“Kimliğimiz Ölüyor, Dillerimiz Ölüyor!”
(Önaçıklama: Mustafa Kolat, Sakarya
Kartvel-Gürcü Laz Derneğinin Başkanı. Bu dernek yeni kuruldu; birkaç aylık.
Öyle biliyorum…Hem Laz Aydınlarının çoğu, hem de bazı Gürcü Aydınları, derneğin
adına reaksiyon gösteriyorlar.Bu ada ilişkin soruları var. Benim de hem derneğe
hem de adına ilişkin sorularım var. Bu sebeple de bir söyleşi yaptım. Mustafa
Bey, bana bir mülâkat verdi. Bu metin, o söyleşiye ait. (Ali İhsan Aksamaz - 10
XI 2018)
Ali İhsan Aksamaz: Mustafa Bey; ilk olarak
sizi tanıyalım. Böyle istiyorum. Kimsiniz? Kaç yaşındasınız? Hangi okullarda
okudunuz? Ne iş yapıyorsunuz? Mesleğiniz nedir? Evli misiniz? Çocuklarınız var
mı? Hangi lisanları biliyorsunuz? Kısaca söyleyeyim; lütfen, kendiniz hakkında
bilgi veriniz…
Mustafa kolat: Ben Sakarya da doğdum
büyüdüm.sakaryanın bir ilçesi olan Sapancalıyım.sakarya üniversitesi beden
eğitimi ve spor yüksek okulu benden eğitimi öğretmenliği bölümünden mezun
oldum.sakarya da ticaretle uğraşıyorum.evliyim Yağmur ( ia), Toprak (Şota) ve Tamara
adında üç çocuğum var.39 yaşındayım ..
Ali İhsan Aksamaz: Ben biliyorum ki, siz
(1877-1878) “93 Harbi muhacirisiniz. Öyle muhacir bir ailenin çocuğusunuz.
Kaçıncı nesildensiniz? Batumdan muhacir gelmişsiniz. Öyle biliyorum. Siz kaçıncı
nesildensiniz? Köken olarak Batumun hangi köyündensiniz? Oradaki köyünüzün adı
nedir? Buradaki köyünüzün adı nedir? Batumda akrabalarınız var mı? Oradaki
soyadınız nedir? Oraya ait soyadınız nedir?
Mustafa Kolat: evet, Batumun Maradidi
köyünden göç etmiş bir ailenin 4.nesil çocuğuyum.burada sapancanın Muradiye
köyüne yerleşmişler.lakabımız kolotoğlu,bir çok Gürcü ve Laz gibi bizimde eski
soyadımız ile ilgili tam bir bilgimiz yok yalnız Maraditin Papnaveti
mahallesinden olduğumuzu biliyoruz yaşlılarımız soyadımızın Papinadze olduğunu
söylüyorlardı..
Ali İhsan Aksamaz: Sakarya da öyle köyler var
ki; hem Gürcüler, Çveneburiler, hem de Lazlar yaşıyorlar. Sizin köyünüz de öyle
mi, bilmiyorum… Bazen öyle oluyor ki, bazı insanlar babadan Laz, anneden Gürcü,
Çveneburi; bazı kişiler de babadan Gürcü, Anneden Laz. Böylesi akrabalarınız
var mı? Böylesi akraba kişiler tanıyor musunuz?
Mustafa Kolat:sapanca ilçesinde bütün laz ve
gürcü köyleri yanyanadır.dolayısı ile evlilikler de çok fazla,mesela benim
annem çanidir babaannemim annesi çanidir,bir çok lazın ya annesi ya eşi
gürcüdür .benim iki halam çanilerde evlidir,diğer taraftan iki teyzem gürcü ile
evlidir .demek istediğim burada bu iki halkın yakınlığı kendi aralarında
sürekli akrabalıklarını pekiştirmeleri bir tesadüf değil yüzyılların getirmiş
olduğu birlikteliğin bir yansımasıdır .derneğimiz içerisinde yer alan bir çok
laz arkadaşımızın annesi gürcüdür, aynı
şekilde bir çok gürcü arkadaşımızın anneside lazdır….
Ali İhsan Aksamaz: Mustafa Bey; bazı Gürcü
Aydınları derneğin adına reaksiyon gösteriyor. Şöyle diyorlar: “Biz, Kartvel
değiliz; Gürcüyüz, Çveneburiyiz.” Bazı Gürcüler de, “Biz Kartvel değiliz;
Türküz, Müslümanız, hem de Çveneburiyiz,” diyorlar. Bu sebeple derneğin adına
reaksiyon gösteriyorlar. Yine Laz Aydınlarının çoğu derneğin adına reaksiyon
gösteriyor. “Biz Gürcü değiliz, biz Kartvel değiliz. Bu dernek, Lazlara yönelik
kardeşçe duygulara sahip değil. Bu derneği Gürcüstan devleti destekliyor. Bu
derneği Gürcüstan Kilisesi destekliyor,” diyorlar. Öyle görülüyor ki, bazı
Gürcü Aydınları ve Laz Aydınlarının çoğu, bu derneğe iyi gözle bakmıyor. Bu tür
değerlendirmeler için siz neler söyleyebilirsiniz? Ne düşünüyorsunuz? Lütfen,
söyleyin!
