svanlardan oluşan. Bir anda bu nasıl değişti anlayamadık. Bir anda her şey yer değiştirmiş oldu.
"Kartveli ise, Gürcüler, Lazlar, Svanlar ve Megreller'den oluşan bir 'ulus'u tanımlamaktadır."Kafkasya Yazıları sayı:3, sayfa: 43 pr.1 Fahrettin Çiloğlu) Aynı yıl içinde bir düzenleme ve bir yazı. Tam bir komedi.Neye inanalım şimdi biz?''

(Bu yazı 2010 yılında Fahrettin Çiloğlu'nun Gürcü Kültür Merkezi yönetimine saldırısı nedeniyle yazıp gönderdiğim ve yanıt beklediğim yazımdır, hâlâ da yanıt bekliyoruz.)
Yukarıda Fahrettin Çiloğlu'nun düştüğü açmazlar görülmektedir. Resmî görüşler ile çelişmemek ile gerçekler arasında sıkışma hali. Tabii ki bir çok değişik yaklaşım var, dil ve etnik kimlik konusunda.Tek bir tarih olduğunun iddiası veya gerçek tarih iddiası nereden baktığınıza göre değişir. Amilcar Cabral'ın şu yaklaşımı olayı anlatır. 'Aynen bir bitkinin çiçeğinde olduğu gibi, kültürde de tarihin sürekliliğini güvenlik altına alacak tohumu biçimlendirme ve aşılama ve aynı zamanda da göz önüne alınan toplumun evrim ve ilerleyiş ümitlerini temin etme yeteneği (...) vardır.'' ...Zira kültürün kitlesel bir karakteri olmakla birlikte, üniform değildir,yani toplumun bütün kesimlerinde eşit olarak gelişmemiştir... Toplumsal yapıdaki bu farklılıklar bir kere daha kültür ile ekonomi arasındaki ilişkiyi gözler önüne serer ve ... genel tavırlarının farklılığını da açıklar.' (Amilcar Cabral, “Son Konuşmalar”). Sonuçta biz kendini nasıl tanımladığı noktasında, her halka ve kişiye bırakılması taraftarıyız bu meselelerin. Bir halk veya kişi kendini nasıl kabul ediyorsa, ona saygı duyarız. Bizim Tariel ile bir polemiğimiz yok,o kendince görüşlerini açıklamış, doğru kabul eden eder, etmeyen de etmez. Kimsenin bir mecburiyeti yok bu nokta da. Bizim tarihimiz denilen nedir? Yönetenlerin, kralların tarihi mi? Yoksa ezilen- sömürülen halkın, halkların tarihi mi? Biz tarih deyince ikincisine bakıyoruz. Rus tarihini de biliriz, Osmanlı-Türk tarihini de, bunların kime nasıl baktığını da...

Sorunuza dönersek, Kartvel kavramı uluslaşma sürecinde çıkmıştır. Tiflis çevresinde hakim olan ve tarihsel olarak, siyasal, edebi ve yazılı dil etkinliğine sahip olan Kartli boyunun uluslaşma sürecinde, bu üstünlüğünü kullanmasıdır. Fakat Türkiye’de de yapıldığı gibi, bütün halklar aynı sepete konulunca, sorunların ve itirazların olması kaçınılmazdır. Halklar devletlerden daha eskidir. Halklar devletlere rağmen var olmuşlar, varlıklarını sürdürmeye çalışmışlardır. Bizim atalarımız Kartvel kelimesini bilmezler. Çünkü o zaman böyle bir adlandırma yoktur.Türkiyeli Gürcüler ve benim için Kartvel tanımı; Laz-Megrel ve Svanları inkâr ve asimilasyonu içeren bir durum söz konusu olmasa, sorun teşkil etmezdi. Ulusal bir bakış açısına sahip biri değilim. Fakat her ulusun bir ismi olacağına göre,bunun ne olduğu tartışma konusu edilemez.Fakat bu Kartvel kavramı,L az-Megrel ve Svan kardeşlerimizi inkâr ve asimilasyonunu içerdiği için ve bu durum ortadan kalkmadığı, kaldırılmadığı sürece, Kartvel tanımını hem kendi açımdan kabul etmem, hem de edilmemesi yönünde görüş bildiririm,çaba harcarım.

Sorunuzu şu örnekle bitireyim.Y akın zaman da Hindistan'ın Andaman ve Nicobar Adaları'nın bir parçası olan Kuzey Sentinel Adası'nda yaşayan binlerce yıllık kabile, misyoner Chau'yu oklarla vurarak öldürmüşlerdi. Bunun la ilgili İsveç'in saygın gazetelerinden Aftonbladet'te gazeteci Peter Kadhammar şöyle yazmaktadır; “Trajik bir durum ama yerliler mantıklı davranmış. Bir beyazın topraklarınıza ayak basmasına izin verirseniz, haritadan silinirsiniz. Uygarlığımız soykırıma dayanıyor. Soykırım politikası ancak bizim kıtamıza ulaştığında bir suç sayıldı." Gazeteci Peter Kadhammar, sözlerini İnka Medeniyeti'ni örnek göstererek destekledi ve İspanyol istilasından sonra nüfuslarının 12 milyondan 2 milyona indiğini yazmıştır. Bu yazı Avrupa da tartışmalara yol açmıştır ve kamuoyu ikiye bölünmüştür. Soykırım bir insanlık suçudur. İnkâr ve asimilasyon ise, beyaz soykırımdır. Kim bu suça ortak olmak ister? Maalesef günümüzde de çıkıyor bu suça ortak olmak isteyenler. Son bir örnekle bitireyim. İsmail Beşikçi tanınmış, önemli bir sosyologdur.O bile “Zazalar Kürttür” şeklindeki Kürt siyasasının resmi tezini savunmaktadır.Nasıl bir aydın olmadır bu. Geçen facebook sayfamda şunları yazdım:

 
'Nasıl ki İsmail Beşikçi, siyasî nedenlerle Zazaları Kürt kabul etmesi ile, bütün halkları Türk kabul eden Fahrettin Kırzıoğlu gibi ise,Tariel Putkaradze gibileri de İsmail Beşikçi gibidirler. 'Megrel-Lazlara yönelik inkâr ve asimilasyon politikalarına her zaman karşı çıktığım gibi, Zazalar Kürttür resmi tezine de karşı çıktım. Bu konu da daha lise yıllarımda, 'Kürtler Türktür' tezine nasıl karşı çıktıysam, bunlara karşı çıkmakta aynı sorumluluğumun gereğidir. Bu konuda çok fazla tartışmalarım ve Zaza dostlarıma desteklerim oldu. Güzel dostluklar edindim.Bu konuyu eski bir kısa yazımla bitireyim,açıklayıcı olması adına;
'Kürt siyasal hareketinin kuruluşundan bu güne hayata geçirdiği 'Zazalar Kürttür' yaklaşımı,T.C.'nin kuruluşunda oluşturulan 'Herkes Türktür' veya Gürcistan'da hakim olan, 'Megrel-Laz ve Svanlar Gürcüdür' yaklaşımlarından farklı değildir. Dünyanın bütün değişik yerlerinde ulusal bir bakış açısına sahip, geç kalmış ulusal oluşumlarında çoğunlukla böyledir durum. Bu ulusal resmî bir ideoloji oluşturmak, bu şekilde daha güçlü bir siyasal birlik yaratmak çabasının gereği olmakla birlikte, bunu hayata geçirme de,inkar,asimilasyon,baskı ve zor temel araçlar olarak kullanılmaktadır.Ve Kürt hareketi de az çok bu araçları Zazalara karşı kullanmıştır ,kullanmaktadır.

Sorun böyle bir gerçeklikte sol yapıların Kürt hareketi veya HDP ile ortak zeminlerde hareket ederken, hiç bu konuya girmemeleri, bu konudaki itirazlarını yapmamalarıdır. Ki 'Zazalar Kürttür' yaklaşımı inkârcılıktır, asimilasyoncu bir görüştür. Bunun tartışması bile olmaz. Ki İsmail Beşikçi Hocanın da, bunu savunması onun adına büyük bir talihsizliktir. HDP ile birlikte hareket edilmesi veya desteklenmesi değildir sorun. Sorun Kürt hareketinin HDP içinde de büyük oranda hakim kıldığı bu anlayışa rağmen, Solun bu inkârcı resmi görüşle imtihanıdır. Ki yerlerde sürünüyorlar, bu imtiham da HDP bileşeni Sol Yapılar ve sözde aydınlar!'' Sorunuza yanıtı bitirirken bu tarz inkâr ve asimilasyona dayalı resmî tezler ile her duyarlı insanın, kendine aydın diyenin mücadele etmesi zorunluluktur. Çünkü halkları inkâr ve asimilasyon bir insanlık suçudur.





Ali İhsan Aksamaz: Belirtmeliyim ki, şimdiye kadar Gürcü Aydınları suçlu idiler. Çünkü eski Kremlinin propagandasını yaptılar durmadan: “Lazlar Gürcüdür; Lazca, Gürcücenin diyalektidir.” diye sayarak. Bu bizim kardeşliğimize düşmanlıktı. Lazca da, Gürcüce de Türkiye de ölüyor. Ancak Gürcü aydınları el-ele vererek Gürcüceyi, yaşatmıyor. Laz ve Gürcü Aydınları el-ele vererek Lazca ve Gürcücenin yaşaması-yaşatılması için bir şey yapmıyorlar. Laz Aydınları televizyonlardan haber veriyor: “Lazca ölüyor.” Gürcü Aydınları televizyonlardan haber veriyor: “Gürcüce ölüyor.” Ancak ne Gürcü Aydınları ne de Laz Aydınları el-ele vererek bir şey yapıyor. Lazca ve Gürcüceyi yaşatmak için. Dün böyle idi, şimdi de böyle. Bu Aydınlar ne istiyor; anadillerini yaşatmak mı, ya da şahsî ve başka işleri için bu mübarek duyguları kullanmak mı istiyorlar?! Ben bu işten hiçbir şey anlamadım. Peki siz anlayabildiniz mi? Kim kim, kim kimin adamı belli değil!

Nevzat Kaya: SSCB döneminde halklar konusunda olumlu bir çok şey yapılırken, büyük hatalar da yapıldı. Yok olmak üzere olan bazı halklar ayağa kaldırılırken, bazı halklar ise görmezden gelindi. Megrel-Lazlar buna örnektir. Sürgün ve toplama kampları da büyük hatalardan, hatta insanlık suçlarındandır. Bütün bu politikalara neden olan siyasî kaygılar ve iktidar hırsı olduğunu düşünüyorum. Soğuk Savaş Döneminde, Kremlin politikalarını savunan Gürcü Aydınlarını, bugünküler kadar suçlu göremiyorum. Hatalı idiler, fakat bu gibi durumları pek anlama şansları ve olanakları yok idi. Fakat günümüzde aynı politikaları sürdürenleri aynı şekilde değerlendiremeyiz. Kim kimin adamı veya kimin adamı olunduğu gerçekte önemli olmamalı idi, olmayabilirdi. Çünkü eğer ki, kimin adamı olunursa olunsun, burada bir halkın kimliğini yaşatma mücadelesi öncelenmiş olsa, sorun olmaz.

Bu mücadele alanında olan biri- iki şeyi bir birine karıştırmaz, ülke ve Anavatanındaki tercihlerini, mücadele alanına yansıtmaz. Bizim kimi sözde Gürcü Aydınları, Gürcistanda kim yönetimde ise, onun kuyruğuna takılıyorlar. Meselâ Fahrettin Çiloğlu. Tam bir Şaakaşvilici ve Amerikancıdır. Fakat bunu mücadele alanında ön plana çıkartmanın, sürekli ön plana koymanın mücadeleye ne faydası olur? Hiç bir faydası olmaz. Eğer ki, bu gibi kişilerin böyle bir kaygısı olsa, bu tercihlerini ön plâna çıkartmaz, mücadele alanında bu tercihleri ile hareket etmezlerdi. Demek ki, gerçekte bunların böyle dertleri yoktur.





Ali İhsan Aksamaz: Belki siz de biliyorsunuz, Sakaryadaki Muhacir kimi Laz ve Gürcüler bir dernek kurdu. Dernek binasında öğretmenler Lazca kurslar, Gürcüce kurslar veriyorlar. Ben de bu derneğin başkanıyla bir söyleşi yaptım; belki biliyorsunuz, belki bilmiyorsunuz, bilmiyorum. Bazı Gürcü Aydınları bu derneğe karşı. “Bu dernek vasıtasıyla ticaret yapıyorlar,” diyorlar. Laz aydınlarının çoğu bu derneğe karşı. “Bu dernek Kartvelistlik yapıyor. Bu dernek, Lazları Kartvelleştirmek için çalışıyor. Gürcü Devleti, bu derneğe destek oluyor. Gürcü Kilisesi, bu derneğe para veriyor,” diyorlar. Bu derneğe ilişkin böyle sözler ediyorlar, ancak el-ele verip Lazca ve Gürcüceyi yaşatmak için bir şey yapmıyorlar bu Laz ve Gürcü Aydınları. Laz Aydınlarının birbirleri ile irtibatı yok. Gürcü Aydınlarının birbirleriyle irtibatı yok. Biri, “Lazlar Gürcüdür; Lazca Gürcücenin diyalektidir!”diyor. Diğeri; “Lazlar Lazdır. Lazca, Gürcücenin diyalekti değildir,” diyor. Kimse el-ele verip bir şey yapmıyor. Ben bu işten de bir şey anlamadım. Ne düşünüyorsunuz? Neyi, nasıl yapalım da hem Lazcayı hem de Gürcüceyi yaşatalım hem de kardeşliğimiz çiçeklenip, şenlensin? 

Nevzat Kaya: Sakarya Kartvel Gürcü Laz derneğini ben de duydum. Başkanı ile yaptığınız söyleşiyi okudum. Bizler önce Kafkas halkları olmak üzere, bütün Türkiye ve Dünya Halklarının kardeşleşmesini ve ortak hareket etmesi taraftarıyız. Kafkas-Karadeniz Platform Girişimi, sonra sizlerle düşünülen, fakat hayata geçirilemeyen bir girişimimiz oldu. Ortak etkinlikler yaptık, ortak platformlar oluşturduk. Bu gibi halkların ortak hareket etmesinden mutlu oluruz her zaman ve bu gibi girişimleri destekleriz. Fakat Laz halkını inkâra dayanan bir tanımlama ile bir oluşum içine gitmek baştan sorunlu bir durumdur. Neden Sakarya Kartvel Gürcü Laz Derneği diye kurmuşlar da, Sakarya Laz -Gürcü derneği adı ile kurmamışlar? Araya neden Kartveli sıkıştırmışlar? Samimi olunsa idi, böyle yapılırdı. Arkasında başka bir niyet olmasa idi, böyle yapılırdı. Bunun dışında, bu oluşum ile ilgili diğer iddialar ile ilgili hiç bir bilgim yoktur.

Sorunuzun ikinci kısmı olan hem kardeşliğinizi geliştirmek, hem de dilimizi, kimliğimizi yaşatmak kısmına gelirsek, bu nokta da şu söz bizlere ışık tutabilir: ''Büyük isimlerin değil, büyük davaların adamı olunuz.'' (Emiliano Zapata) 

Laz kardeşlerime önerim; birbirleri ile iletişimlerini kesmesinler. Aralarındaki kişisel sorunları arka plâna atsınlar. Çünkü birbirinize ihtiyacınız var. Bir Laz kurumundan kapıdan kovulsanız, bacadan girmelisiniz. Israr ve iyi niyet, sabır ve içtenlik aradaki sorunları zamanla çözer. Bizim böyle bir şansımız yok. Çünkü belirli kesimler alanı tahakküm altına almış durumdadır. Yanlışlıkları, eksiklikleri fazla büyütmemek gereklidir. Zamanla her şey değişir, gelişir. Yeter ki, sahtekârlık, çıkarcılık olmasın. Bir dava insanı olmak, ilk önce bu davada kendini öncellememeyi, kapsayıcı olmayı gerektirir. Hiç kimse mükemmel değildir ve koşullarımız da hem Lazlar, hem de Gürcüler açısından zorluklar ve olumsuzluklar ile doludur. Bu koşulları bir de kendimiz bireysel sebeplerle arttırmamalıyız. Bu konuda gelişim ve ilerleme için olgunlaşmak ve gerçekliğin bütününe odaklanmak, çözümün, ilerlemenin başlangıcıdır. Laz ve Gürcü aydınları bunlara yoğunlaşmalıdır. Dayanışmak, bağlarımızı geliştirmek, kafamızın arkasında gizli niyetler taşımamak ve mücadele alanına yoğunlaşmak, her tutarlı, dürüst aydının tavrı olmak zorundadır. Bu alan farklılıklarımızla ortak değerlerde, zeminlerde yürümemizi gerektiren bir alandır. Farklılıklarımızı baştan kabul etmeli ve bunlara takılmadan, ortak değerlerde yürümemiz gereklidir. Bu da kültürümüzü, dilimizi ve kimliğimizi yaşatma mücadelesidir. Bu mücadele de duyarlı herkese ihtiyacımız vardır. Kimseyi dışlama, yok sayma lüksümüz yoktur. Değişim, gelişim zordur, fakat ısrar ve en başta kendimizde bu değişimi, gelişimi yaratmalıyız.

Laz Aydınları, özneleri aralarındaki sorunları geleceğe taşımamalıdırlar. Sizinle de yaptığımız röportajlardan, Ahmet Hulusi Kırımlı ile olanından sonra, Laz Kültür Derneği Başkanı Sayın Mehmet Ali Beşli ile geçmişten kaynaklı yaşanan sorun, buna iyi bir örnektir. Bu alan, birbirimizin açıklarını arayıp, zora düşürmeye çalışacağımız, politik bir alan değildir. Davaya zarar veren tavır ve durumlara en sert eleştiri getirilmelidir. Fakat olay ve durumlar şahsileştirilmemelidir. Gürcü camiasında en sert eleştirileri yapan biriyim. Fakat en sert ve ağır eleştirileri yaptığım kişilere bile kişisel husumet duymam. Ben onların davaya zarar veren tavır ve durumlarını eleştiriyorum. Yoksa bunun dışında tavırları beni ilgilendirmezdi. Kitleler içinde olmanın, asgari ilke, işleyiş ve plân-programa dayalı kurumsallaşmanın esas sorunları çözecek, yol almayı sağlayacak durum olduğu açıktır. Gençlere yol açmak gereklidir. Onlara büyüklük yapmak, büyüklenmek doğru değildir. Yukarıda Emiliano Zapata’nın sözünde olduğu gibi, önemli olan davadır ve bu dava da eskiler, büyükler, ağabeyler olmaz. Böyle bir baskılanma, sadece davaya zarar verir. Eskilerin, büyüklerin, ağabeylerin tek misyonu yenilerin, gençlerin önünü açmak, onlara inisiyatif vermeye çalışmak olmalıdır. Aksi halde alan güdükleşir, dava şahsileşir ve alanı bu daraltır.

Bir özeleştiri yapmam gerekirse, bilmeden, istemeden Laz dostlarımız arasındaki bir geçmiş sorunda rol aldım. Bu yüzden olay ve geçmişteki sorundan bağımsız olmak kaydıyla Mehmet Ali Beşli den özür dilerim. O zaman Mehmet Ali Beşli’ye onunla da röportaj yapabileceğimizi, yanıt hakkının olduğunu ifade ettim. Kim halkı, kim haksız bilemem. Fakat Laz Aydınları bu sorunlarını zamanında açık ve gerekiyorsa, sert tartışmalar ile halletmeli idiler. Ki röportajların ve kitap projesinin akamete uğraması bu yüzdendir. Böyle bir projesi olan biri olarak, böyle bir durumu en başta istemeyecek biri, projenin sahibidir. Bu konuyu büyütmem, bu yüzden kimseye kızgınlık ve kırgınlığım yoktur. Fakat yeri gelmişken bunu da ifade etmek istedim.
Somut önerimi sorarsanız, bizler bu ara atıl bir durumdayız, Fakat her zaman projelere ve faaliyetlere açığız. Yeter ki, Türkiye Halkları, Kafkas Halkları ve Laz-Gürcü Halkları için bir değer, anlam ifade edecek en basit iş ve durum söz konusu olsun. Kişi, kurum,büyük, küçük ayrımı yapmayız.

Ali İhsan Aksamaz: Nevzat Bey, ben bu söyleşi ile mutlu oldum. İsterseniz, sonlandıralım? Başka söyleyecekleriniz var mı? İsterseniz, yeni bir söyleşi daha yapalım. Burada söyleyemediklerinizi de söyleyin. Ben size çok teşekkür ederim. Her zaman mutlu olun!

Nevzat Kaya: Hayatım boyunca bireysel hırslarım olmadı. Kariyer, konum ve popülerlik derdim de olmadı. Her alanda insanlık için değer ve anlam ifade edecek durumlarda tavrımı açıkladım. Somut katkılarımı gücüm oranında yaptım. Bu noktada hiç bir zaman ayrım yapmadım. Gün geldi Zaza kardeşlerimin yanında yer aldım, günü geldi Laz-Megrel kardeşlerimin, günü geldi Çerkes ve Kürt kardeşlerimin. Günü geldi Sincan-Uygur Özerk Bölgesinde ve Arakanda zulme uğrayan Müslüman ve Türk kardeşlerimin yanında yer aldım. Gürcü Halkı ile tabii ki, duygusal bağımın daha güçlü olması normaldir. Bu açıdan onlar için, elimden gelen her şeyi yapmak isterim, fırsatı, koşulları olduğu nokta da. Bu söyleşi fırsatını bana verdiğiniz için, size teşekkürlerimi bir kez daha bildiririm. Umarım doyurucu ve bir işlevi olacak bir söyleşi olmuştur.

aksamaz@gmail.com

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/murat-kasap-konusuyor.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/mustafa-kolat-konusuyor.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/ayse-piskin-konusuyor.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/ibrahim-seven-konusuyor.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/maksut-kesici-gargalaps-lazca.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/lazlar-ve-gurculer.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/tengiz-abuladzenin-pismanlg.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/sovyetler-birligi-doneminde-kafkasya.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/bilincli-olarak-geciktirilmis-bir.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/10/megrel-lazlar-ve-abhazya.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/10/1930lu-yllarda-sovyet-abkhazyadan.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/10/yazl-laz-edebiyatnn-oncusu-iskender.html

Söyleşinin Lazcası:

Nevzat K̆ayak Ğarğalaps:

“'Didi coxopeşi vardo, didi davapeşi k̆oçi iqvit!”

(Goʒ̆otkvala: Aʒ̆ineri sumari/ musafiri çkimi ren Nevzat K̆aya. Nevzat K̆aya ren çkimi manebrapeşen arteri. Ma emu 2010 ʒ̆anaşen doni viçinop; (GK̆M-s) Gurculi K̆ult̆uruli Şkaguronis viçineret̆i. Emindroşen doni, k̆ult̆uruli cumaloba komiğunan. Nevzat K̆aya ren samimi do namusoni k̆oçepe çkinişen arteri. Emuk GK̆M-şi ucoxoni ç̆k̆onepeşen art-arti rt̆u. Emindros, muşi k̆ala ar-jur beciti dulyas mxuci komepçit. Entepeşen arteri rt̆u Xayri Xayrioğlu Malaqmaže do Ahmet Ozk̆an Melaşvili oşinu noğa İnegolis do oput̆e Hayriyes, noğa Bursas. Aya rt̆u 3 Xʒala 2011 ʒ̆anas; aʒ̆i eşo komşuns. Uk̆ule Ar Mayisisti artot vort̆it Taksimişi Meydanis, 2012 ʒ̆anas. Masumani oşkaruli noxvene çkini rt̆u Galatasayiş Liseşi ʒ̆oxle. Aya rt̆u xolo 2012 ʒ̆anas; eşo komşuns. Gazeta Milliyetis Batumi şeni ar p̆at̆i ambari gamiçkvineret̆u; eya ambari p̆rot̆est̆o oxvenu şeni ek vort̆it. Çerkesepeşi mitingisti do entepeşi ok̆oxtalasti mxuci komepçit. Lazepe-Gurcepe- Çerkepeşi demok̆rat̆iuli p̆lat̆formi oʒ̆opxu şeniti şurdoguriten viçalişit çkin. Amk̆ata k̆ap̆et̆i cumak̆oçi ren Nevzat K̆aya. Ma emu k̆ala ar int̆erviu dop̆i çkvadoçkva çkineburi temapeşen. P̆olit̆ik̆uri var, k̆ult̆uruli, lingvist̆uri rt̆u çkini tema.  Aya ren noğarğale çkinişi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi; 4 XII 2018)

+

Ali İhsan Aksamazi: Nevzat Bey; Tkvan ret çkineburi gamantanerepeşen arteri. İpti tkvani biyografişen molamişinit, iqveni? Ma miçkin, Tkvan Batumişen moxtimeri do noğa Giresunişa dobargeri mohaciri çkineburepeşen ret. Nak̆otxani diʒxirişen mohaciri ret? Mundes yeçkindit, dibadit? So dibadit, yeçkindit? Oput̆e tkvanis mu coxons mcveşi do ağani coxoten?! Namu nʒ̆opulapes igurit? Aʒ̆i noğa İst̆anbolis skidurt. Çileri reti?

Nevzat K̆aya: İrişen ʒ̆oxle ma dido şukuri giʒ̆umert, amk̆ata fursat̆i momçapt do emuşeni. (5.) maxutani diʒxirişen mohaciri vore ma. Batumişi muxuri Kedaşi (ქედა) Bzubzu ( ბზუბზუ) coxoni oput̆eşi maxale Şotižeşen ren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u Mehmet Ali Selimoğli. Muslimani iqu şk̆ule, Selimoğlepe yado içkinen aya sulale.  Edo andğaneri ndğas, sulale çkini içkinen aya coxoten. Muslimanobaşen ʒ̆oxleni orapes, gvari çkini t̆eren Şotiže; aya ambari çkin magures matarixe-mç̆aru Murat̆ K̆asap̆ Begişi “Batumişi Mohacepe coxoni ketabişen.  Mtelo mtini va ren tina, emindroneri maxalepeşi coxope do ekoni sulalepeşi gvarepe artneri t̆eren; Murat̆ K̆asap̆ Begik eşo miʒ̆ves. Nana çkimişi sulaleti ren muxuri Kedaşi oput̆e Namlisevişen (ნამლისევი), mohaciri gamaxteren. Cuma çkimik idu muxuri Kedaşa do kožiru nana çkimişi ekoni sulale.  Mara emus va ažiru baba çkimişi ekoni sulale, emdğaneri ç̆ima do oraşi gurine. Arndğas, ora miğut̆aşi, mati meptaminon ekoni sulale çkinişi oput̆eşa do mažirasunon ekoni sulale çkinişen genomskide k̆oçepe; eşo mepşven ma. Osmanli-Rusuli Harbi şk̆uleni ar oras, p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u t̆eren cixas molaxuneri vendet̆aş gurine.  Harbiş gurine ixarsuvineren do vendet̆aş gurine moxaciri gamaxteren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u. P̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u em mohacirepeşen ren yado guris meşamilaps. Emindroneri noğa Giresunişi şkagurişa xolos Kestendere coxoni oput̆eşa dibargeren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u. K̆araviten komoxteren Osmanlişi dixaşa. Edo emindroneri K̆eşap̆i do Giresunişi limanepe rt̆eren mohacirepeşi iptineri sva Osmanlişi dixas. Uk̆açxe çaçxuriş gurine ekolen oxtimu unt̆eren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆us. Edo hukumetik emus majura svalepeti oʒ̆ireren. Aya svalepeşi doloxe K̆urbanp̆inari coxoni oput̆e moʒ̆onderen p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆us. Aya oput̆es kuğun (10) vit k̆ilomet̆re mendranoba K̆eşap̆işa. Megerem ʒ̆oxleşen Apxazi mohacirepeti doskiderenan aya oput̆es mk̆ule oras. P̆ap̆u çkimişi p̆ap̆us moʒ̆onderen K̆urbanp̆inari coxoni oput̆e. Edo eşoten K̆urbanp̆inarişa dibargeren. Ekoni oput̆e Bzubzus do akoni oput̆e K̆urbanp̆inaris mengaperi hava- dixa kuğut̆eren. Emuşeniti oput̆e K̆urbanp̆inarişa dibargeren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆uk. Eşo itkven; mati eşo miçkin. 

Nufuskağaldişi ambariten, ma dovibadere, yepçkindere 13 İgrik̆as 1968-s, K̆eşap̆işi oput̆e K̆urbanp̆inaris. Mtini dobadaştariği çkimi, nana çkimişi nenaten, 10 Maisi 1967 ren; eşo matkven ma. Nana çkimis aʒ̆i p̆k̆itxaşi, eya tariğiti va gvaşinen; eşo matkven. Emindropes, artneri ʒ̆anas dobadineri k̆arta bereşi dobadaşdğa eşo iç̆arineren; adeti eşo t̆eren.  Ma (6) anşi tuteri vort̆işi, ocaği çkimi dibargeren noğa İst̆anbolişa, baba çkimi içalişept̆eren noğa İst̆anbolis do emuşeni.   