Mustafa Kolat: bu koca paragarafın nedeni aslında
bir tek kelime kartvel terimidir bu terim iki anlama geliyor geniş anlamda
bakıldığı zaman Gürcistan üzerinden düşünecek olursak, bu tanımın içerisine o
coğrafyanın hakimi egemen millet olan; açaralılar,gurialılar,megreller,svanlar,kartlililer,kakhetililer,meshetililer
vd oluşan, asırlar öncesinde siyasi kültürel birliği sağlayarak devlet
oluşturmuş bir milleti ifade eder. Tarihsel açıdan düşünecek olursak bizim laz
diye ifade ettiğimiz kesimimiz de orta çağdaki şartlara göre bu tanımın içine
girmekte idi.bugün de Gürcistan da kartvel terimi bir milleti ifade etmektedir.geniş
anlamda kartvel kelimesinin tanımı budur .dar anlamdaki ifadesine bakacak
olursak kartvel terimi Türkçeye gürcü olarak çevrildiği için lazların önemli
bir kesiminin biz gürcü değiliz demesi de gayet normaldir.bu terminolojik bir
sorundur. Kartvel kelimesinin Türkçeye gürcü olarak çevrilmesi ile ilgili bir
sorundur.sonuçta bir laz neden gürcü olmayı kabul etsin ki?!biz burada lazlara
siz gürcüsünüz demedik ve demeyi de düşünmüyoruz.ayrıca ben bir gürcüyüm ve
birisi bana sen lazsın derse aslında beni de ifade eden bir söylem olduğunu
düşünür ve kabul ederim.varolan bu terminolojik sorunların anlaşılıp çözülmesi
için bir takım faaliyetleri de zaman içerisin de gerçekleştirmeyi, araştırmalar,
seminer ve konferanslar düzenlemeyi düşünüyoruz. Biz bu değerlendirmelerimizi
Türkçe yapıyoruz. Kendi dilimizde konuşmaya başladığımız zaman başka terimler
devreye girer. Ne gürcü kelimesi Gürcücedir, ne laz kelimesi lazcadır. Bunlar
başkalarının bize verdiği isimlerdir. Çok eski çağlarda bugünkü türkiyenin doğu
karadeniz bölgesi ve gürcistanın batı kesimi roma etkisi altındayken doğu ve
güney Gürcistan iran etkisi altında bulunuyordu. Dolayısı ile romalılar
batıdaki halk için laz derken İranlılar doğu ve güney halkına gürcü diyorlardı.
Bizim atalarımız ise kendilerini bu isimlerle ifade etmiyorlardı.onlar
kendilerini bölgelerinin isimleri ile ifade ederlerdi, örnek vermek gerekirse
çanetide yaşayanlar kendine çani, açarada yaşayan açareli,guria’da yaşayan
gurieli derdi. Bu örnekler çoğaltılabilir.gelelim çveneburi veya lazca
çkiniburi terimlerine; 17. Yüzyıldan itibaren bölgede islamın yayılmaya
başlaması ile birlikte kartvel terimi de terkedilmeye başlandı.kendilerini
Hristiyan akrabalarından ayırmak için bunu yaptılar. Çünkü Onlara müslümalığı
anlatanlar bunu böyle vaaz ettiler. Bu halk dini değişmiş olsa da dilini ve
kimliğini asla unutmadı. Etnik anlamda türk de değillerdi. Hem türklerden hem
de Hristiyan akrabalarından kendilerini ayırmak için kendilerini cveneburi veya
çkineburi olarak tanımladılar. O çağlarda din ile milliyet kavramı
eşdeğerdi.mesela nasıl ki türk Müslüman anlamına geliyorsa kartvel de Ortodoks
Hristiyan bölge halkını ifade ediyordu ve lazlar da buna dahildi. Bu nedenle o
bölgede yaşayan halk Müslüman olduğu için Hristiyan olan akrabaları tarafından
ötekileştirildiler ve kartvel olarak görülmediler. Artık çağlar değişti bu
anlayışın ortadan kalktığı çok oldu, bize ait olan,unuttuğumuz
terimleri,değerleri ve kültürümüzü öğrenmemizin zamanıdır.başkalarının bize
vermiş olduğu isimler bizim kendi dilimizdeki terimleri kullanmamıza engel
olmamalıdır. Yardım meselesine gelince bizim hem türkiye cumhuriyeti
devletletinden hemde Gürcistan devletinden ihtiyaç halinde dernek faaliyetleri
için ayni yardım taleplerimiz olabilir.bu çok normaldir her ülke de
bizimdir.türkiye’de doğduk büyüdük yaşıyoruz ama Gürcistan da bizim ata
vatanımızdır. Ne mutlu bize ki başkaları bir tane bulamazken biz iki ülkeye
birden sahibiz. Kilise mevzusuna gelince Gürcistan nüfusunun büyük çoğunluğunun
Hristiyan olması nedeniyle; türkiye’de gürcü ve laz kültürünün doğru yönde
gelişmesini ve bu birlikteliği istemeyenler aynı zamanda Gürcistan karşıtı
propagandaların etkisi altında olduklarından bunu malzeme yapıyorlar.bizim ne
Gürcistan kilisesi ne de türkiye diyanet işleri başkanlığıyla bir organik
bağımız yoktur.bu birlikteliği hedef alan anlamsız ve mesnetsiz iftiralar bizi
yolumuzdan alıkoyamaz.herkesin dinine saygı duyuyoruz.