İptineri mohacirobaşi ʒ̆anapesti, ʒ̆oxleşenti oput̆e çkinis coxont̆eren K̆urbanp̆inari, aʒ̆iti eşo. Çkin komiğunan ar ʒ̆k̆artoli oput̆e çkinişi oşkendas; aya ʒ̆k̆ari ren qini do nostoneri. Ar orapes, aya ʒ̆k̆ari va gamaxteren, miletik k̆urbani noç̆k̆ireren;  ok̆açxe xolo gamaxteren aya ʒ̆k̆ari. Oput̆eşi coxo, aya ambarişen mulun yado miletik molaşinaps. Geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşi majurani sinifişakis oput̆e çkimis, geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşi uk̆açxeni sinifepeti noğa İst̆anbolişi K̆ocasinaniş Geç̆k̆apuroni nʒ̆opulas dovik̆itxi, doviguri ma.

Oşkenani nʒ̆opulaşi maartani sinifişi maartani devre dovik̆itxi Şirinevleriş Oşkenani nʒ̆opulas. Uk̆ule upareli- oncironi oşkenani nʒ̆opulaşi imtianis kamapti. Mara aya imtianişi ambari va ignapinu ora muşis; eqo iquşiti, ma vik̆itxi oşkenani nʒ̆opulaşi maartani sinifişi majurani devre Vefaş Lises. 12 St̆aroşinaşi Askeruli darbeten, Vefaş Liseşi oncironi burme geink̆iluşi, ma vik̆itxi Buyuk̆çek̆meceş Liseşi oşkenani nʒ̆opulaşi burmes ar do gverdi ʒ̆anaş morgvalis. Oşkenani nʒ̆opulaşi masumani sinifis vort̆i, emindros ma vik̆abği mamgurapale çkimi k̆ala.  Emuşeniti açkva eya nʒ̆opulas oguruşi menceli va maqu. Eşo iquşiti, eya nʒ̆opula mevaşkvi;  ma vik̆itxi masumani sinifi K̆ocasinaniş Oşkenani nʒ̆opulas. Uk̆ule Bak̆irkoyiş Endust̆ruli Meslek̆işi Liseşi Elekt̆ronik̆işi burmeşen dovimezuni ma. Marmaraş Universit̆et̆işi İktisaduri do İdaruli Çkinapapeşi Fak̆ult̆et̆işi Xalk̆uri Oktalaşi burmes dovik̆itxi sum ʒ̆anaş morgvalis. Mara ma mevaşkvi eya nʒ̆opula. Uk̆ule İst̆anbolişi Universit̆et̆işi İktisat̆işi Fak̆ult̆et̆işi Ek̆onomet̆rişi burmes vik̆itxi ma jur ʒ̆anaş morgvalis. Afişi k̆anoniten, xolo govikti Marmaraşi Universit̆et̆işa. Edo dovimezuni eya universit̆et̆işen. İnglisuri nena komiçkin; oşke seviyes. Tkvanti giçkinan, si ğarğalaşi, irden nena skani. Va ğarğalaşi, nena gogoç̆k̆ondun; mati eşo. Gurculi nenati komiçkin; oxomaʒ̆onen. 1980 ʒ̆anaşakis, k̆arta ʒ̆anas monç̆inora moxtuşi, çkin oput̆e çkinişa mevulurt̆it. 3-4 tutas oput̆es pxet̆it. Oput̆eşi mteli berepes Turkuli va uçkit̆es. Berepe k̆ala mağarğalet̆es; Gurculi mağarğalet̆es. Uk̆ule nʒ̆opulaşi skidalak gza memik̆vates oput̆eşa. Oput̆e çkinişi va memales. Baba çkimişi nana Turki rt̆u. P̆ap̆u çkimik omt̆ineren emu; emuşeniti k̆ulanik oxoç̆k̆oderen do çkar va ğarğaleren Gurculi. Nop̆rani oxorca rt̆u nandidi çkimi. Çkinti va mağarğales Gurculi ocağişi doloxe. Çili çkimi ren Zaza. Yano doviçili ma, 43 ʒ̆aneri vort̆i do emindros doviçili.  Bere va miqonun ma. Çili çkimik gonk̆vatasunon. Bereş oqopumu çili çkimis uçkin. Edo amk̆ata kianas ar bereşi baba oqopimu şeniti uk̆arare vore ma; ayati k̆aixeşa giçkit̆an.

Ali İhsan Aksamazi: Nevzat Begi; ma tkvan 2010 ʒ̆anaşen doni giçinopt. Emindros, (GK̆M-s) Gurculi K̆ult̆uruli Şkaguris mxuci meçapt̆it. Muperi dulyape qvit aya k̆ult̆uruli derneğis? Pelaperi noxvenepe tkvanişen ambari komiğun mara, andğaneri ndğas GK̆M-şi doloxe va ret; muşeni?!

Nevzat K̆aya: Ocaği çkini p̆anda k̆vazaluri p̆olit̆ik̆aşi doloxe rt̆u; aʒ̆iti eşo. Emuşeniti aya dulyaşi bedeli dido monk̆a rt̆u ocaği çkinişa.  Baba çkimik numxvacu madulyepeşi mteli nodgitobas 1970-oni ʒ̆anapes. Baba çkimik Derby coxoni fabrik̆as içalişept̆u. Eya fabrik̆as xe geidvinu madulyepeşk̆elen emindros. Baba çkimikti numxvacu eya nodgitobas. Yank̆işi 6-a Filoşi askerepeşa nodgitu;  15-16 Mbuloras, Diʒxironi 1-a Maisi 1977-s do amk̆ata majura nodgitobapesti numxvacu baba çkimik.  1996 ʒ̆anaşi Kadıkoyi 1-a Maisişi orasti, guriş k̆rizi aqu baba çkimi; aya dulyaşi gurineti ameliyati aqu emus. Baba domiğures 2016 ʒ̆anas. Çkin dovirdit baba çkinişi amk̆ata noçalişepe do ambarepeten. K̆vazaluri p̆olit̆ik̆a do amk̆ata dulyapeten dovicumadit, dovibadit.  Çkvadoçkva dulyapeş gurine, açkva k̆vazaluri p̆olit̆ik̆aşi doloxe va voret; aʒ̆i aya ambarapeşen molaşinu guris va mek̆amilaps. Ayati aşo otkvalu domaç̆irs; tkvanti aya aşo giçkit̆an.

Gurculi K̆ult̆uruli Derneği (GK̆M) geidginu 2008 ʒ̆anas. Umçane cuma çkimi Fazli K̆aya rt̆u magedginale mak̆ature do iptineri idareheyetişi mak̆ature. Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, iptineri dğaşen doni, umçane cuma çkimik numxvacu GK̆M-s. Ma ipti aya dulyaşa toli va miğut̆u. Siti komoxti do GK̆M-s mxuci komeçi yado umçane çkimik komemaçkinu. Ar fara var, dido fara eşo komemaçkinu umçane cuma çkimik. Çkinti mşkurinace k̆oçepeşen va voret. Skidala çkinişi, ocaği çkinişi tarixi ren k̆ap̆et̆i. Eşo iquşiti, mati mxuci komepçi GK̆M-s. Edo mak̆ature doviqvi ma GK̆M-şa; aya rt̆u 2008 ʒ̆anas. GK̆M-şi iptineri k̆ongreşi ora rt̆u, miletik ma domʒ̆ipxu yedek̆uri mak̆ature idareşheyetişa.

Aya ambari tişen k̆udelişa otkvalu domaç̆irs. Aya xvala ar derneğişi ambari va ren do emuşeni. Turkiyeşi Gurci Xalk̆işi aʒ̆ineri xali, muşi aʒ̆ineri goʒ̆ocğonerepe do derneğepeşen molapşinaminon ma. Emuşeniti aya ambari çkimi ren dido beciti. Emuşeniti mskvaşa misiminit do memiqucit, mu iqven.

GK̆M-s tolepe çkimiten muepe kobžiri, qucepe çkimiten muepe kovogni; vay ti çkimis!  Entepeşen ambari komekçat: Derneğis asgaruli p̆rensip̆epe va uğut̆u. Derneğişi miletisti oçalişuşi p̆lan-p̆rogramiti çkar va uğut̆u. Derneğişi iptineri organizat̆or-k̆oçi va ižirinet̆u meydanis. Namtini dulyaşk̆oçepek nena meçerenan, mara entepekti va numxvacerenan GK̆M-s. Eşo iquşiti, GK̆M-s kiraşi para meçamuşi menceli va aqveren.  Dido borci kuğut̆u GK̆M-s. Manebrapek sitemiten molaşinapt̆es gondineri em organizat̆or-k̆oçişen k̆arta ok̆oxtalas. Ma eşo ptkvi ipto:  “Jur gza komiğunan. Maartani ren em k̆oçi mak̆aturobaşen get̆k̆oçu; majuraniti ren am k̆oçişen molaşinu meşkvinu. Çkin dulya çkinis voʒ̆k̆edat!”. Ok̆oxtalaşi miletis gaak̆viru do “eşo dulya va iqvenya” tkves. “Muşeniya?” mati p̆k̆itxi miletis,  “Am k̆oçi ilaxi reni?! Aya p̆roblemepe mojilu şeni, çkin menceli va miğunani, çkini nositen çkar mutu va maxvenenani?” Jur faras çkineburi k̆oçepes para ok̆vandu şeni gzas gebdgiti umçane cuma çkimi k̆ala. Derneğis kiraş borci kuğut̆u. Eya mağali kiraten, derneğis oskiduşi şansi va uğut̆u.  Amʒika ç̆it̆a binaşa obargu k̆ai iqvasunt̆u. Eşoti ptkvit çkin. “Mk̆ule oraten, tadili aqvas derneğisya” tkves namtinepek. Aya rt̆u derneği genk̆ilu; çkin eşo miçkit̆es. Mk̆ule oraten, tadili va govonk̆vatit çkin. “Gzalepe dobgorat do aya p̆roblemi voçodinat; ar p̆lani-p̆rogramiten gzas gebdgitat. Eşotenti aya finansuri p̆roblemi mojiluşi menceli maqvasunonanya” ptkvit çkin. Muperi derneği rt̆u aya, giçkinani?! Tito-tito giʒ̆vat: Derneğis kiraş borci kuğut̆u. Xvala borci muşi meçamuşi menceli va uğut̆u derneğis, ʒ̆oxleni ti-mçxupek k̆iraş st̆op̆ajişi rabisk̆apeti va meçerenan maliyes. Derneğis mak̆ature dido va uqonut̆u. Mak̆aturepeşen aidat̆iş para va uğut̆u. Derneğis xvala Gurculi nenaşi k̆ursu kuğut̆u; amuşen met̆ati faaliyet̆i va uğut̆u. Mara derneğis 1.500 TL-oni xarci kuğun k̆arta tutas. Muç̆oşi skidasunon aya derneğik?!

Jur faras çkineburi miletis para vak̆vandit. Amʒika ç̆it̆a binaşa obagu şeni gzalepe bgorit. Derneğişa ağani mak̆aterepe ožiru şeni gzas gebdgitit. Mtini giʒ̆vat; aya dulyape umçane cuma çkimi Fazli K̆aya k̆ala dop̆i ma. 2009 ʒ̆ana rt̆u, çkin para mažires do aya paratenti ağani binaşa obarguşi gzalepe bgorupt̆it. Emindrosti idareşheyetişi k̆oçepek niza ikipt̆es.  Hemi idareheyetişi mak̆aturepes, hemiti ilkineri binaşi mances idareheyetişi ok̆oxtala vak̆vandit. İsimadit; otxo idareheyetişi mak̆aturek, ar doloniş çodinas, t̆ilifoniten aya dulyaşen molaşinapan saat̆epeş morgvalis. Entepeşen arteri ren umçane cuma çkimi Fazli K̆aya. Mara am otxo k̆oçiş met̆a, majura çkar mitis aya dulyaşen ambari va uğun. Umçane cuma çkimişi t̆ilifoniş fat̆ura rt̆u 800 TL eya tutaşi çodinas. Aya dulyaşen uk̆ule ambari maqu, Tutaçxa rt̆u. Çkin am otxo k̆oçepeşi xalis otxoni çete vuʒ̆umert̆it. Artikartişa va acginerenan am otxo k̆oçis do jurişa juri doskiderenanşi, armenceloni doskiderenanşi, uk̆arare doskiderenan. Majura mak̆aturepes am otxo k̆oçişi p̆olemik̆epeşen ambari va uğunan. Majura mak̆aturepe k̆oçi va işineren idareheyetişi am otxo mak̆atureşk̆elen. Ok̆otkvalu do gonk̆vatuşen majura mak̆aturepes ambari va uğunan. Xolo k̆ursiyerepeti k̆oçi va işineren. Entepesti ok̆otkvalu do gonk̆vatuşi p̆rosesişen ambari va uğunan. Demok̆rat̆iuli gagnapa va uğunan idareheyetişi mak̆aturepes: Aya dulyas eşo itkven do mati aşo matkven. Ma şur do guriten viçalişi do gzalepe bgoru amk̆ata p̆roblemepe oçodinu şeni. Dulya eşo va iqvasunt̆u. Emindros amk̆ata p̆roblemepe oçodinu şeni, ma mileti ok̆otalaşa vuç̆andi. Edo ma sum gza voʒ̆iri miletis; sum teklifi voʒ̆iri.  İpti “çkin va maxvenenan, çkin va mabecerenanya” tkves. Mara miletis vocerapit çkin.  Teklifi çkini rt̆u oʒ̆opxu ar ok̆omxvacuşi k̆onseri. Ok̆omxvacuşi k̆onserişi mogapaten, borcepe çkini opağu do moxva biucet̆itenti faaliyet̆epe çkini odidanuten oxvenu rt̆u aya teklifi çkini. Ok̆omxvacuşi k̆onseri gecgineri iqu. Derneğişi mteli borcepe ipağinu. Uk̆ule majura manebrapeşi omxvacutenti, GK̆M-k qu ardido faaliyet̆i jur-sum ʒ̆anaş morgvalis. K̆ult̆uriş Doloni iʒ̆opxinu. Gurcistanis K̆ult̆uruli Golva iʒ̆opxinu, Gurcistanişen moxtimeri otxo-xut k̆oçi k̆ala.  Şair P̆ridon Xalvaşiti entepeşi doloxe rt̆u. Derneğis aqu ar int̆ernet̆uri but̆k̆a. Lazi, Çerkesi do Xemşili manebrape k̆ala “K̆afkas- Uçamzoğaş P̆lat̆formişi İnisiyat̆ifi” ixorʒelinu. GK̆M rt̆u aya p̆lat̆formişi goʒ̆oncğoneri. Aya p̆lat̆formik ar p̆aneli qu. Ar ʒ̆anas sum- otxo fara oç̆k̆omaloni ok̆oxtala iʒ̆opxinu. 70 k̆oçişi omxvacuten, Gurci Ağanmordalepeşi ok̆oxtala ixorʒelinu. 1-a Maisis GK̆M-şen 40- 50 k̆oçi k̆ala mxuci mepçit. K̆arta ʒ̆anas ar oç̆k̆omaloni ok̆oxtala; nenaşi do xalk̆uri dansepeşi k̆ursepe; ar dolonis minimo ar faaliyet̆i dopit çkin. Filimişi faaliyet̆epe, ok̆otkvalepe, Oçinapupe; majura faaliyet̆epeti dop̆it çkin.  Rusyaşi K̆afk̆asyas işgalepe ip̆rot̆est̆inu 50- 60 k̆oçoni grubiten Rusyaşi Federasyonişi İst̆anbolişi Dudk̆onsolosobaşi ʒ̆oxle. Faaliyet̆epe çkini ar-jur vardo, dido rt̆u, emuşeniti astaxolo mtelo va gomaşinen aʒ̆i.  Gurculi Çaliştayi iʒ̆opxinu; Maartani çaliştayişi tertipiş k̆omit̆et̆is vort̆i ma. Mara majurani çaliştayişen ʒ̆oxle p̆ost̆i çkimi mevaşkvi. Mak̆aturepeşi muk̆onoba ididanu dğaşen dğaşa. Faaliyet̆epe çkini ididanu. GK̆M şeni onç̆elu manžinu. Mara aya pelaperi noçalişepeş gurine, namtinepes gaak̆vires do cidduro ižabunes. Edo raxat̆i va doxodes. Am k̆oçepes Gurculi minoba oskedinu şeni, çkar mutu va axvenes ginže ʒ̆anapaş morgvalis. Muessesuri cidduri çkar mutu va qves am k̆oçepek. Ti-mutepeşis inisiyat̆ifi gundunasunon, aya k̆aixeşa k̆ozires am k̆oçepek. Edo aya endişetenti, am k̆oçepek k̆ump̆asişi gzalepe gores. Fahrettin Çiloğli rt̆u amk̆ata k̆oçepeşi ʒ̆oxlemxtimu. Uk̆uleti majurape.

Entepeşi nositen va visimadept̆it çkin. Gurcistanişi resmuri t̆ezepeten va viçalişept̆it. Eşo iquşiti, çkinden guri moxtimeri rt̆es em k̆oçepe. İpti derneğişi galendo, uk̆açxeti derneğişi doloxendo reaksiyonepe komomçes am k̆oçepek. Xolo am k̆oçepek dubaraten niza yoçkindes derneğişi doloxe. Uk̆uleti ç̆it̆a- ç̆it̆a derneğişi noçalişepe osap̆arinu do uk̆açxeti derneği mek̆arbu şeni ar gzas gedgites. Edo axiristi dubaraten gecgineri iqves em k̆oçepe. Komiçkin, aʒ̆i mk̆itxaginonan; “Si mu qvi?” Ma mevodgiti aya p̆rovok̆asyonepeşa. İptineri dğaşen aya dubarapeşen ambari komiğut̆u do emuşeni. Edo derneği moşletinu şeni çkvadodoçkva gzalepe dobgori ma. Mara cumak̆oçepekti va iceres çkimi nenapes. Ar fara var, oşi fara entepes vuʒ̆vi ma,  aya oşkurnoni xali va oxvaʒ̆ones. Hemi galeni dubara, hemiti doloxeni çaçkveri nositen, derneğik isap̆aru do mencelişen melu. Uk̆uleti tito-tito miletik GK̆M naşku. Am k̆oçepek gedges sum-otxo ağani derneği.  Xut ʒ̆anaş morgvalis GK̆M-şi doloxe vort̆i ma. Mara jileni xilafi dulyapeş gurine, ma mevaşkvi p̆ost̆i çkimi GK̆M-s do istifa çkimi mepçi. Turkiyeşi Gurcepeşi minoburi, nenaluri do k̆ult̆uruli p̆roblemepe oçodinuşi menceli açkva va uğut̆u GK̆M-s do emuşeni. K̆ongreşi ora rt̆u, çkin hemi menceli komiğut̆es hemiti idareheyetişi doloxe vort̆it; emindros ma otxo maddeloni ar oçalişuşi p̆lani mepçi. Muxalefetik ayati k̆abuli va qu. Otxo maddeloni ar oçalişuşi p̆lani çkimişa xavesoba va uğut̆es entepes. Eşo iquşiti, amk̆ata k̆oçepe k̆ala oçalişu pelaperi va iqvasunt̆u:

1-GK̆M ren timoşletineri demok̆rat̆iuli derneği. Edo derneğişi aya simadaten, derneğişi k̆arta idareheyetis majura derneği do muessesepe k̆ala irtibati axvenen.

2- Muk̆onobaten gecgineri oktalak muk̆onobaten ç̆it̆aşi hak̆-huk̆uk̆i do renoba içinasunon. Xolo muk̆onobaten gecginerepek majurepes demok̆rat̆iulo oğarğaluşi hak̆i meçasunonan.

3-Muk̆onobaten didopeşi k̆arari mek̆ilaps. Muk̆onobaten ç̆it̆apesti otenk̆iduşi hak̆i kuğunan. Mara muk̆onobaten didopeşi k̆ararişa nodgituşi hak̆i va uğunan muk̆onobaten ç̆it̆apes; anksi oçalişuşi hak̆i va uğunan.

4-Muk̆onobaten didopeşi k̆ararişa nodgituten oçalişuşi hak̆i va uğun çkar mitis do grubis.

Derneğişi doloxe “diasp̆orist̆epeti” kort̆u. Ma entepes “diasp̆orist̆i” vuʒ̆umer, entepekti timutepeşis “diasp̆orist̆i” uʒ̆umernan do emuşeni.  Timutepeşiş met̆a çkar mitis derneğişi doloxe oskiduşi hak̆i va meçasunt̆es am “diasp̆orist̆epek”.  Ma aya ambari vogneret̆i ar cumak̆oçişen dulyaşi geç̆k̆alas. Eşoti gamaxtu do mati aya oxovoʒ̆oni mk̆ule oraş k̆ule.

GK̆M-şi doloxe vort̆i ma 4-5 ʒ̆anaş morgvalis. Emindros hemi mak̆ature vort̆i, hemiti idareheyetişi mak̆ature vort̆i.  Derneğişi k̆arta dulya dop̆i, Turkiyeşi Gurcepeşi minoba oskedinu şeni. Ağani simada do noçalişepeten gzas gebdgitit çkin. Ardido ağani dulya ixvenu; dido tecrubeti maqves. Çkin ağani vort̆it aya dulyapeşi doloxe, mara muxalefepe çkini rt̆u k̆et̆umi do orgazine-xveneri. Amk̆ata menceloni endoli komiğut̆es çkin

Aya menceli eyonçxalu uimkyane rt̆ui?! Var, uimkyane va rt̆u. Mara aya menceli eyonçxalu şeni, Turkiyeşi Gurcepeşi minobaşi oskedinuşen ambaroni Gamantanerepe domaç̆irt̆es; amk̆ata k̆ap̆et̆i Gamantanerepeşi menceliten eya endoli eyonçxalu mumkyuni rt̆u. Miletis amk̆ata zmona do gagnapa va uğut̆u; eşo domaʒ̆onen. Emuşeniti ma mevaşkvi p̆ost̆i çkimi GK̆M-s do istifa çkimi mepçi. Açkva GK̆M-s fonk̆siyoni va uğut̆u do emuşeni. Amuş k̆uleni GK̆M-şen çkar mutu va molapşinap.  Ma va monç̆els do pelaperi va ren lamtinala çkinişa do emuşeni. Ma aşo vizmon do mutu var.  Aya dulyaşen ak̆onari molaşinu domibağun. Mtini giʒ̆vat; otkvaluşi dido komiğun ma.

Ali İhsan Aksamazi: (1960) vit̆on çxoro oşi do sume neçi ʒ̆anaşi majura gverdişen doni, Gurci gamantanerepek Turkiyes içalişepan k̆ult̆uruli speros. Ma otkvalu domaç̆irs. Ahmet Ozk̆an Melaşvili rt̆u çkineburi k̆apet̆i guramepeşen arteri. Uk̆ule Hayri Hayrioğli Malaqmažeti eşo, namusoni k̆oçepeşen arteri rt̆u. Emindroneri orape, aʒ̆ineri steri va rt̆u; dido meç̆ireli ʒ̆anepe rt̆u. Oşkurnoni ʒ̆anepe rt̆u k̆ult̆uruli speros oçalişu şeni. Ahmet Ozk̆an Melaşvili domiqviles duşmanepek. Aya rt̆u didi t̆ravma. Edo aya t̆ravma didi monk̆a aqves Gurci Gamantanerepes. Emindros Gurci Gamantaneri dido va rt̆es. Ar-jur k̆oçi rt̆es. Ahmet Özk̆an Melaşvilişi ğuraten, am ar-jur k̆oçiti goşibğu. Mtini giʒ̆vat, am ar-jur k̆oçi Gamantaneri rt̆es mara, dido dulyapeşen ambari va uğut̆es. Xolo giçkit̆an ki, aya entepeşi k̆abaeti do k̆usuri va rt̆u. Emindroneri Turkiyeşi demok̆rat̆iuli ik̆limi moxva va rt̆u amk̆ata k̆ult̆uruli dulyapeşa. Ahmet Ozk̆an Melaşvilişi ğuraşen, 3 Xʒala 1980 ʒ̆anaşen 1992 ʒ̆anaşa, Gurci Gamantanerepes çkar k̆ult̆uruli mutu va axvenes. Ma otkvalu minon ki, ar-jur k̆oçi kort̆u, entepesti şkurina kuğut̆es guris mara, xoloti va naşkves k̆ult̆uruli noçalişepe. Ahmet Ozk̆an Melaşvili do Hayri Hayrioğli Malaqmažeşi noxvenepeşi pasi, aʒ̆i k̆aixeşa oxoiʒ̆onen. Mara aʒ̆ineri maanaten Gurci Gamantaneri va rt̆u ort̆aluğis. 1992 ʒ̆ana şk̆uleni Gamantanerepesti va uğut̆es k̆ap̆et̆i mirasi genomskide 1992 ʒ̆anaşa moxtimeri. Ma solen miçkin?! Rametli Hayri Hayrioğli Malaqmažek mteli ambarepe miʒ̆veret̆u do ekolen k̆aixeşa miçkin. Emindroneri Gurci Gamantanerepe ç̆iç̆it̆a rt̆u mara, entepeşi doloxeti p̆roblemepe kuğut̆es. Mu sebebiten rt̆u, k̆aixeşa komiçkin, mara va matkven. Tkvan Gurci Gamantanerepe amk̆ata mirasi giğut̆es do giğunan. İpti aya oçkinu dogaç̆irnan. Çkar mirasi va dogiskidu. Aya ren t̆et̆eli mʒxade tkvani. Aʒ̆i gk̆itxat, muepe izmont Gurci Gamantanerepeşi aya xali şeni?

Nevzat K̆aya: Aya k̆itxala tkvani ren dido beciti. Andğaneri ndğas Gamantaneri oqopimu hemi perpu hemiti dido meç̆ireli ren. Perpu ren, “Gamantaneri” dido koren; meç̆ireli ren, Gamantaneri oqopimuşi anank̆eniten Gamantanerepes pelaperi dulyape va axvenenan do emuşeni. Emuşeniti ma Gamantaneri vorei, ho va matkven ma. Mtini giʒ̆vat; Gamantanerişi dulya monk̆a ren.  Mara aʒ̆ineri xaliten, “Gamantaneris” va uğun Gamantanerişi anank̆eni. Aʒ̆iti k̆itxalaşa komoptat. Turkiyes Gurci Gamantanerepe reni, ren na, amtepek Turkiyeşi Gurcoba oskedinu şeni muepe ikipan? Amtepek muepe ç̆arupan? Amtepek muepe ğarğalapan? Amtepek muepeşen molaşinapan? Aya k̆itxalepes coğabepe va uğunan. Gamantanerik ipti mtinobas numxvacasunon. Anank̆eniten oçalişu,  moxtanoraşi analizepe oxvenu do lamtinalas goʒ̆oncğunu ren Gamantaneri oqopimu.  Amk̆ata Gurci Gamantaneri žiropt tkvan? Var, va gažirenan, mati va mažiren. Dido meç̆ireli xalepes, ç̆iç̆it̆a imkyani, ç̆iç̆it̆a ambari do ç̆iç̆it̆a tecrubeten oçalişuşi gzalepe gores Ahmet Ozk̆an Melaşvili, Hayri Hayrioğlik; şur do şuriten içalişes.  Mara otkvalu domaç̆irs ma; am k̆oçepe samimi rt̆es. Gurişmeç̆voni ar xali ren; mara otkvalu domaç̆irs; andğaneri Gurci “Gamantanerepe” samimi va renan.

Aʒ̆i Gurci “Gamantanerepeşi” meseleşen molaşinu domaç̆irs; Şalva Tevzaže (Şanver Ak̆ini) ren emk̆ata “Gamantanerepeşen”. Edo Şalva Tevzažeşi xalik goʒ̆irasunonan emk̆ata “Gamantanerepeşi” xaliti. Şalva Tevzaže ren Ahmet Ozk̆ani ve Hayri Hayrioğlişi manebra. Edo Noğa St̆ok̆holmis Çveneburi coxoni dergişi gamaçkvinus numxvaceren Şalva Tevzažek. Am k̆oçik gamoçku “Gurci Xalk̆işi Tarixi” coxoni ar ketabi. Ketabişi aya coxo şeni çkin emus nosi komepçit; emukti k̆abuli qu. Ketabik Lazepeşenti molaşinapt̆u, mara Lazepeşen ambaroni noʒ̆ilepe mtini va rt̆u; aya xaliti emus vuʒ̆vit çkin. Emindros Şalva Tevzažek eşo miʒ̆ves: “Mara Gurcistanisti eşo iç̆arinen do içkinenya.” Žiropti; muperi “Gamantaneri” ren am k̆oçi?! Gurcistanişi resmuri ideolojiten skidun do eya ideolojişi landeten ç̆arups Şalva Tevzažek. Çkin xolo emus nosi komepçit do axiristi Lazepeşen ambaroni gagnapa do noç̆are muşi onʒ̆uranu am k̆oçik. Şalva Tevzažek p̆anda mxuci momçapt̆es do p̆anda “tkvani k̆ala voreya” miʒ̆umert̆es. Xolo artneri k̆oçik arşvacis çkin duşmani mşines; memank̆apes, k̆ap̆ulas k̆abaeti komomok̆ides. Ar mak̆ale doç̆aru emuk. Mak̆ale muşik tişen k̆udelişa mʒudi tkumert̆u do k̆ap̆ulas mʒudi komomok̆idupt̆es. Am k̆oçişi ʒ̆oxleni do uk̆açxeni xali onç̆eloni ren. İnt̆ernet̆işen irtibati komiğut̆u am k̆oçi k̆ala. Ek̆uleni orapes emuk mesaji momincğonu, ma emus mesaji mevuncğoni do irtibati maqves çkin. Aʒ̆i Şalva Tevzažeşi mesaji ognapu guris mek̆amilaps, tarixuri becitoba kuğun mesaji muşis do emuşeni. Aya ambarepe şk̆ule; eşo ptkvat na, aşo ptkvat na,  ar ʒ̆ana şk̆ule,  Şalva Tevzažek umçane cuma çkimi Fazli K̆aya t̆ilifoniten goreren do mati selami miʒ̆veren; lai k̆oçik p̆ati mutu va qu! Umçane cuma çkimik k̆oçişi p̆at̆inobaşen ti-muşis molaşinuşi, “tkvan xolo ek reti?” yado k̆itxeren umçane cuma çkimis.