Ali İhsan Aksamaz: Ben Feysbuktaki sayfanızdan
öğrendim ki, siz kültürel alanda çalışacaksınız. Öyle söylüyorsunuz. Ne tür
kültürel aktiviteler yapacaksınız? Ne
tür kültürel projeleriniz var? Ne tür kültürel programlarınız var? Somut
projelerinizi soruyorum size?
Mustafa Kolat:Dernek olarak lazca ve gürcüce
dil kurslarımız olacak,yine dans ve müzik alanlarında kurslarımız olacak, lazca
ve gürcüce koro kurmakta düşüncelerimiz arasında ,aslında bir çok projemiz var
ama bunu zaman içinde insanlar görsün istiyoruz..
Ali İhsan Aksamaz: Ben şöyle düşünüyorum.
Lazlar ve Gürcüler hem Türkiyede hem de Gürcüstanda yaşıyorlar; hem akrabalar
hem de komşular. Oralı ve buralı Gürcü ve Lazların kardeşliği hem Türkiye-
Gürcüstan dostluğuna hem de hem de oralı ve hem de buralı Laz ve Gürcülerin
kültürel kardeşliğine destek verecek. Böyle biliyorum ben… Öyle de ümit
ediyorum… Hepimiz biliyoruz ki, kültür sınır tanımaz. Siyasî bir anlayışla söylemiyorum, kültürel
bir anlayışla söylüyorum. Her insan, kendi ülkesinin vatanseveridir. Öyle
biliyorum. Biz Türkiyenin Vatanseverleriyiz; ötekiler de Gürcüstanın. Çifte
vatandaşlıkları olan kişiler de var. Onlar için ne söyleyebilirim?! Bilmiyorum.
Ne bileyim! Ancak biliniz ki, siyasî manada sormuyorum. Oralı ve buralı Gürcü
ve Lazların kardeşliği için neler söyleyebilirsiniz? Neler düşünüyorsunuz?
Lazların ve Gürcülerin kardeşliğine derneğinizin pozitif bir rolü olacak mı?
Neler düşünüyorsunuz?
Mustafa Kolat:tabi ki derneğin kuruluş amacı birbiri
ile ayrıştırılmaya çalışılan akraba halkların yakınlaşmasını kardeşliğinin
pekiştirilmesini sağlamak. .bana bir soru sorulmuştu; derneğinizin amacı lazlar ve gürcüler arasında
köprü kurmaya mı çalışıyorsunuz ? var olan köprü nasıl kurulur ancak bu köprüyü
yıkmak isteyenlere karşı kurduk diyebilirim.
Ali İhsan Aksamaz: Mustafa Bey; biliyorsunuz
21. Yüzyılda yaşıyoruz. Ancak bazı kişiler fikirleriyle hâlâ 20. Yüzyılda kaldı. Demek istiyorum ki,
bugünkü bazı kişiler 20. Yüzyılın resmî ideolojileriyle yaşıyor. Ancak bu
küreselleşme yüzyılı. İnternet, sınır
tanımıyor. Ticaret dünyası, sınır tanımıyor. Finans dünyası, sınır tanımıyor.
Kültür, sınır tanımıyor. Öylesi kişilerin anlayışlarıyla ilgili neler
söylüyorsunuz? O resmî ideolojilerle, bugünkü günde kardeşlik gelişir mi? Huzur
olur mu? Mütemadiyen “Lazlar, Gürcüdür, Lazca, Gürcücenin diyalektidir,”
demeyle kardeşliğimiz artar mı? 25 senedir Gürcü Aydınlarından bize bunu
söylüyor…
Mustafa Kolat: biz dernek olarak bu kısır
tartışmaların içerisinde yer almak istemiyoruz .bizim bugün dünya da unutulmak
üzere olan lazcanın türkiye de unutulmak üzere olan gürcüce nin yaşaması için
çalışmalarımız olacaktır.önceliğimiz bu.tabi dernek olarak lazcada nereye kadar
ilerleyebiliriz siz laz aydınlardan yardım taleplerimiz olacak.
Ali İhsan Aksamaz: Bugüne kadar Laz ve Gürcü
aydınları birbirlerine uzak durdular. Bunu sebebi de Gürcü Aydınları. Çünkü
“Lazlar, Gürcüdür, Lazca, Gürcücenin diyalektidir,” diyorlardı. Bazıları hâlâ
öyle diyor. O elitist Gürcü Aydınları buradaki Gürcülerin, Çveneburilerin kültürel
gelişkinliği için de çalışmadılar. Ancak
onlarınki 20. Yüzyılın anlayışı. Öyle değil mi?! Siz ne düşünüyorsunuz? Türkiye
Lazları Gürcü mü? Bu çeşit söylemler bir kardeşlik ifadesi mi? Bu durumu nasıl
görüyorsunuz?