Aʒ̆iti 16 X 2013 tariğoni mesaji mekçat; aya mesajik eya ambarişen molaşinaps:

------ Nevzat K̆aya, vay ti çkimis! Tkvan oncğore va giçkinani?! Derdi mo zdipt; astaxolo nena gegiktiraminonan! Mʒudi tkvanis do çaçkveri idiape tkvanis nena gegiktiraminonan.

Mʒudi 1:”Gurcepeşi Sersi” coxoni int̆ernet̆iş sait̆işi umçane vore ma; hoi?! Tkvan eşo tkumert; aya ren mʒudi.  

Mʒudi 2: Ma sosyalist̆i vore do eşo ptkumer; hoi?! Ma eşo va ptkumer, xvala ubecitoni demok̆rat̆i oqopimuşa xavesoba komiğun ma. Ayati ma mabeceren na. K̆aixeşa giçkit̆an; p̆olit̆ik̆uri ar zmona do gagnapaten Gurcobaşi gzas çkar va gebdgiti ma; iraduro aşo dop̆i ma.

Mʒudi 3: Gurculi K̆ult̆uruli Şkaguri şeni p̆at̆i mutu va ptkvi ma. Gurcoba şeni xveneri xilafi dulyape otenk̆idu ren k̆arta samimi Gurcişi dulya. Ma tkvan nena gegiktiraminonan tişen k̆udelişa. Aya samimi nenapeşi mances
GK̆M şeni p̆at̆i mutu atkveni?!

Mʒudi do ugagnaponi idia 4:

“1 Gurci xalk̆işi duşmanepeşen ambari:
Gurci xalk̆işi duşmani Ali İhsan Aksamazi do majura Lazi Nasyonalist̆epe k̆ala dulya giğunan. Am k̆oçepe ʒ̆oxleşen GK̆M-şi doloxe rt̆es, mara amtepek aʒ̆i p̆anda p̆at̆i nena tkumernan GK̆M şeni.-----

1 şeni çkinti otkvaluşi nena komiğunan. Moro mu, Ali İhsan Begisti do majura Lazepesti otkvaluşi nena kuğunan; eşo komiçkin ma. Aya ren maartani k̆itxala; Gurci xalk̆işi duşmani yado molaşinapt am Lazepeşen, mara namu mtini ambareten aşo ğarğalapt? K̆onk̆ret̆uli rabisk̆a do delili giğunani xes?! Aya dulyaşi isp̆ati oxvenu dogaç̆irnan. Edoxolo am jur k̆oçis Lazepe k̆ala manebroba uğut̆aşi varna entepe k̆ala ar zeminis oçalişuşen p̆at̆inoba va yeçkindun. Gurcistanişi eya varna aya palanç̆inala k̆ala tkvanti irtibati kogiğunan varna majura k̆oçepesti irtibati kuğunan Gurcistanişi eya varna aya palanç̆inala k̆ala; Lazepe k̆ala çkini irtibatiti eşo ren.  
Fahrettin Çiloğli ren Saak̆aşvilist̆i; tkvan emus mesaji nuncğonatşi, emus şvela ak̆vandatşi, tkvanti Saak̆aşvilist̆i va iqvert; eşo. Varna zamanuri varna aʒ̆ineri Gurcistanişi palanç̆inalaşi varna oxenʒaleşi matemsiloba oxvenuk tkvanti entepe k̆ala arteri va k̆ʒ̆opxupan; eşo.
Lamtinaluro amusteri nena gegiktiraminonan; ayati aşo oçkinu dogaç̆irnan.

 
- Şalva Tevdaže: Nevzat Begi; amtepe renan çkimi doxmeli tespit̆epe. Ma mi vore, aya k̆aixeşa komiçkin. Mu ginon na, eya gaxvenenan; serbest̆i ret. Cuma tkvani Fazli ren çkimi şaxidi. Maisi 2010 ʒ̆anaşi diasp̆oraşi ok̆oxtalas mati kovort̆i. Eya ok̆oxtalaşi ora rt̆u, ma pçvi Sosyalist̆uri dava. Palanç̆inala ren Geulva do Yank̆işi k̆udeli. Ok̆oxtalas eşo ptkvi. Emuşeniti ek̆uleni ok̆oxtala şeni Gurcistanişa gza gemiğobes. Va monç̆els! Çkar mitişi maddur- manevuri k̆udeli va vort̆i ma, emuşeniti p̆anda pçvi obiek̆t̆uri mtinoba. Gamarcoba.comi do majura int̆ernet̆iş sait̆epeşa amaxtatşi, Ali İhsanişi ambari  gažirenan do gak̆itxenan.

- Nevzat K̆aya: Si mişi k̆oçi ret? Mişi coxoten içalişept? Hele, miʒ̆vit! Oki çkimi şeni aşo ğarğalapt, mati nena gegiktiraminonan.

- Şalva Tevzaže: Ma mi vore, eya k̆aixeşa komiçkin. Tkvani nosi va domaç̆irs.

-Nevzat K̆aya: Namtini Gurci Gamantanerepe ʒ̆urak̆a renan; emuşeniti Turkiyeşi Gurcepe renan aya p̆at̆i xalis.  Tkvanti ilmiuri exlak̆i va giğunan, emuşeniti k̆ap̆ulas xainuri iftira komomok̆idit; aya gagnapa tkvanişenti k̆aixeşa oxoiʒ̆onen; tkvanti entepe steri ret do mutu var. Mtini otkvalu domaç̆irs; Gurci xalk̆işi duşmani ipti tkvani steri k̆oçepe renan. Tkvani nosi va domaç̆irnan. Muk̆o ʒ̆aneri ret, ma va miçkin. Mara badobasti gagurenan tkvan; ogurus ʒ̆ana tkvani va noğun. 

- Şalva Tevzaže- Aʒ̆i gk̆itxat? Tkvan p̆anda Gurci miletis mʒudi mok̆idapt do amuş met̆a mutu va ikipt! 
Mteli miletis mʒudi mok̆idit! Sanki mutxani giçkinan; hoi?! Tkvan mi ret?! Gurci Miletişi tarixişen mu ambari giğunan?! Gurci Miletişi tarixi ik̆itxiti; hoi?! Galeni namu nenape giçkinan?! Tkvan yangazi ret, mʒudela ret, megalomani ret. Umk̆ilaşen, umçaneşen, malamtureşen ambari va giğunan. Umçanes hurmet̆i oxvenuşen do umk̆ilas oqoropuşenti çkar ambari va giğunan; oncğore va giçkinan.

- Nevzat K̆aya: Eya dulyaşi mtini ambarişen molamişinit; mundes miletis mʒudi movok̆idere ma! Tkvan mʒudela ret, aya giçkit̆an!'' 

Aya noğarğale çkini şk̆ule, k̆oçik imt̆u, igzalu do gondunu. Am k̆oçi ren Gurci “Gamantanerepeşi” “umçane”! Majura “Gamantanerepeşen” mutu va molapşinaminon.

2011 ʒ̆anas rt̆u;  Demok̆rat̆i Gurcepeş P̆lat̆formişi coxoten, Turkiyeşi xalk̆epeşi ʒ̆oxlemxtimu k̆oçepe k̆ala mexole vitoxut rop̆ort̆aji oxvenu guris mek̆amilapt̆es. Ok̆uleti aya rop̆ort̆ajepe, “Xalk̆apek Ğarğalapan” coxoten ketabi oxvenu mint̆es çkin. Çkin ipti tkvanda ambari mekçit aya p̆rojeşen. Edo “ipti çkimi k̆ala rop̆ort̆aji qvitya,” tkvit. Çkinti tkvani k̆ala mskva do pelaperi ar rop̆ort̆aji dop̆it. Axiristi otxo rop̆ort̆aji şk̆ule, aya noçalişe çkini nik̆vatinu. Eşo içkinen; jur Gurci Gamantaneri k̆ala rop̆ort̆ajepe dop̆it. Rop̆ort̆ajepe ixvenu Demok̆rat̆i Gurcepeş P̆lat̆formişi coxoten. Rop̆ort̆ajepeşi k̆itxalepeti Demok̆rat̆i Gurcepeş P̆lat̆formişi int̆ernet̆iş xesap̆işen mevuncğonit em jur Gurci Gamantaneris. Rop̆ort̆ajiş k̆itxalepeşi geç̆k̆alasti, axiristi aya xalişen molapşinit çkin. Rop̆ort̆aji gežit̆u Gurculi K̆ult̆uruli Şkagurişi int̆ernet̆iş sait̆isti. Emindros aya rop̆ort̆aji nixirinu do mitam aya noçalişe GK̆M-şi ren, eşo xe gedves çkini noçalişes. Aya dulyaşi nena-gemktirupeşen arteriti rt̆u Eşref Yilmazi. Eşref Yilmazi k̆ala rop̆ort̆aji p̆eret̆it. Aya xalişen tişen k̆udelişa ambari kuğut̆u Eşref Yilmazis, mara p̆anda dostibu do mtini ambarişen va molaşinu.  Huseyin Uyguni k̆ala ar rop̆ort̆aji p̆eret̆it; am k̆oçikti mtini ambarişen molaşinapt̆u. Rabisk̆a do delilipeten, miletis mtini ambari vognapit çkin. Entepesti ʒ̆ori xalişen ambari kuğut̆es, mara xoloti çkar mutu va tkves.

Mitxanepeşa omxvacu şeni, amk̆ata qalbi dulyape qves do mututen va naşkves aya tavri mutepeşi. Amk̆ata Gamantanerepe miqonunan çkin! Nenaten Gurci Gamantaneri Şalva Tevzažek do Hasan Midillioğlik goktires grubi mutepeşi coxo Demok̆rat̆i Gurcepeş P̆lat̆formişa ar ʒ̆ana ʒ̆oxle,  hemiti Demok̆rat̆i Gurcepeş P̆lat̆formi coxoni ar grubi ʒ̆oxleşen int̆ernet̆is kort̆unati. Amk̆ata Gamantanerepe miqonunan çkin; aya k̆aixeşa miçkit̆an!

Ali İhsan Aksamazi: Mtini maanaten Gurci gamantaneri va rt̆u mara, ar-jur Gurci k̆oçik ç̆arupt̆es do ketabepe gamoçkumert̆es. Noç̆arepe mutepeşiten, ketabepe muşiten Gurcepeşi didi tarixişen ambarepe meçapt̆es. Didopeten didi dulyape ikipt̆es mara; noç̆arepe mutepeşiten, ketabepe mutepeşiten, Muslimani Gurcepek muşeni Batumişen mohaciri gamaxtes, muşeni p̆ap̆uşp̆ap̆upeşi dixape naşkves do Osmanlişa imt̆es, amk̆ata ambarepe va meçapt̆es. Murenki udodginu “Lazepe Gurci renan. Lazuri ren Gurculi nenaşi diyalekt̆i.”-yado ç̆arupt̆es do tkumert̆es. Aya va rt̆u cumalobaşi nena, aya rt̆u duşmanişi nena. Aya rt̆u emindroneri K̆remlinişi p̆rop̆aganda. Mara Gurculi gamantanerepeti aya duşmanuri gzas gedgiteret̆es. Lazepe do Gurcepe, ar ocağişi jur cuma rt̆es mara, xvala cuma rt̆es. Gurci, Gurci rt̆u; Laziti Lazi. Gurculi nena rt̆u Gurculi nena; Lazuri nena rt̆u nena, Gurculi nenaşi dialekt̆i var. Aʒ̆i gk̆itxat; Lazepe Gurci reni, Lazi reni? Lazepe do Gurcepe Turki renani, Gurci renani?

Nevzat K̆aya: Lazepe Lazi renan, Gurcepe Gurci renan, Zazapeti Zaza renan. 2010 ʒ̆anas rt̆u. K̆afk̆as-Uçamzoğaş P̆lat̆formişi inisiyat̆ifişi maartani ok̆oxtala p̆ʒ̆opxit çkin. Lazi K̆ult̆uruli Derneğişi coxoten, İsmail Bucak̆lişi Begiti aya ok̆oxtalas rt̆u. İsmail Bucak̆lişi Begik eşo mk̆itxes: “Gurculi camiak udodginu “Lazepe Gurci renanya “ tkumers. Tkvan aya dulya şeni mu izmontya”. Eşo mk̆itxeret̆es. Çkinti emus eşo nena gevuktirit: “Eşo dulya iqveni?!  Çkin eşo va vizmont. Ar xalk̆is majura xalk̆işi minoba emp̆oze oxvenu mtini va ren do çkin amk̆ata xilafi dulyas mxuci va mepçapt; aya ren çkini nena. Aya nena ren mtini çkini şeni. Çkin entepe k̆ala ar va voret.” Eşo ptkvit çkin. Aʒ̆iti mtini meselaşa komoptat: Namusoni ak̆ademisyenepeşi nenaten, ar xalk̆işi minoba xolo eya xalk̆is kuçkin, majurapes var. Aya ren mʒxade do eşoti ik̆abulinen. Ar xalk̆işi st̆at̆u xolo eya xalk̆ik gonk̆vatups yado tkumernan aya speroşi ak̆ademisyenepek. Amk̆ata ak̆ademisyenepe koren. Aya mesele şeni niza oxvenuşi şansi va miğunan çkin.