Mustafa Kolat:yukarıda bu konu ile ilgili
cevabı vermiş olduğumu düşünüyorum.türkçe termonolojik terimlerle konuştuğumuz
için bu sorunlar ortaya çıkıyor.
Ali İhsan Aksamaz: “Lazlar Gürcülerden
gelmedir” veya “Gürcüler Lazlardan gelmedir.” Kim bilebilir ki?! Bu tür
tartışmalar kardeşliğimizi desteklemez. Bu tür tartışmalar, kardeşliğimize
zarar verir. Bu insanlık düşmanlarının anlayışıdır. Bugünkü günde biz Türkiyede
yaşıyoruz ve kimliklerimiz ölüyor; dillerimiz ölüyor. Esas sorun bu. Nasıl
yapalım da ele-ele vererek kimliklerimizi; dillerimizi yaşatalım. Bu siyasî
değil, kültürel bir anlayış. Bu konuya ilişkin siz ne düşünüyorsunuz?
Mustafa Kolat: bizim dernek olarak böyle bir
iddamız yok.bizim lazları gürcüleştirmek için böyle bir dernek kurduğumuzu
söylüyorlar bunu söyleyenler lazcayı unutmuş birine lazca öğretmek için dil
kursu açarak nasıl gürcüleştireceğimizin cevabınıda vermek durumundalar.
Ali İhsan Aksamaz: Ben şöyle düşünüyorum:
Türkiyedeki Gürcü ve Laz Aydınlarının kardeşliği ve birbirlerini desteklemeleri
önemli. Huzurun vesilesidir. Çünkü Lazlar ve Lazlar kardeş. Ben kardeşlik
hukukuyla sorularımı sordum ve siz de bana cevaplarını aktardınız. Size çok
teşekkür ediyorum. “Çok konuşmak kömür gibidir, az konuşmak altın gibi
değerlidir.” Eskiler böyle diyorlardı. Onlara kulak verelim! Dolayısıyla da bu
kadar konuşma yeterli. Sizin başka söyleyeceklerin varsa, lütfen söyleyin de
söyleşimizi sonlandıralım. Size teşekkür ediyorum. Allah, sizi çoluk
çocuğunuzla her zaman sevindirsin!
+
Söyleşinin Lazcası:
Must̆afa K̆olat̆ik Ğarğalaps
“Minoba Domiğurunan, Nenape Domiğurunan!”
(Goʒ̆otkvala: Must̆afa K̆olat̆i ren Sakarya Kartveli-Gurci do Lazepeşi Derneğişi
dudmaxvance. Aya derneği ren ağani gedgineri; ar-jur tuteri ren. Eşo miçkin ma.
Hemi Lazi gamantanerepeşi didok, hemiti namtini Gurci gamantanerepek derneğişi
coxoşa reakʒia meçapan. Edo entepes meraği aqves aya coxoşa. Mati meraği maqu
hemi derneğişa hemiti coxo muşişa do emuşeni ar int̆erviu dop̆i. Must̆afa begik
int̆erviu komomçu. Aya ren eya int̆erviuşi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi; 10 XI
2018)
+
Ali İhsan Aksamazi: Must̆afa begi; ipti tkvan giçinat!
Eşo minon ma… Tkvan mi ret? Sonuri ret? Muk̆o ʒ̆aneri ret? Namu nʒ̆opulapes
igurit? Mu dulya ikipt? Mesleği tkvani mu ren? Muten skidurt? Çileri reti?
Berepe giqonunani? Namu nenape giçkinan? Mk̆ule nenaten giʒ̆vat; biografi
tkvanişen ambari komomçit, mu iqven!
Must̆afa K̆olat̆i: Ma noğa Sakaryas dovibadi do dovirdi.
Noğa Sakaryaşi ç̆it̆anoğa Sapancaşen vore. Sakaryaşi Universitet̆işi Xuraşi
Gamantana do Sp̆ort̆uli Mağali Nʒ̆opulaşen Xuraşi gamantanaşi mamgurapale
gamapti. Andğaneri ndğas ticareti vikip
noğa Sakaryas. Çileri vore. Yağmur (İa), Toprak (Şota) do Tamara coxoni sum
bere komiqonunan. (39) eçi do vit̆on çxoro ʒ̆aneri vore.
Ali İhsan Aksamazi: Ma eşo miçkin ki, tkvan
(1877-1878) 93 Harbişi muhaciri ret.
Emk̆ata ar muhaciri ocağişi bere ret. Batumişen muhaciri moxtimeri ret. Eşo
miçkin. Tkvan nak̆otxani diʒxiri, nesili ret? Edo cinciten tkvan Batumişi namu
oput̆eşen ret? Ekonuri oput̆e tkvanis mu coxons? Ekonuri oput̆e tkvanişi coxo
mu ren? Akonuri oput̆e tkvanis mu coxons? Batumis mzaxalepe, diʒxirimşinepe giqonunani? Mu soyadi, mu gvari giğunan
ekonuri?!