Ali İhsan Aksamazi: Andğaneri oşʒ̆anura va ren (20) maeçani oşʒ̆anura. Aya ren (21.) eçi do maeçani oşʒ̆anura. Andğaneri ndğas ğomaneri ofiʒialuri/ resmuri ideolojepeten, çkar mitis mutu va axvenen. Emuşeni ki, finansuri kianak va içinops sinori. İnt̆ernet̆uri kianak va içinops sinori. K̆ap̆it̆alist̆uri sist̆emik va içinops sinori. Turkiyeşen (30) eçi do xut ʒ̆ana ʒ̆oxleşen ar ambari mekçat: “Turkiyes Kurdi va skidun, Kurdepe renan k̆art̆k̆urt̆uri Turkepe. Kurdepe, Germaşi Turkepe renanya” tkumert̆u oxenʒalek. “Kurduli, nena va ren; gverdi Turkuli, gverdi Arabuli, gverdi Farsuli, gverdi çkva muturi ğarğaluşi nena renya,” zop̆ont̆es namtini çkinerk̆oçepek. Murenki andğaneri ndğas, TRT̆-k 7/24 Kurduli nenaten ç̆andinaps. Andğaneri devletadamapek, “Çkin ar milleti voret. Çkvaçkva cincepeşen voret mara, ar milleti voret. Çkvadoçkva nananenapeti komiğunanya,” zop̆onan xolo oxenʒale-siyasetadamapek. Tkvanti giçkinan, Lazuri nena, Gurculi nena, Apxazuri nena, Kurduli nena, Çerkesuli nena, Zazuri nena ren menoʒxune dersi oxenʒaleşi nʒ̆opulapes. Aya ren aʒ̆ineri Turkiyeşi mʒxade. Aʒ̆i Lazepe Gurci renani, Turki renani; Lazepe do Gurcepe Turki renani?!

Nevzat K̆aya: Resmuri ideoloji muşi oşenu do ak̆ademiuri cambazobaten mileti moğerdinu şeni gzalepe gorups çinoberi “Kartvelogi” T̆ariel P̆utk̆aražekti. Jileni nizapeşen ambari kuğun do meç̆irderi ren do emuşeni.

Edo T̆ariel P̆ut̆k̆aražek ketabi muşis eşo ç̆arups:

“Xali eşo iquşiti,  P̆rot̆o - Kartveluri varna İberuli-K̆afk̆asuri - p̆rot̆o Asyuri k̆ebilepe gamagisvarat. Entepeşi didi noʒ̆ilepe renan Gurcepeşi/ Kartvelepeşi babape; eşo  mak̆oreʒxenan çkin: Muşkepe / Moşepe / Mesxepe (Hek̆atios Milet̆elişi nenaten, Mosxurepe renan K̆olxuri k̆ebile), Daianurupe / Diauhurepe / T̆aohurepe, K̆olaelurepe, Xaldurepe, T̆abaurepe / Tibarenurepe / İberulep/ Sasp̆irulepe/ Sasp̆urepe, K̆oit̆urepe/ K̆vit̆urepe, K̆orak̆surepe, Marulepe, Bek̆irulepe, Xalizonurepe/ Xaliburepe, Xaldurepe / K̆aldurepe, Mosinoik̆urepe / Xep̆t̆ak̆omet̆urepe, Dižerulepe, Bižurepe, Židrit̆urepe, Mak̆ronepe / Mak̆rok̆efalurepe, P̆asurepe, Melank̆urepe, Ek̆rik̆tiurepe, Ek̆ek̆eirupe, Xenioxurpe, Sanepe / Ç̆anepe, Sanigepe / Sanşk̆urepe, Lazepe, Abxazepe / Abask̆epe, Svanepe / Misimiurepe, Svani-K̆olxepe, Amarant̆urepelar (K̆olxuri k̆ebilepe), Tuşepe, K̆axurepe, P̆ovulepe, Xerepe...''

“Qoropeli mak̆itxalepe çkimi;

Kartvelepeşi (Lazi-Margalepeşi, Aç̆arulepeşi, Mesxurepeşi, K̆axet̆urepeşi, Kartlurepeşi do majurapeşi) nena do etno-k̆ult̆urişen molaşinaps ketabi çkimik. Çkimi simadaten;  mak̆itxalepes delilepe, rabisk̆ape, simadape do zmonapeten Gurcepeşi Tarixişen ambarepe meçaps ketabik. Gurcepeşi Tarixi mskvaşa iguraginonan; Gurcistanişi sva so ren modernuli kianas, ayati k̆aixeşa žiraginonan; muşi p̆ersp̆ekt̆ifepeti oxoʒ̆onaginonan ketabi çkimişi teten; ketabi çkimik megişvilasunonan. ''(T̆ariel P̆ut̆k̆areže, “Gurcepe -1” coxoni ketabiş k̆ap̆ulaşi but̆k̆aşen. Ketabi Gurculi Nenaşen Turkuli Nenaşa goktireren Abdullah Zorlu do Giga K̆amuşažek)

Tkvanti k̆aixeşa žiropt; resmuri ideoloji muşi oşenu şeni, vitoşepeten ʒ̆anape ʒ̆oxleni K̆afk̆asuri k̆ebilebepeti Kartvelepeşi baba şinaps T̆ariel P̆ut̆k̆arežek. Aşotenti resmuri ideoloji muşi ok̆ap̆etanuşi gzalepe gorups T̆ariel P̆ut̆k̆arežek. Ak̆ademiuri cambazobaten, xilafi resmuri t̆ezepe oçumu ren dido meç̆ireli dulya ar ak̆ademisyeni şeni. Mileti moğerdinu do ocerapu şeniti, vitoşi gza gorups T̆ariel P̆ut̆k̆arežek. Aya resmuri ideolojepeş gurine, çkin dido niza dop̆it do çkinda dido memat̆es. Amk̆ata k̆oçepeşen arteri ren Fahrettin Çiloğli. Muşi k̆alati ar niza dop̆i ma int̆ernet̆iş gzaten. Emusti ar mesaji mevuncğoneret̆i, mara aʒ̆işa nena va gemiktiru Fahrettin Çiloğlik. Aya ren çkimi mesaji:

"Kartveli etnik̆uri grubepeşen arteriti Margalepe renan."Mtini Kartvelepe" k̆ala  K̆ult̆uruli ar çkvaneroba va uğunan Margalepes. Gurculi nenaşi oşkaruli ocağişen, mara ar çkva nena ğarğalapan Margalepek. 1930-oni ʒ̆anepes çkvaneri ar etnik̆uri grubi yado iç̆arines Margalepe. Margalepek k̆omp̆akt̆uro skidunan  "Megrelia/ Samagralo" coxoni muxuri mutepeşis. (Rusya Federasyoni do Etnik̆uri Ok̆ok̆idinupe T̆ransk̆afk̆asyas; Fahrettin Çiloğlik xaziru, but̆k̆a:176- 177).” Namtini orapes “Margaluri ren ar çkva nena” yado, namtini orapesti “Margaluri va ren ar nena” yado ç̆arups Fahrettin Çiloğli Begik. Varna noç̆are muşişi geç̆k̆alas, Margalepe şeni  “etnik̆uri grubepeş art-arti ren” yado, emedeni ek̆uleni p̆aragrafisti "mtini Kartvelpeşen k̆ult̆uruli ar çkvaneroba va uğunan Margalepes” yado ç̆arups Fahrettin Çiloğli Begik. Emoras Fahrettin Çiloğli Begis ok̆itxu domaç̆irs: Mtini Kartveli do Mtini navaren Kartveli reni do miepe renan amtape? Xolo Fahrettin Çiloğli Begik eşo ç̆arups: “1930-oni ʒ̆anepes çkvaneri ar etnik̆uri grubi yado iç̆arines Margalepe.” Fahrettin Çiloğli Begişi namu noç̆are mtini, namu noç̆are muşi xilafi ren?! Namu noç̆areşa xavesoba miğut̆an?! Artneri p̆aragrafişi doloxe ardido p̆aradoksi kuğun Fahrettin Çiloğli Begis. Margalepe Kartvelepeşi gale ar etnik̆uri grubi reni? Margaluri nena reni? Eya ketabişi mteli ambarepeşen nena-gemktiru ren Fahrettin Çiloğli Begi. Nena-gemktiru ren Fahrettin Çiloğli Begi, ketabi muşi tercume va ren do emuşeni. 

Açkva dobadona do oxenʒale k̆ala dobadona Aç̆ara ar žirops Fahrettin Çiloğli Begik; eşo ižiren do aşotenti  “ar çkva gagnapa” aqven emus. Mara jileni p̆aradoksuli notkvamepe muşiten, mu otkvalu unon, eya tişen k̆udeli otkvalu dvaç̆irs Fahrettin Çiloğli Begis. Kartveli mu do mi noren?! Modernuri maanaten, ar miletişi coxo reni Kartveli?! Fahrettin Çiloğli Begişi jileni nokvamepeşen eşo oxoiʒ̆onen. Eşo iqvaşiti, Turkiyeşi Gurcepe/”Çveneburepe”  va renan Kartveli Miletişi noʒ̆ilepeşen do va iqvasunonan. Kartveli coxoni ar miletişi yeçkinduşi p̆rosesis, Turkiyeşi Gurcepe eya p̆rosesişi doloxe va rt̆es. Ekoni Kartveli Mileti k̆ala dixa, k̆ult̆uri, ar şuri, lamtinaluri artoba steri dinamik̆epe va uğut̆es Turkiyeşi Gurcepes/”Çveneburepes”. Aʒ̆iti amk̆ata dinamik̆epe va uğunan do va aqvasunonan. Aya ren mtini ambari. Aç̆araşi Gurcepe do Gurcistanişi majura Gurci k̆ebilepe k̆ala artneri etnik̆uri cinci kuğunanTurkiyeşi Gurcepes.  P̆ea  ar cincişen moxtimeri xalk̆epes artneri oşkaruli coxo uğut̆esi 1800-oni ʒ̆anapeşi Gurcistanis?! Oki 1800-oni ʒ̆anapeşi Gurcistanişi artneri etnik̆uri cincişen k̆ebilepes Kartveli coxont̆es;  artneri oşkaruli mileturi coxo uğut̆es,muşeni aya coxo entepes gundunu oşi ʒ̆ana steri mk̆ule oraşi doloxe?! Aya mumkyuni reni?!  Mʒ̆ule maanaten vixmaret̆i ma nanadixaş k̆onsepti; aya otkvalu domaç̆irs ma. Mara çkimda mʒudi mok̆idu şeni, Fahrettin Çiloğli Begik aya xali fursat̆i şinaps.  Çveneburiş k̆onseptişen do 1800-oni ʒ̆anapeşi xalişen molaşinu dvaç̆irs Fahrettin Çiloğli Begis. Mtini giʒ̆vat; Fahrettin Çiloğli Begis çkar mutuşen molaşinuşi xali va uğun, derdi muşi çkva ren do emuşeni. Udodginu mʒudi momok̆idapan;  Fursat̆i maquya uçkin Fahrettin Çiloğli Begis. Emuk mu tku do mu qu, noxvene do notkvamepe muşişen ambari va uğun emus. Edo k̆ai niyetiten molaşineri ar nenaşa nodgitu şeni, Gurcepeşi muessese k̆ala ok̆ok̆idinuşi gzalepe gorups Fahrettin Çiloğli Begik. Udodginu Gurcepeşen do Gurcistanişi muxuri Aç̆araşen molaşinaps mak̆ale çkimik. Mara xoloti aya mak̆aleşa nodgitu do p̆rovok̆asyonişi k̆amp̆anyape oʒ̆opxuşi gzalepe gorups Fahrettin Çiloğli Begik. Aʒ̆i Fahrettin Çiloğli Begis xolo p̆k̆itxat:

Fahrettin Çiloğli Begi;  “Margalepe mtini Kartveli va renan, ar çkva etnik̆uri grubi renan do ar çkva nena kuğunan” yado ç̆arupt tkvan. Aya noç̆arepe tkvanişi gurine, nasyonalist̆i Gurcepek sep̆arist̆oba k̆ap̆ulas mogok̆idapani, eşo oğoduşi hak̆i uğunani entepes?!  K̆ap̆ulas sep̆arist̆oba mogok̆idapt çkin,  xalk̆epes resmuri tarixişi t̆ezepeşi nasyonalist̆uri gagnapaten k̆imet̆i va mepçapt do emuşeni.

"...Gurci Miletişi jur noʒ̆ileşen "Margalepe" do "mtini Kartvelepeşi"  doloxe yeçkindu do uxuzuroba..." (Rusya Federasyoni do Etnik̆uri Ok̆ok̆idinupe T̆ransk̆afk̆asyas; Fahrettin Çiloğlik doxaziru, but̆k̆a:184); ipti aya ç̆arups Fahrettin Çiloğli Begik.  Xolo artneri Fahrettin Çiloğli Begik eşo ç̆arups: "Kartveli ren Gurcepe, Lazepe, Svanepe do Margalepeşen ʒ̆opxineri “miletişi coxo” (Kafkasya Yazilari, nomera: 3, but̆k̆a 43, p̆aragrafi:1/ Fahrettin Çiloğli).

Ma Fahrettin Çiloğli Begişi noç̆arepeşen çkar mutu va oxomaʒ̆onu; tkvan oxogaʒ̆onesi?!  Mitxanik miʒ̆vas do mati oxomaʒ̆ona! Ar mileti kort̆u do coxont̆u Kartveli; hoi?! Gurcepe, Lazi-Margalepe do Svanepeşen ʒ̆opxineri ar miletişen molaşinaps Fahrettin Çiloğli Begik. Fahrettin Çiloğli Begik doç̆areren jileni aya p̆aradoksuli nenape artneri ʒ̆anaşi doloxe. Aya ren tişen k̆udelişa k̆omedi. Fahrettin Çiloğli Begişi namu noç̆areşa xavesoba miğut̆an aʒ̆i?!

(Fahrettin Çiloğli Begik GK̆M-s mʒudi mok̆ideret̆u 2010 ʒ̆anas; k̆ap̆ulas mʒudi momok̆ideret̆es. Hemindros çkinti emus aya kart̆ali mendevuncğoneret̆it; emuk nena gemikturan, eşo mint̆es çkin, mara aʒ̆işa çkin nena va gemiktires Çiloğli Begik.)