Must̆afa K̆olat̆i:
Ho, Batumişi oput̆e Maradidişen muhaciri moxtimeri ocağişi (4.) maotxani diʒxirişen
bere vore. Sapancaşi oput̆es Muradiyes dobargeri renan mcveşepe çkini. Žegne
çkini ren K̆olot̆oğli. Gurci do Lazepeşi
didos ambari va uğunan mcveşi gvarepeşen; çkinti eşo; dobağine ambari va
miğunan mcveşi gvari çkinişen. Mara Maraditişi maxalle P̆ap̆navetişen voret, xvala eya komiçkinan do
mutu var. Mcveşepek tkumert̆es ki,çkini gvari rt̆u P̆ap̆inaže.
Ali İhsan Aksamazi: Noğa Sakaryas eşo oput̆epe koren ki,
hemi Gurcepe, Çvenebure, hemiti Lazepe skidunan. Tkvani oput̆eti eşo reni, va
miçkin… Bazi- bazi eşo iqven ki, namtini k̆oçepe babaşen Lazi, nanaşen Gurci,
Çveneburi; namtini k̆oçepeti babaşen Gurci, nanaşen Lazi renan. Amk̆ata
mzaxalepe, diʒxirimşinepe giqonunani?
Amk̆ata k̆oçepe içinopit?!
Must̆afa K̆olat̆i:
Noğa Sapancaşi Lazuri do Gurculi oput̆epe renan xolosoni artikartişa. Emuşeniti
Lazepe k̆ala Gurcepeşi oçilu-okomocu opşa ren. Otkvaluşi vore; nana çkimi ren
Ç̆ani; baba çkimişi nanaşi nana ren Ç̆ani. Dido Lazişi nana varna çili ren
Gurci. Çkimi jur nandidi ren kimoceri Ç̆anepe k̆ala. Majura k̆elendo jur dadi
çkimi kimoceri ren Gurcepe k̆ala. Ma eşo otkvalu minon ki, akonuri jur xalk̆işi
xolosonoba do entepeşi şkas aya diʒxirimşinoba mutepeşi ok̆ap̆etanu va ren ar
tesadufuri dulya. Aya ren oşʒ̆anurapeşen moxtimeri artonobaşi lande. Derneği
çkinişi doloxeni opşa Lazi megabre çkinis kuqonun Gurci nana, varna opşa Gurci
megabre çkinis kuqonun Lazi nana.
Ali İhsan Aksamazi: Must̆afa Begi; Namtini Gurcu
gamantanerepekti reakʒia meçapan derneğişi coxoşa. Edo tkumernan: “Çkin
Kartveli va voret, Çveneburi voret, Gurci voret!” Namtini Gurcepekti, “Çkin
Kartveli va voret, mara Turki voret, Muslimani voret, hemiti Çveneburi
voret”-ya tkumernan. Emuşeniti reakʒia
meçapan derneğişi coxoşa. Xolo Lazi gamantanerepeşi didokti reakʒia meçapan
derneğişi coxoşa. Edo “Çkin Gurci va voret. Çkin Kartveli va voret. Aya
derneğis cumaloba va uğun Lazepeşa. Gurcistanişi devletik aya derneğis
numxvacups. Gurcistanişi K̆ilisek aya derneğis numxvacups”-ya tkumernan. Edo
eşo ižiren ki, namtini Gurci gamantanerepek do Lazi gamantanerepeşi didok k̆ai
toliten va goʒ̆k̆ernan derneğis. Amk̆ata fik̆irepe şeni muepe gatkvenan? Mu isimadept?
Hele miʒ̆vit, mu iqven!
Must̆afa K̆olat̆i: Komiçkin; mtel dulyaşi sebebi ren aya
t̆ermini, zit̆a: Kartveli. Aya t̆ermini kuğun jur maana. Maartani maana ren
mçire maana, Gurcistanişi p̆ersp̆ektifişen; coğrafyaşi dominant̆i milleti
şk̆elen; Aç̆arulepe, Gurialurepe, Megrelepe, Svanepe, Kartlurepe, K̆axeturepe,
Mesxeturepe do majurape şk̆elen gedgineri artobaşi coxo ren aya. Aya milletik
yoçkindu ar devleti. Aya artobati ren oşʒ̆anurepe ʒ̆oxleşen yeçkinderi
siyasuri, k̆ult̆uruli artoba. Eya milletişi coxo ren aya coxo; t̆ermini: Kartveli.
Tarixuri p̆ersp̆ektifişen visimadat na, “Lazi” coxoten, na molişinen aya xalk̆i
çkiniti Kartveli milletişi doloxe rt̆u, oşkenda oşʒ̆anurepes. Emindroneri xali
rt̆u aya. Andğaneri ndğasti, aya t̆ermini aya maanaten ixmarinen Gurcistanis.
Edo Kartveli ren Gurcistanişi milletişi milleturi coxo. Dulya aşo ren do aşo
miçkit̆an. Mçire maanaten, t̆ermini Kartvelişi maana ren aya.