Jileni noç̆arepe muşişen k̆aixeşa ižiren,  Fahrettin Çiloğli Begis kuğun nosi mğiri do resmuri ideoloji do mʒxadeşi oşkendas eşadgin do mutu var! Ho, moro mu, nena do etnik̆uri minobaşen ambaroni ar var, dido gagnapa koren; aya komiçkin mati.  So dodgitur, ekoni simadaten oxogaʒ̆onen amk̆ata dulyape; resmuri tarixitenti, mtini tarixiten oxogaʒ̆onen amk̆ata dulyape. Amilk̆ar K̆abralikti molaşinaps amk̆ata gagnapaşen: “Muç̆o ar mzgudaşi pukuris kuğun, eşo;  tasi oʒ̆opxu, gemp̆onu do lamtinalaşi ʒ̆oxlextimuşi omudepe oç̆k̆aduşi menceli kuğun k̆ult̆uristi tarixişi doloxe (...) “K̆ult̆uristi kuğun xalk̆uri k̆arak̆t̆eri, mara aya va ren mtelo uniformi; eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, lamtinanaşi k̆arta noʒ̆ile va moirderen ark̆aeli... Lamtinaluri aya çkvanerobapek xolo moʒ̆irapan k̆ult̆uri do ek̆onomişi irtibati do ... generaluri tavirepeşi çkvanerobati molamişinapan.”(Amilk̆ar K̆abrali, “Çodinoni Noğarğalepe”). Edo axiris ar xalk̆ik varna k̆oçik ti-muşişi minoba ti-muşik ognapas, aya ren ʒ̆ori; çkinti eşo minonan. Çkinti ar xalk̆is varna ar k̆oçis eya k̆arari muşiten k̆imet̆i mepçapt. T̆arieli P̆utk̆araže Begi k̆ala doxmeli p̆olemik̆i va miğunan çkin. Emuk simadepe muşişen molaşinaps, çkinti çkini simadepeşen molapşinapt. Arik “ʒ̆ori renya” tkvas, majurakti “ʒ̆ori va renya” tkvas. Mu p̆at?!  Çkar miti, çkar mitişi simadaşa mek̆ireli va ren tok̆iten. Çkini tarixi yado ğarğalapan. Mu ren aya tarixi?! Ti-mçxupeşi, mapapeşi tarixi reni aya?! Varna zeri-umanceli xalk̆epeşi tarixi reni aya?! Tarixi itkvinaşi; zeri-umanceli xalk̆epeşi gagnapaten oxovoʒ̆onap çkin eya tarixi. Rusuli Tarixişenti ambari komiğunan çkin, Osmanli-Turkepeşi Tarixişenti ambari komiğunan çkin. Mitxanepes namu gagnapaten tarixişi simada uğunan, eya dulyaşenti tişen k̆udelişa ambari komiğunan çkin...

Aʒ̆ita komoptat tkvani k̆itxalaşa;  Aya zit̆a, Kartveli yeçkindu miletobaşi p̆rosesis. Tbilisişi gomorgvaşen muxuri Kartlişi k̆ebiles tarixuro kuğut̆u p̆olit̆ik̆uri, edeburi do ç̆areli nenaşi menceli. Edo muxuri Kartlişi k̆ebilek ixmaru aya gecgina muşi miletobaşi p̆rosesis. Mara Gurcistanisti Turkiyes steri, mteli xalk̆epe ar işinuşi, amk̆ata p̆roblemepe do nodgitupe yeçkindu; aya rt̆u normali. Xalk̆epeşi tarixi ren umosi mcveşi oxenʒalepeşi tarixişen. Xalk̆epe oxenʒalepeşen va yeçkinderet̆es. Oxenʒalepe va uğut̆es entepes mara, xoloti kort̆es, xoloti skides. Çkini babapes Kartveli yado ar zit̆aşen ambari va uğunan. Mohacirobaşi oras amk̆ata ar coxo va rt̆u do emuşeni. Turkiyeşi Gurcepe do çkimi toliten giʒ̆vat;  Laz- Margalepe do Svanepeşi nena va moivaraşi do aşoten entepeşi minoba asimilasyoni va oğodaşi,  p̆roblemi va rt̆u zit̆a Kartveli. Mileturi ar gagnapa va miğun ma. Mara k̆arta miletis ar coxo kuğun, ayati ren dido normali; aya va ren p̆olemik̆işi dulya. Mara zit̆a Kartvelik moivars Laz-Margali do Svani cumalepe çkinişi nenape. Edo aya asimilasyonist̆uri gagnapa skidaşakis,  ma hemi aya zit̆aşa mevodginaminon, hemiti aya zit̆aşa cumaluri xavesoba va maqvasunon.

Eşo voçodina: Xolosuri oraşakis, Olande Sent̆ineli coxoni mesi rt̆u Hindistanişi Andamani do Nik̆obari coxoni mesepeşi ar noʒ̆ile. Aya mesişi k̆ebilek oğurineren misyoner Çau isinciten. İsveçreşi çinoberi gazetepeşen Aft̆onbladet̆işi jurnalist̆i Pet̆er K̆adhammar eşo ç̆areren aya ambari: “T̆rajiuri ar xali ren, mara svalyarepek nositen ar dulya qverenan. Ar xalk̆ik ar “Xçes” gza meçaşi,  eya xalk̆is ç̆umen va aqven. Mtini giʒ̆vat; çkini medeniyeti yeçkinderen jenosidişen. ʒ̆oxleşen jenosidiş p̆olit̆ik̆a va işineret̆u k̆abaeti çkini kianas. Mara jenosidi k̆abaeti işinu, çkini kianaşa moxtuşi. “Nenape muşişi mtinoba, İnk̆a Medeniyetişen molaşinutenti moʒ̆ires Jurnalist̆i Pet̆er K̆adhammarik. ʒ̆oxleşen İnk̆apeşi maxoroba rt̆u vitour milyoni. İspanyoluri istila şk̆ule, İnk̆apeşi maxoroba rt̆u jur milyoni.”  Eşo ç̆areren jurnalist̆i Pet̆er K̆adhammarik. Aya ambari şk̆ule p̆olemik̆i yeçkinderen Avrup̆aşi xalk̆işi şkas. Jenosidi ren k̆oçinobaş k̆abaeti. Movaru do asimilasyoni oğoduti ren xçe jenosidi. Aya p̆at̆inobaşi oşkari oqopimu guris mek̆agilapani?!  

Gurişmeç̆voni ren, andğaneri ndğasti amk̆ata xçe jenosidişi oşkari ar-jur va ren.  Ar ambarişenti molagişinat do aya voçodina ma. İsmail Beşikçi Begi ren çinoberi do beciti sosyologi. İsmail Beşikçi Begikti “Zazape Kurdi renanya” tkumers. Kurduli p̆olit̆ik̆aşi resmuri t̆ezis numxvacups İsmail Beşikçi Begik. Muperi Gamantaneri ren İsmail Beşikçi Begi?! Tokseris faysbuk̆işen eşo dop̆ç̆ari ma:

 
“P̆olit̆ik̆uri sebebepeten, İsmail Beşikçi Begik Zazape Kurdi cinconi ognapaps; Fahrettin Kirzioğli Begikti Turkiyeşi mteli xalk̆ape Turki cinconi ognapaps. İsmail Beşikçiti, Fahrettin Kirzioğli steri ren; T̆ariel P̆utk̆aražepe steri k̆oçepeti İsmail Beşikçi steri renan.

“Namu p̆olit̆ik̆ak Margal-Lazepe moivaru do entepe asimilasyoni oğodu na, ma eya p̆olit̆ak̆aşa mevodgiti, Zazape Kurdi renan yado ambaroni resmuri t̆ezişati mevodgiti ma.  Lise ʒ̆anapeşen doni, “Kurdepe Turki renan yado ambaroni resmuri t̆ezişati mevodgiti ma. Aʒ̆işk̆uleti aya resmuri t̆ezepeşa nodgitu ren çkimi anank̆eni; aya ambarepeş gurine, dido p̆olemik̆epe do nizape dop̆i do Zaza menabrepes p̆anda mxuci mepçi ma.  Aya oraşi doloxe dido mskva manebrape maqu. Aya dulyaşen ambaroni mcveşi ar noç̆are çkimişen molapşina do voçodina:

“İptineri dğaşen doni, Kurduli p̆olit̆ik̆uri Oxonk̆anak “Zazepe Kurdi renanya” tkumers. Geç̆k̆ala muşişen doni, Turkiyeşi Cumhuriyetikti “ Turkiyeşi mteli xalk̆i Turki renanya” tku. Gurcistanişi resmuri ideolojik  “Margal Lazepe do Svanepe Gurci renanya” tkumers. Aya sum resmuri ideolojisti çkvaneroba va uğun. Majura xalk̆epe movaru do asimilasyoni oğoduşi gzas gedgiteren oyaneri nasyonalist̆uri mteli mencelepek kianaşi çkvadoçkva svalepes; entepeşi miletobaşi dulya aşo ren. Aya nasyonalist̆uri mencelepek resmuri ideoloji yoçkindapan, çkva k̆ap̆et̆i p̆olit̆ikuri artianoba unonan do emuşeni. Mara amk̆ata p̆olit̆ikuri artianoba ok̆ap̆et̆anu şeni, mʒudi, movaru, asimilasyoni oğodu, gebažga do zori ixmars nasyonalist̆uri mencelik. Edo Kurduli p̆olit̆ik̆uri oxonk̆anakti amk̆ata vasitape eşo varna aşo dixmaru do xoloti ixmars Zazapeşa medgineri.

Mara k̆vazaluri fraksiyonepek Kurduli oxonk̆anas/ HDP̆-s nuxvacupan do va nodgitapan jileni resmuri ideolojişa.  “Zazape Kurdi renan” yado otkvalu ren mamovare do asimilasyonuri gagnapa. Aya p̆olemik̆uri dulya va ren. “Zazape Kurdi renan” yado İsmail Beşikçi Xocak numxvacups Kurduli oxonk̆anas. Aya ren İsmail Beşikçi Xocaşi didi ubedineroba. HDP̆ k̆ala dodgitu varna emus omxvacu va ren p̆roblemi. Kurduli oxonk̆anak “Zazape Kurdi renan” yado ar simada HDP̆-s k̆abuli doxvenapu, mara aya ren k̆vazaluri p̆olit̆ik̆aşi imtiani resmuri ideolojişa medgineri. Aya imtiani ren mʒudişi, k̆aixeşa ižiren. HDP̆-şi manebra k̆vazaluri fraksiyonepe renan nenaten Gamantanerepe!'' Amk̆ata movaru do asimilasyoni temeloni resmuri t̆ezepeşa nodgitu ren k̆arta Gamantaneri coxoni k̆oçişi anank̆eni.  Amk̆ata resmuri ideolojepeşa nodgitu dvaç̆irs k̆arta Gamantaneris. Xalk̆epe movaru do entepe asimilasyoni oğodu ren k̆oçinobaşi k̆abaeti do emuşeni.”





Ali İhsan Aksamazi: Otkvalu domaç̆irs; aʒ̆işa Gurci Gamantanerepe k̆abaetoni renan. Emuşeni ki, mcveşi K̆remlinişi p̆rop̆agandepe qves udodginu: “Lazepe Gurci renan;  ren, Lazuri ren Gurculi nenaşi dialekt̆i.”. Aya rt̆u duşmanoba çkineburi cumalobaşa. Lazuri nenati, Gurculi nenati ğurun Turkiyes. Mara Gurci Gamantanerepek xe-ok̆ok̆limeri va çalişapan Gurculi nenaşi oskidu şeni. Lazi do Gurci Gamantanerepek xe-ok̆oklimeri va içalişepan Lazuri nena do Gurculi nenapeşi oskidu-oskedinu şeni. Lazi Gamantanerepek t̆elevizyonişen ambarepe meçapan: “Lazuri nena ğurun.” Gurci Gamantanerepek t̆elevizyonepeşen ambarepe meçapan: “Gurculi nena ğurun.” Mara varti Gurci do varti Lazi Gamantanerepek xe-ok̆ok̆limeri çkar mutu va ikipan Lazuri nena do Gurculi nenapeşi oskidu-oskedinu şeni. Aya dulya ğomanti aşo rt̆u, aʒ̆iti aşo. Am Gamanatanerepes mu unonan; nananenape mutepeşişi oskedinui varna şaxsuri varna  ar çkva dulya mutepeşi şeni, aya xvameri zmona oxmarui?! Ma aya dulyaşen çkar mutu va oxomaʒ̆onu. Tkvan mutu oxogaʒ̆onesi p̆ea? Mi mi ren, mi mişi k̆oçi ren, belli va ren!

Nevzat K̆aya: Xalk̆apeşi raxat̆oba do k̆anioba şeni p̆ozit̆ifuri dulyape ixvenu  Soyvetistanişi oras, mara didi xilafi dulyapeti ixvenu; aya komiçkinan. Eşo-aşo ğureli namtini xalk̆epes imxvacinu nenaluri speros. Mara namtini xalk̆epeti va işinu. Magral-Lazepe renan amk̆ata xalk̆epeşen. Uçva do k̆onsant̆rasyonişi k̆amp̆ape rt̆es didi xilafepeşen; mtini giʒ̆vat, aya ren k̆oçinobaşi k̆abaeti. Aya xilafi p̆olit̆ik̆apeşi sebebi ren p̆olit̆ik̆uri endişe do iktidariş xirsi; ma eşo komiçkin. Qini Ok̆ok̆idinuşi oraşi Gurci Gamantanerepek K̆remlinişi xilafi p̆olit̆ik̆apes numxvaces mara, andğaneri Gurci Gamantanerepe k̆onari k̆abeotoni va rt̆es entepe. Xilafi qves, mara aya dulyape oxoʒ̆onuşi şansi do menceli va uğutes emindroneri Gurci Gamantanerepes. Mara andğaneri Gurci Gamantanerepek xolo emindroneri artneri p̆olit̆ik̆apes numxvacupan. Emuşeniti Qini Ok̆ok̆idinuşi oraşi Gurci Gamantanerepe do andğaneri Gurci Gamantanerepe ark̆aeli va mažirenenan çkin. Mi mişi k̆oçi ren; aya eşo beciti va ren, va iqventi. Mi mişi k̆oçi ren, eya eşo iqvas, mara ar xalk̆işi minoba oskedinu ren irişen beciti dulya. K̆oçik ar xalk̆işi minoba oskedinuşi gzas rt̆aşi, em k̆oçi mişi k̆oçi ren, eya va ren beciti do va ren aʒ̆ineri p̆roblemi çkini; ma eşo vizmon. Amk̆ata k̆oçik dobadona do nanadixaşi landaten va içalişeps aya speros. Nenaten Gurci akonuri namtini Gamantanerepe çkinik Gurcistanişi k̆arta oktalobas numxvaces. Fahrettin Çiloğli ren amk̆ata k̆oçepeşen. Saak̆aşvilist̆i do Amerik̆anist̆i ren am k̆oçi. Mara udodginu muşi aya xalişen molaşinu va ren feidoni mucadeleye çkini şeni. Amk̆ata k̆oçepes amk̆ata endişepe uğut̆es k̆onna, aya tercixiten va içalişept̆es mucadeleşi speros. Eşo ižiren, entepes amk̆ata derdi va uğunan.





Ali İhsan Aksamazi: Mis uçkin, tkvanti giçkinan, Lazi do Gurci Gamantanerepek xe-ok̆oklimeri ar derneği gedges noğa Sakaryas; ağani gedgineri ren. Mamgurapalepek Lazuri nenaşi k̆ursepe meçapan, Gurculi nenaşi k̆ursepe meçapan derneğişi binas. Mati aya derneğişi dudmaxvance k̆ala ar int̆erviu dop̆i; giçkinani, va giçkinani, va miçkin ma. Namtinik Gurci Gamantanerepek nodgites aya derneğişa. “Aya derneğişi xeten ticareti ikipanya” zop̆onan namtinepek. Lazi Gamantanerepeşi didokti nodgitun aya derneğişa. “Aya derneği Kartveloba ikips. Aya derneğik Lazepeşi Kartvelizasyoni şeni içalişeps. Gurculi oxenʒalek nuşvels aya derneğis. Gurculi K̆ilisek para meçaps aya derneğisya” tkumernan Lazi Gamantanerepeşi didok. Aya derneği şeni amk̆ata nenape zop̆onan mara, xe-ok̆ok̆limeri çkar mutu va ikipan Lazuri do Gurculi nenapeşi oskedinu şeni am Gurci do Lazi Gamantanerepek. Lazi Gamantanerepes artikartikarti k̆ala irtibati va uğunan. Gurci Gamantanerepes artikarti k̆ala irtibati va uğunan. Arik, “Lazepe Gurci renan!”- ya zop̆ons. Majurak, “Lazepe Gurci va renan, Lazi renanya” zop̆ons.  “Lazuri nena va ren Gurculi nenaşi dialekt̆iya”. Çkar mitik xe-ok̆ok̆limeri çkar mutu va ikips. Ma aya dulyaşenti mutu va oxomaʒ̆onu. Tkvan mu izmont? Mu do muç̆o p̆at do hemi Lazuri nena do Gurculi nena voskedinat, hemiti çkineburi cumalobak ipukiras do işenas?

Nevzat K̆aya: Noğa Sakaryaşi Kartveli Gurci Lazi Derneğişi ambari mati kovogni.  Eya derneğişi dudmaxvance k̆ala ar rop̆ort̆aji qvit tkvan do mati eya rop̆ort̆aji vik̆itxi. İpti K̆afkasuri Xalk̆epe, uk̆ule Turkiye do Kianaşi mteli Xalk̆epeşi Cumaloba do ok̆oçalişuşa xavesoba komiğunan çkin. Edo amk̆ata noçalişes mxuci mepçapt çkin. K̆afk̆as-Uçamzoğa P̆lat̆formişi İnisiyat̆ifişi noçalişe, uk̆ule tkvani k̆ala majura inisiyat̆ifişi teşebbusi çkini, mara va ixorʒelinu. Oşkaruli sosyaluri faaliyetepe dop̆it, oşkaruli p̆lat̆formepe p̆ʒ̆opxit. Xalk̆epeşi ok̆oçalişuşen xazi maqvenan; xeleberi viqvert. Edo amk̆ata teşabbusepes mxuci mepçapt. Mara ar grubik Lazi xalk̆i moivaraşi, eya mamovare grubis omxvacu ren p̆roblemoni geç̆k̆alaşen; aya ren p̆roblemoni xali. Muşeni Kartveli Gurci Lazi Derneği coxoten ar derneği gedgerenan?! Muşeni Sakarya Lazi Gurci Derneği coxoten va gedgerenan?! Muşeni Kartveli coxoti uğun derneğis?  Samimi iqveret̆es k̆onna, Lazi Gurci Derneği yado coxo geidginasunt̆u eya derneğis.  K̆ap̆ulas mpuleri niyet̆i va uğut̆es k̆onna, derneğişi coxo Lazi Gurci Derneği iqvasunt̆u. Amuş gale, aya derneğişen ambaroni majura idiapeşen çkar ambari va miğun ma.

K̆itxala tkvanişi majurani noʒ̆ileşa komoptat aʒ̆iti; hemi cumaloba çkini oşenu, hemiti nena- minoba çkini oskedinuşa komoptat. Eşo matkven ma: ''Didi coxopeşi vardo, didi davapeşi k̆oçi iqvit!'' (Emiliano Zap̆at̆a) 

Lazi cumalepe çkimişa tavsiyepe komiğun ma: P̆anda artikarti k̆ala irtibati giğut̆an; doxmeli nizape tkvani eşo beciti va ren; artikartişi omxvacu dogaç̆irnan, tkvan ar davaşi k̆oçepe ret do emuşeni. Lazepeşi ar muesseseşen tkvan gegt̆k̆oçanşi, omʒ̆ole gaqvan nek̆na tkvanda! Noçkinu, k̆ai simada, sap̆ri do k̆ai guronobaşi menceliten, doxmeli mteli p̆roblemepe içodasunon; ma eşo vizmon. Çkin Gurci Gamantaneres amk̆ata şansi va miğunan,  namtini mencelepek xe gedverenan mteli speropes do emuşeni. Xilafi do dork̆ineri dulyapes becitoba meçamu va dogaç̆irnan.  K̆arta dulya ik̆arasunon, iktirasunon do irdasunon oraşi doloxe; ma eşo komiçkin.  Saxtekyaroba do mpuleri menfaat̆uri gagnapa va yeçkindas; aya dogibağunan. Ar davaşi k̆oçi ipti eya davaşi cginaşi gzas iqvasunon. Edo oşkaruli davaşi gzamşinobaşen ambari uğut̆as amk̆ata k̆oçis. Çkar miti mukemmeli va ren; ma aya komiçkin. Hemi Lazepe do hemiti Gurcepeşi andğaneri xali ren meç̆irelobaten yopşa.  Aya negat̆iuri xalis şaxsuri nizapeten omxvacu va megomskunanan. Aya davaşi rdalas omxvacu domaç̆irnan. Davaş zmona do gagnapaten ok̆ep̆et̆anu do mtini davas omxvacu ren cgina do rdalaşi geç̆k̆ala. Lazi do Gurci Gamantanerepek aya gzas gedgitan. Ok̆omxvacu, cumaloba çkini ok̆ap̆et̆anu, mpuleri ajandaşi mance vardo, cumalobaşi mance oqopimu do mtini mucadeles omxvacu, namusoni oqopimu; amk̆ata Gamantaneri oqopimu domaç̆irnan.  

Çkvaneroba komiğunan, mara oşkaruli ğirapeten oçalişu domaç̆irnan aya speros.  İpti artikartişi çkvaneroba k̆abuli oxvenu domaç̆irnan; oşkaruli ğirapeten oçalişu domaç̆irnan. K̆ult̆uri çkini, nena çkini do minoba çkini oskedinuşi mucadele ren aya.  Tito-tito k̆arta k̆ai guroni k̆oçi domaç̆irnan aya mucadeles. Çkar miti gamak̆atu do çkar mitişen omendranuşi luksi va miğunan. Ktirala do omordinu ren dido meç̆ireli, mara aya ktirala do omordinuşen çkin ipti ambari miğut̆an; ipti tiçkinişi ktirala do omordinu miğut̆an.
Lazi Gamantanerepeşi ʒ̆oxle-mxtimupek naşkvan şaxsuri nizape. Tkvani k̆ala ar  rop̆ort̆aji  dop̆eret̆i. Ahmet Hulusi K̆irimi k̆ala  ar  rop̆ort̆aji  dop̆eret̆i.  Lazi K̆ult̆uruli Dudmaxvance Mehmet Ali Beşli Begi k̆ala  ʒ̆oxleşen genomskide  p̆roblemi ren  k̆ai orneği amk̆ata şaxsuri nizape şeni. Artikartişi k̆abaetepe ognapu şeni moxva va ren aya spero. Artikartişi k̆ap̆ulas k̆abaeti mok̆iduşi spero va ren aya. P̆olit̆ik̆uri spero va ren aya. Ar k̆oçik davas zarari meçaşi, emindros em k̆oçi k̆ap̆et̆işa otenk̆idu domaç̆irnan; aya ren dido normali. Mara amk̆ata dulyape do ambarepe va ren şaxsuri; eşo kobžirat domibağunan. Dido k̆ap̆et̆işa tenk̆idepe dop̆i ma Gurculi camias. Mara tenk̆idepe çkimişi muxatabi k̆oçepe k̆ala xoloti xusumeti va miğun ma. Noxvene do tavri mutepeşiten, entepek davas zarari meçapan, mati emuşeni entepe otenk̆iduşi gzas vore. Amuş gale, entepeşi majura taviri va monç̆els?!  Asgaruli p̆rensiponi oçalişu do p̆lanoni-p̆rogramoni museesesepeşi mance oqopimuşi p̆roblemepe oçodinasunon xalk̆epeşi doloxe oqopimuk. Aşotenti menceli maqvasunonan aya davaşi doloxe; aya ren aşikyari. Ağanmordalepes xe mepçat; aya domaç̆irnan. Entepes didiloba oʒ̆iru k̆ai va ren.  Emiliano Zap̆at̆akti tkveren: “Dava ren irişen beciti. Edo aya davasti va uqonun mcveşepe, didilepe do umçane cumadepe. Amk̆ata zmona do gagnapak davas zarari meçaps do mutu var. Mcveşepeşi, didilepeşi, umçane cumalapes ar didi misyoni kuğunan: Eti ren ağanepes, ağanmordalepes omxvacu do inisiyat̆ifi meçamuşi gzalepe ogoru. Mcveşepek, didilepek, umçane cumalapek eşo va qvanşi, dava iqven şaxsuri dulyapeşen do aya xalitenti dava indaren.

Ar ot̆ok̆rit̆ik̆i domaç̆iraşi; va miçkit̆u, va mint̆u, ambari va miğut̆u mara, Lazi manebrape çkinişi mcveşi p̆roblemis mati mxuci mepçi do, aşoten aya dulyas roli maqu mati.  Eya ambari do mcveşi p̆roblemişi gurine, mutu va matkven, emk̆ata hak̆i va miğun mara, xvala eya roli çkimişi gurine, Mehmet Ali Beşli Begik mixarsuvas. “Ginonan na, tkvani k̆alati ar rop̆ort̆aji maxvenen. Nenaş gektiruşi hak̆i kogiğunanya” vuʒ̆veret̆i Mehmet Ali Beşli Begis. Namuk mtini zop̆ons, namuk mtini va zop̆on, ma solen maçkinen, va miçkin ma. Mara aya p̆roblemepe eşo varna aşo, oçodinu dvaç̆irnan Lazi Gamantanerepes. Rop̆ort̆ajepeti,  rop̆ort̆ajepeş ketabişi p̆rojeti nik̆vatinu aya dulyaşi gurine. Emk̆ata ketabiş p̆rojeşi mance vort̆i ma,  emuşeniti aya p̆roje çkimi nik̆vatinas, aya va mint̆u ma; ayati mskvaşa giçkit̆an. Ek̆o beciti va ren aya ambari; mitiş gurine şumeri do gemzuli va vore ma. Eya rop̆ort̆ajepeşen molapşinişi, aya ambariti gomaşinu. Emuşeniti aya ambareşenti molapşini ma. K̆onk̆ret̆uli tavsiye mk̆itxatşi, alargas voret çkin andğaneri dğalepes, mara pelaperi p̆roje do faaliyet̆epeşa p̆anda xavesoba komiğunan. Turkiyeşi Xalk̆epe, K̆afk̆asyaşi Xalk̆ape do Lazi do Gurci Xalk̆epe şeni basiti, mara maanoni ar teklifi iqvas, eya domibağunan. Çkar k̆oçişa, çkar muesseseşa, çkar umçenaşa, çk̆ar umk̆ilaşa p̆at̆i va voğodapt çkin davaşi gzas; amk̆ata k̆arta k̆oçişi gzamşine voret çkin.

Ali İhsan Aksamazi: Nevzat Begi, ma vixeli aya int̆erviuten. Ginonan na, voçadinat?! Otkvaluşi çkva mutu giğunani?! Ginonan na, xolo ar çkva int̆erviu çkva dop̆at do aʒ̆i na va gatkves ambarepe tkvaniti komomçit. Ma dido şukuri giʒ̆umert. P̆anda ixelit!

Nevzat K̆aya: Çkar xirsi va maqu skidala çkimiş morgvalis. K̆ariyeri, et̆ik̆et̆i do p̆op̆ulerobaşa xavesoba va maqu. K̆oçinobaşa maanoni k̆arta dulya şeni tavri çkimişen molapşini ma udodginu. Edo emk̆ata dulyapes mxuci mepçi ma. Muk̆o menceli miğut̆u, ek̆onari menceliten mxuci mepçi k̆oçinobaşi davas.  Razist̆uri zmona do gagnapa va maqu. Eşo domaç̆irt̆u Zaza cumalepe çkimisti mxuci mepçi; eşo domaç̆irt̆u Lazi- Margali cumalepe çkimisti mxuci mepçi; eşo domaç̆irt̆u Çerkesi do Kurdi cumalepe çkimis mxuci mepçi. Eşo domaç̆irt̆u Sincan-Uygurişi Ot̆onomiuri muxuristi, Arak̆anişi zeri Muslimanepesti, Turki cumalepe çkimisti mxuci mepçi ma. Moro mu, Gurci Xalk̆i k̆ala irtibati çkva k̆apet̆i komiğun ma, ayati epto normali ren, ar diʒxiri komiğun entepe k̆ala do emuşeni. Emuşeniti fursat̆i maqvaşi, şart̆i moxva iqvaşi;   k̆arta vasitaten mxuci mepça xalk̆i çkimis, aya minon ma. Aya int̆erviuten, zmona do simadape çkimişen molaşinuşi fursat̆i momçit; xolo şukuri giʒ̆umert. Ma mepşven, dobağine do pelaperi ar int̆erviu yeçkindu.


+

aksamaz@gmail.com


http://circassiancenter.com/tr/nevzat-kaya-konusuyor-turkce-lazca-turkuli-lazuri/

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/11/ahmet-ozkan-melasvili-ve-hayri.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/11/kimlik-mucadelesi-ve-baz-gurcu-aydnlar.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/11/batum-sarp-hopa-hatt-ve-milliyet.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/11/laz-kimlik-mucadelesinde-iskender.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/bilincli-olarak-geciktirilmis-bir.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/09/lazlar-ve-gurculer.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/maksut-kesici-gargalaps-lazca.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/ayse-piskin-konusuyor.html

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/03/sovyetler-birliginin-milliyetler.html