Aʒ̆iti aya t̆erminişi umçire maanaşa komoptat. Aya
zit̆aşi, t̆erminişi, Kartvelişi Turkuli nenaşa tercume ren Gurcu. Edo eşo
itkvinaşiti, Lazepeşi didokti rekʒia
meçaps. Aya ren normali; entepeşi reakʒia ren normali. Aya ren t̆erminolojuri
p̆roblemi. Zit̆a Kartvelişi maana Turkulişa
Gurcu yado goktiru ren p̆roblemi. Axiristi, ar Lazik ti-muşi muşeni
Gurcu şinas ki?! Çkin akonuri Lazepe va pşinapt Gurci; entepes “tkvan Gurci
ret,”-ya va vuʒ̆vit, eşo mutu otkvaluti va minonan. Edo ma otkvaluşi vore ki,
ma Gurci vore mara, armitxanik, “ Si
Lazi re,”-ya tkvaşi, ma aya manişa k̆abuli vikip; emuşeni ki, aya coxo
ti- çkimi ma mitarifups; eşo visimadep ma. Aya terminolojiuri p̆roblemepeşi
oçodinu do aya p̆roblemepeşi olagu şeni namtini ak̆t̆ivit̆epeşi doloxe
viqvaten; eşo visimadept, moxtaneri orapeşi doloxe. Goşogorape, seminerepe,
k̆onferansepeşi oxvenuti guris komiğunan çkin. Andğaneri ndğas, mtel antepe
Turkuli nenaten vikipt mara, çkini nena bğarğalatşi, çkvadoçkva t̆erminepeti
yeçkindun.
Otkvaluşi vore ki, zit̆a Gurcu va ren Gurculi zit̆a.
Zit̆a Laziti va ren Lazuri zit̆a. Aya
coxope galenepek momçes, aya zit̆ape. Dido mcveşi orapes, Andğaneri Turkiyeşi
Yulva Uçamzoğaşi semti do Gurcistanişi Geolva semti rt̆u Romaşi İmp̆eriaşi
landeşi doloxe. Andğaneri Yulva do Omjore Gurcistanişi semtepe rt̆es İranişi
landeşi doloxe. Eşo rt̆u. Romalurepek
Geolva k̆eleni xalk̆is Lazi; İranurepekti Gurcistanişi Yulva do Omjore k̆eleni xalk̆is Gurci uʒ̆umert̆es.
Mara çkini p̆ap̆uşp̆ap̆upes ti- mutepeşi aya coxopeten va uçkit̆es do eşoti va
ognapapt̆es. Çkini p̆ap̆uşp̆ap̆upek ti-mutepeşi mutepeşi semtepeten ognapapt̆es.
Noʒ̆ireni iqvas; eşo dogaç̆iratşi, Ç̆anetişi xalk̆ik Ç̆ani, Aç̆araşi xalk̆ik
Aç̆areli, Guriaşi xalk̆ik Guriuri steri coxopeten ognapapt̆es ti-mutepeşi; eşo
şinapt̆es do mutu var. Amuşen met̆i majura noʒ̆irenepeti memaçen tkvanda aya
temaşen.
Aʒ̆iti komoptat majura zit̆apeşa; Gurculi Çveneburişa
varna Lazuri çkineburişa; aya t̆erminepeşa komoptat. (17.) vit̆o maşkvitani oşʒ̆anuraşen,
eya semtis İslamobaşi gont̆aluten t̆ermini Kartveli iç̆it̆anu; Xvala Krist̆ianepes duskidu aya
coxo. Ti-mutepeşi Krist̆ianepeşen
gamak̆at̆u şeni aya t̆ermini, Çveneburi, ixmares Muslimanepek. Emuşeni ki,
entepes Muslimanoba eşo oxoʒ̆onapapt̆es vaizepek emindros. Aya xalk̆is mcveşi religia, dini gundunu mara, nena do
minoba mutepeşi çkar va gundunu aya xalk̆is; va goç̆k̆ondes nena do minoba
mutepeşi. Etnik̆uro Turki va rt̆es. Hemi Turkepeşen, hemiti Krist̆iani diʒxirimşinepeşen
ti-mutepeşi gamak̆atu şeni, ti-mutepeşi Çveneburi varna Çkineburi ognapes. Emindroneri dinuri do milleturi t̆erminepe ar
va rt̆u. Eşo ptkvat, jur t̆erminis, Turki do Muslimanis ar maana kuğut̆u;
Kartveli do Ortodoksuli Krist̆ianisti emk̆ata maana kuğut̆u. Aya semtişi xalk̆i
oʒ̆irapt̆u aya t̆erminik. Lazepeti aya t̆erminişi doloxe rt̆u. Emuşeniti eya
semtis skideri xalk̆i Muslumani rt̆u do Krist̆iani diʒxirimşinepe mutepeşişen
dimendranes. Kristiani diʒxirimşinepe şk̆elen gamik̆atinu Muslimanepe.
Andğaneri ndğas, kiana va ren emindroneri gagnapaten.
Emuşeniti çkineburi t̆erminepe, goçk̆ondineri t̆eriminepe, paxape do k̆ult̆uri
çkini viçinat, voskendinat; aya ren aya dulyaşi ora. Galenepek na momçes coxope
va ren endoli çkineburi t̆erminepeşi oxmaruşa.
Aʒ̆iti komoptat galeni başkapeşi mpuleri xeşa! Çkin domaç̆iranşi, hemi Turkiyeşi
Cumxuriyetişen hemiti Gurcistanişi devletişen oşvelapuşi talebepe maqvasunon.
Aya ren opşa normali. Jur dobadonati çkini ren. Turkiyes dovibadit do dovirdit;
pskidurt. Mara Gurcistani ren çkini p̆ap̆ulep̆eşp̆ap̆ulepeşi dobadona. Çkin
xeleberi voret, emuşeni ki, çkin komiğunan jur dobadona. Namtinepes ar dobadona
bile va uğunan. Mu p̆at?!
Aʒ̆iti K̆iliseşi temaşa komoptat. Gurcistanişi maxoroba
ren didobaten Krist̆iani. Aya iris miçkinan. Ma komikçin, akonuri Lazi do
Gurcepeşi artoba do k̆ult̆uruli moxva rdala va noʒ̆ondunan namtinepes. Entepes
aya artoba va unonan. Uk̆ule
Ant̆i-Gürcistani p̆ropagandepeşi landeten, namtinepek aya malzepe ikipan. Çkin varti Gurcistanişi K̆ilise k̆ala, varti
Turkiyeşi Diyanet İşleri Başkanluği k̆ala
organiuri k̆ont̆akt̆i miğunan.
Aya ren artoba çkinişi duşmanepeşi umaanoni do uğnose iftirape. Aya ren çkini gza. Çkar mitişi zoriten va
mevaşkvaten aya gza. Edo çkar mitis diniten, religiaten k̆imet̆i va mepçapt.
Çkini şeni k̆arta dini ren xvameri.
Ali İhsan Aksamazi: Ma feysbuk̆işi but̆k̆a tkvanişen
doviguri ki, tkvan k̆ult̆uruli saxas, speros içalişaginonan. Eşo tkumert tkvan.
Mu k̆ult̆uruli akt̆ivit̆epe qvaginonan?! Mu k̆ult̆uruli p̆rogramepe giğunan? Mu
p̆rojepe giğunan? Gurcepe şeni mu
ak̆t̆ivit̆epeşi p̆rojepe giğunan?! Xolo Lazepe şeni mu ak̆t̆ivit̆epeşi p̆rojepe
giğunan?! Ma k̆onk̆ret̆uli p̆rojepe gk̆itxup tkvan?!
Must̆afa K̆olat̆i: Ho… Lazuri do Gurculi nenapeşi
k̆ursepe maqvasunonan. Oxoronuşi do çkineburi musik̆aşi k̆ursepeti
maqvasunonan. Lazuri do Gurculi birapapeşi k̆oroşati toli komiğunan; aya aʒ̆işen
vognapat do giçkit̆an. Mtini giʒ̆vat; opşa p̆rojepe komiğunan çkin aya speros.
Edo oratenti kožirasenan k̆oçepek; eşo minonan çkin.
Ali İhsan Aksamazi: Ma eşo visimadep ki, Turkiye do
Gurcistani hemi manžageri, hemiti dosti renan artimajuraşa. Edo akonuri-ekonuri
Gurcepeşi do Lazepeşi cumalobak hemi Turkiye do Gurcistanişi dostobas, hemiti
ekonuri- akonuri Lazepe do Gurcepeşi k̆ult̆uruli cumalobas numxvacasunon. Aşo miçkin ma… Edo eşoti
mepşven… İris miçkinan k̆ult̆urik sinori
va içinops. Aya p̆olit̆ik̆uri gagnapaten va giʒ̆umert, k̆ult̆uruli gagnapaten
giʒ̆umert. Edo k̆arta k̆oçi dobadona muşişi, vatani muşişi vatanp̆erveri ren,
p̆at̆riot̆i ren. Eşo miçkin. Çkin Turkiyeşi p̆at̆riot̆i voret. Emuşeni ki, çkin
aya dobadonaşi vatandaşi voret; melenepeti Gurcistanişi. Dualuri mokalakoba
kuğun k̆oçepeti koren… Mu matkven entepe şeni?! Va miçkin. Mu miçkin! Mara
giçkit̆an, p̆olit̆ik̆uri gagnapaten va gk̆itxupt… Tkvan hemi Turkiye do
Gurcistanişi dostoba hemiti ekonuri- akonuri Gurcepe do Lazepepeşi cumaloba
şeni muepe gatkvenan? Muepe izmont? Aya derneğis, derneği tkvanis p̆ozit̆iuri
roli aqvasioni aya dostoba do cumalobaşa omxvacuşa ?! Muepe izmont?
Must̆afa K̆olat̆i: Ho, moro, derneğişi çkinişi noğire ren
mzaxali xalk̆epeşi ok̆onç̆u do cumalobaşi ok̆ap̆et̆anu. Ma mk̆itxes: Derneği
tkvanişi noğire ren Lazepe do Gurcepeşi şkas xincişi ok̆idu; eşo reni?”-ya.
Çkin zati xinci komiğunan şkas. Muşi xinci?! Çkin ʒ̆oxleşen xinci p̆k̆idit
mara, duşmanişa oğobu şeni. Aşo matkven ma.
Ali İhsan Aksamazi: Must̆afa Begi, giçkinan, andğaneri
ndğa eşo ren ki, çkin (21.) eçi do
maartani oşʒ̆anuras pskidurt, mara andğaneri namtini k̆oçepek simadaten xoloti
(20.) maeçani oşʒ̆anuras doskides. Ma otkvalu minon ki, namtini k̆oçepe xoloti (20) maeçani oşʒ̆anuraşi resmuri, ofiʒialuri
ideolojepeten skidunan… Mara aya ren globalizaʒiaşi p̆eriodi. İnt̆ernet̆ik sinori va içinops. Ticaretişi
dunyak sinori va içinops. Finansişi dunyak sinori va içinops. K̆ult̆urik sinori
va içinops. Emk̆ata k̆oçepeşi gagnapa şeni muepe tkumert? Emk̆ata ofiʒialuri
ideolojepeten andğaneri ndğalepes cumaloba irdeni, momanžinenani?
Misoba irdeni? Udodginu “Lazlar, Gurci
renan; Lazuri ren Kortuli nenaşi dialekt̆i” otkvaluten cumaloba momanžinenani?! (25) eçi do vit ʒ̆anaşen
doni, Gurci gamantanerepek aya nenape tkumernan…
Must̆afa K̆olat̆i: Çkin amk̆ata ʒara nizapeten dulya va
miğunan derneğis. Milletis Lazuri nena gundunun; milletis gurculi nena
gundunun. Çkini noğire ren aya nenapeşi oskidu. İpti aya oxvenuşi voret. Mu
maxvenenan aya; aya gzas oqopimuşi
voret. Moro, tkvani steri Lazi gamantanerepeşenti mutupe gak̆vandaminonan.
Ali İhsan Aksamazi: Andğaşa Lazi gamantanerepe do Gurci
gamantanerepe artimajuraşa mendra doskides. Mara aya dulyas Gurci gamantanerepe
k̆abaetoni rt̆es. Emuşeni ki, “Lazepe Gurci renan. Lazuri, Gurcuşi nenaşi
dialekt̆i ren”-ya tkumert̆es. Aʒ̆iti eşo tkumers namtinepek. Eşoti ç̆arupt̆es udodginu. Xolo otkvaluşi vore ki,
emk̆ata elit̆uri Gurci gamantanerepek
akonuri Gurcepeşi, Çveneburepeşi k̆ult̆uruli ok̆ap̆e t̆anuti va inç̆eles…
Mara aya ren maeçani oşʒ̆anuraşi p̆olit̆ik̆uri gagnapa. Eşo va reni?! Tkvan mu
isimadept? Akonuri Lazepe Gurci renani? Emk̆ata gagnapape cumalobaşi nişani
reni? Aya xali muç̆o žiropt?!
Must̆afa K̆olat̆i:
Jile Aya temas nena gegiktirit. Eya dogibağunan; eşo visimadep. Turkuli
t̆erminolojiten bğarğalat na, p̆roblemepe yeçkindun do mutu var.
Ali İhsan Aksamazi: “Lazepe Gurcepeşen moxtimeri ren.”
varna “Gurcepe Lazepeşen moxtimeri ren.” Mis açkinen ki?! Amk̆ata p̆olemik̆epek
çkineburi cumalobas mxuci va meçaps. Amk̆ata
p̆olemik̆epek çkineburi cumalobas zarari meçaps. Aya ren k̆oçinobaşi
duşmanepeşi gagnapa... Andğaneri ndğas çkin Turkiyes pskidurt do çkini minobape
ğurun; çkini nenape ğurun. Aya ren esasuri p̆roblemi. Muç̆o p̆at do xe-ok̆o
k̆limeri çkini minobape voskedinat; muç̆o p̆at do çkini nenape voskedinat. Aya
ren çkini p̆roblemi… Aya va ren p̆olit̆ik̆uri gagnapa mara k̆ult̆uruli gagnapa.
Tkvan mu isimadept aya temaşi jin?!
Mustafa Kolat: Çkin amk̆ata ar iddia va miğunan derneğis.
Lazepe Kartveli noktinuşi noğire va miğunan. Namtinepek eşo tkumernan mara,
çkin eşo noğire va miğunan. Nana nena muşi, Lazuri nena goç̆k̆onderi Lazis
Lazuri Nenaşi k̆ursişi gonʒ̆k̆imuten gokartvelu iqveni? Aya iddiaşi mancepek
aya k̆itxalaşa nena gemiktiran do aya domibağun.
Ali İhsan Aksamazi: Ma eşo visimadep ki, Lazi
gamantanerepe do Gurci gamantanerepeşi cumaloba do artikartis omxvacu opşa
beciti ren. Aya misoba ren. Emuşeni ki, Lazepe do Gurcepe cumalepe renan. Ma
cumalobaşi gagnapaten k̆ult̆uruli maanaten k̆itxalape çkimi gk̆itxit do tkvanti
cumalobaten nena gemiktirit… Ma şukuri giʒ̆umert. Dido osinapu noşkeri ren; ç̆it̆a osinapu orko ren. Eşo zop̆ont̆es mcveşepek. Entepes quci
mepçat! Edo ak̆onari oğarğalu
domibağunan. Eşo visimadep ma… Tkvan
otkvaluşi çkva mutu giğunan na, mu iqven, eti tkvit do aya int̆erviu voçodinat!
Ma şukuri giʒ̆umert. Allahik bere-bari k̆ala irote goxelan!
http://aksamazaliihsan.blogspot.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder