“90 ʒ̆anaşen dido ren, Radyo Adigek Adiguro ç̆andinaps!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Ali Çureyi. K̆ult̆uri çkinişi
emektarepeşen arteri ren; Çerkesuli Nena, K̆ult̆uri do Tarixişen ambaroni
gamiçkvineri ardido ketabi do mak̆alepe kuğun. Ma emu 1990-oni ʒ̆anepeşi
geç̆k̆alaşen doni viçinop. “Gazeta Ağani K̆afk̆asya/ Yeni Kafkasya
Gazetesi” do “K̆afk̆asyaşi Noç̆arepe/ Kafkasya Yazılari” coxoni gamaçkvalaşi
organepes isa vort̆it; mak̆alepe çkini aya jur jurnalis gamiçkvineret̆u.
Ali Çureyi k̆ala ar int̆erviu dop̆i ma. Muşi k̆ala muşi biyografi, k̆imet̆oni
noçalişepe, Çerkesuli Nena, Çerkesuli K̆ult̆uri do Çerkesuli Tarixişen
bğarğalit. Aya t̆ekst̆i ren int̆erviu çkinişi. Ali İhsan Aksamazi; 11 XIII
2019)
+
Ali İhsan Aksamazi: ʒ̆oxle biyografi
tkvanişen bğarğalat do eşo gevoç̆k̆at, iqveni?! So dibadit? So yeçkindit? Namu
nʒ̆opulapes igurit? Çileri reti? Berepe do motape giqonunani? Andğaneri ndğas
so skidut? Mu mesleği giğunan? Namu nenape giçkinan? Dudi tkvanişen
molamişinit, mu iqven!
Ali Çureyi: Noğa
Amasya-Merzifonişi oput̆e Tavşandağis dovibadi, yepçkindi. Ma doviguri
geç̆k̆apuroni nʒ̆opulas noğa Merzifonis. Noğa Merzifonişi İrfani coxoni
geç̆k̆apuroni nʒ̆opulas doviguri. Uk̆ule noğa Merzifonişi № 1 Ç̆it̆a Zabitiş
Oşkenani nʒ̆opulas doviguri. Uk̆ule Noğa Erzincanişi Askeruli Lises doviguri.
Uk̆uleti doviguri K̆ara- Harbişi Nʒ̆opulas Nananoğa Ank̆aras.
Ho, çileri vore ma. Jur bere komiqonun; arteri k̆ulani ren, majurati biç̆i.
Berepe çkimis coxonan Tijin do Canberk̆i. Biç̆i bere çkimişen ar mota
komiqonun. Janves(w)-ik iguraps Yeditepe- Universit̆et̆işi İnşaatiş
Muendisobas. 30 ʒ̆ana ren, k̆ulani çkimi ren Nanadixas, K̆afk̆asyas.
K̆ulani çkimiti çileri ren. Andğaneri ndğas, k̆ulani çkimi ren mamgurapale do
k̆andidat̆i doçent̆i Soxumişi Universit̆etis, Apxazetişi Cumhuriyetişi
Nananoğas.
Andğaneri ndğas, noğa İst̆anbolis pxer ma, noğa İst̆anbolis
pskidur. T̆ek̆audi t̆ank̆- p̆ersonaliş binbaşi vore. Serbest̆ulo
ticareti vikip. Turkuli, Çerkesuli, dobağine İngilisuri do armʒika Rusuli
komiçkin.
1990 ʒ̆ana rt̆u, Nanadixaşa mepti ma. Xatti- Xititepeşen ambaroni
noçalişepe komiğut̆u, emuşeniti K̆aberdey- Balk̆ariş Ot̆onomiuri Cumhuriyetişi
Nalçikişi Universit̆et̆ik Ak̆ademiuri Dip̆loma komomçu Xititolojişi speros.
Mtini giʒ̆vat, Xattur-Xitituri nenapeşi xçetomoni çkinerk̆oçi vore ma, ti-çkimi
aşo pşinap. Udodginu- udoxunu, 1962 ʒ̆anaşen doni, Adiguri Nenaşi zit̆apeşi
şvelaten Adiguri Tarixişi mpuleri magzalobas vore. Edo ç̆areli tarixi çkini
goşogoru do oxoʒ̆onu şeni jurdoguriten viçalişep ma.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvan Çerkesi
cinconi ar xalk̆işi bere ret. 1864 ʒ̆anas, K̆afk̆asyaşen uçvuten get̆k̆oçineri
ocağepeşi arterişi bere ret; eşo komiçkin ma. Nak̆otxani nesilişen mohaciri
ret? Nak̆otxani diʒxirişen mohaciri ret tkvan?
Ali Çureyi: Giçkit̆an; “Çerkesi
cinconi” va vore ma, mtelo Çerkesi vore ma. Ho, K̆afk̆asyaşen
uçvuten get̆k̆oçineri ar xalk̆işi bere vore ma. Masumani diʒxirişen vore.
Masumani diʒxirişen mohaciri vore ma.
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesyaşi namu
muxurişen rt̆es p̆ap̆uşp̆ap̆upe tkvani? Aʒ̆iti ekoni oput̆e tkvani geladgini
ek? Mu coxont̆u ekoni mcveşi oput̆e tkvanis? Mu coxons akoni oput̆e
tkvanisTurkiyes? Akoni oput̆e tkvanişi mcveşi, ağani coxo mu noren? Ekoni
mzaxalepe tkvanis mu gvari uğut̆es? Çerkesyas ekoni oput̆e tkvanişa
iditi?
Ali Çureyi: P̆ap̆uşp̆ap̆upe
çkimi ren uçvuten get̆k̆oçineri andğaneri K̆araçay- Çerkesk̆i coxoni muxurişen.
Ekoni oput̆e çkinis aʒ̆iti coxons Besleneyi. Akoni oput̆e çkinis coxons
Tavşandaği. Mtini gi3vat; xut mahalleşen ʒ̆opxineri ren akoni oput̆e
çkini. Namtini orapes, resmuro Jileni, Oşke do ʒ̆aleni “Byuk̆işi” oput̆epe yado
işinen. Ma vore “Jileni” oput̆eşen. Alosmanuri coxo rt̆u “Hitamiye”. Oput̆es
Çerkesulo coxons “Çencikoy- Чэнджыкъуей”.
“Gvari” ren dido beciti Çerkesepe şeni. Aya adeti mundes,
muç̆oşi do mi do miepe şk̆elen iʒ̆opxinu, mtelo va içkinen. Mara aya adetik
moʒ̆irapan, Çerkesepes uğut̆erenan şkarguroni oktalaşi sist̆emi; eşo
oxoiʒ̆onen.
Ho, ekoni oput̆e çkimişa mepti ma. Ar fara var, dido fara mepti ekoni oput̆e
çkinişa. Artneri gvaroni mzaxalepe çkimiti kobžiri ek.
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesuli Nena ren
k̆oçinobaşi irişen mcveşi nişanepeşen arteri. Çerkesuli Nenaşi ğura
ren k̆oçinobaşi ğurati. K̆oçinobaşi irişen mcveşi nok̆uçxenepe şinaxeri ren
Çerkesuli Nenaşi doloxeti; dido mcveşi nenapeşi doloxeti şinaxeri ren
k̆oçinobaşi irişen mcveşi nok̆uçxenepe, eşo. Ma aşo vizmon. Çerkesuli Nena
skidaşi, k̆oçinobati skidasinon. Çerkesuli nena ğuraşi, k̆oçinobati, cumalobati
domiğurasinonan. Aya ren çkimi zmona do gagnapa. Tkvan muepe izmont aya zmona
do gagnapa şeni? Mtini giʒ̆vat; Turkiye ren dido xampa Çerkesuli Nena steri
nenapeten. Aya ren Turkiyeşi k̆ult̆uruli xampoba; aya ren k̆oçinobaşi
k̆ult̆uruli xampoba. Murenki, çkin didopeten çkar mutu va miçkinan aya nenape
çkinişi renobaşen. Tkvan aya xali şeni muepe izmont? Aya xalişi nena- gemktiru
mi ren? Muepe gatkvenan tkvan?
Ali Çureyi: Aya k̆itxala tkvani
ren dido mçire. Emuşeniti lingvist̆uro do p̆olit̆ik̆uro speroşen
molaşinu domaç̆irs; ma eşo visimadep. ʒ̆oxle; çkvadoçkva lamtinalepeşi
çkvadoçkva nenapeşen molagişinat. Mteli k̆oçinobaşi oşkaruli monoçane do
oşkaruli k̆imet̆i ren aya nenape. Edo xeʒalapekti aya dulya aşo žiropan yado
mepşvenat. Aya dulya aşo iqvaşi, emindros aya p̆roblemi “namu suveriten”
voçodinat yado xeʒalape k̆ala ok̆oğarğalu ren perpu. Mara dulya aşo
va ren. Xeʒalepek, “tkva tkva va retya, tkvan aya dulya aşo
gonk̆vatitya, miʒ̆umernan. Amk̆ata zmona do gagnapaşi mance k̆ala mu do muç̆oşi
bğarğalaminonan?!
Va ğuras yado k̆oçinobak namtini skindinape oskedinu şeni “gzalepe gorups
do şurdoguriten içalişeps!” Xeʒalapek lamtinala çkinişi renoba va şinaşi,
lamtinala çkini nananena muşiten “ğurun” yado xeʒalepes muç̆oşi vuʒ̆vaten?
Renoba çkinis mxuci va meçaps do nananena çkinis muç̆oşi mxuci meçaseni?!
Turkiyes aya dulya mu xalis ren? Aʒ̆iti aya xalişa komoptat! Aya k̆itxalaşi
nenaşgektira şinaxeri ren Turkiye Cumhuriyetişi k̆ult̆uruli varna p̆olit̆ik̆uri
gagnapaşi doloxe: 1- Doloxeni nt̆erepe, 2- Galeni nt̆erepe. Aya dulya aşo
ižiren do eşoti hukmi ixvenen. Doloxeni nt̆erepe: a- Sep̆arist̆epe, b- İrticaluri
Faaliyetepe.
Xeʒalapeşi aya hukmitenti, Turkuli Nenaşen met̆a ar çkva nenaşi mğarğaluşi
lamtinalepe işinen sep̆arist̆obaşi doloxe. Kurduli,
Çerkesuli, Lazuri Nenapeşi mğarğalupe işinen aya sep̆arist̆obaş
gagnapaşi doloxe. Edo amk̆ata nenapeşi k̆anonuri st̆at̆ut̆işa çkar
toli va uğunan xeʒalapes. Ma aşo komiçkin do aşoti matkven. Aya dulyati aşo
miçkit̆an!
Ali İhsan Aksamazi: Mu iqven, aʒ̆iti
molapşinat Çerkesuli Nenaşen! Çerkesuli namu nenaşi ocağişen ren?
Çerkesuli nena reni, varna ar majura nenaşi lehçe/ diyalekt̆i reni?
Ali Çureyi: Amk̆ata dulyapeşen ambaroni
xçetomonepeşen va vore ma; ipti aya giçkit̆an! P̆ap̆uşp̆ap̆upeşen, nanaşen do
tarixi çkinişen genomskide nena çkimi va gondunas, ma xvala aya minon.
Lingvist̆epeşi
ambariten giʒ̆vat: K̆afk̆asuri Nenapes kuğunan jur nenaluri ocaği; eşo matkven
mati. Moro mu; Çerkesuli ren meçkineri nena. Lehçe/diyalekt̆i va
ren. Lehçe/diyalekt̆i iqvaşi, ar çkva mengaperi dudnenaşi renoba
dvaç̆irs. Emk̆ata mengaperi dudnena va uğun Çerkesuli nenaşi ocağis.
Mara, “Çerkesuli Nenas” şive, lehçe/ diyalekt̆i uğuni yado mk̆itxupt na; “ho”,
kuğun.
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesuli Nena
coxoten miçkinan çkin aya nena. Çerkesuli Nenas çkva majura coxopeti uğuni?
Çkva coxopetenti içkineni Çerkesuli Nena? Mu iqven, aya ambarişenti
molamişinit!
Ali Çureyi: Aya dulyapeşen ambaroni do uambare
dido k̆oçik udodginu niza qu do xoloti ikips aya coxoşi gurine, “Çerkesi”, aya
ren, eya va ren yado. Aya coxoşi cinci şeni, ʒ̆oxle ç̆areli mcveşi
Arabuli rabisk̆apeşen, uk̆uleti Yulvaluri Nenapeşen İnglisuri Nenaten ç̆areli
rabisk̆apeşen molaşinapan namtini k̆oçepek. Aya coxo, “Çerkesi”, xtimeri ren
Çerkesuli “Oraşi Askerişen” varna Çerkesuli “K̆afk̆asyaşi
K̆oçişen” yado ambarepe momçapan namtini k̆oçepek. Ginže nenaşi
mk̆ule; aya coxo “K̆afk̆asişen” xtimeri ren yado molaşinapan namtinepek.
Çkin Çerkesepek
ti-çkinis Adige vuʒ̆umert. Ti-çkinişenti eşo molapşinapt. Aya
zit̆aşi et̆imolojik̆uri cinci Çerkesuli “Mjoraşi Berepeşen” xtimeri ren yado
molaşinapan namtini k̆oçepekti. Mati aya zit̆aşi cincişen molapşineret̆i
“Zit̆apeşi Nenaşen Adigepe” coxoni gamiçkvineri buk̆let̆i çkimişi doloxe. Aya
zit̆a mulun Çerkesuli “Babaşi diʒxirişen” yado dop̆ç̆areret̆i ma. Edo xoloti
eşo ptkumer ma. “A. DE - Адэ -Ды- ты” ren “baba”. “Ghe – rэ” ren
“qole-t̆est̆isi” Adiguri tibburi nenas, “Saxe – шахэ” k̆ala.
Çerkesepek ti-
mutepeşis Adige uʒ̆umernan. Çerkesepes kuğunan vit̆ojur t̆omi. Mara namtini
diʒxirimşinepek va şinapan ti-mutepeşi aya vitojur t̆omişi doloxe. Çodinuro,
tarixişi ʒ̆oxleneri ndğalepeşen andğaşa kort̆es do korenan Çerkesepe aya
kianas.
Lingvist̆epek kožires
Xattur-Xitituri zit̆ape do doxazires ar zit̆apeşi t̆ablo. Mati kobžiri sumoşi
Adiguri zit̆a eya zit̆apeşi t̆abloşi doloxe. Aya sumoşi zit̆a ixmarinen
ak̆t̆iuro andğaneri Adiguri Nenaşi doloxe. K̆oçis Çerkesuli (Adiguri) Nena
uçkit̆aşi, aya sumoşi zit̆a aʒaden k̆aixeşa Adiguri Nenaşi mğarğalupe k̆ala.
Emindros aya mu noren, p̆ea?!
Çkimi çkinaten, Çerkesepe
(varna Adigepe) renan Xatti-Xititepe coxoten ç̆areli Xalk̆i varna Xalk̆epe
(entepeti vit̆ojur t̆omişen ʒ̆opxineri renan do entepeti xvameri vit̆ojurepe
yadoti işinet̆es). Edo K̆afk̆asya- Ç̆it̆a Asya- Mezop̆ot̆amyaşi dixapes
skidut̆es entepe.
“Vaktak̆i”
(Уащхъуэ Мыващхъуэ КIанэр ЩIым Щытехуэм- Cğat̆a ar nʒaşkva (met̆eori) melu aya
muxurişa do eşo yeçkindu Uçazoğa! Edo aşoten Uçazoğak K̆afk̆asya
Anadoluşen ok̆ortups. K̆afk̆asya do Anadoluşi xalk̆epe artimajuraşen mendra
doskides. Entepeşen namtinepe doskides Ç̆it̆a Asya- Mezop̆ot̆amyaşi
dixapes. Uk̆ule K̆afk̆asyas doskiderepe moxtes cumalepe mutepeşişa. “Xititi”
coxoni xalk̆i ren entepeşi diʒxirişen. Aya ren idia. Mara Nuhiş T̆ufanişi
Mit̆isti mengaperi ambari kuğun!
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesuli nenas
muk̆o şive/ lehçe/ diyalekt̆i uğun? Rusyaşi Federasyonişi do Turkiyeşi
Cumhuriyetişi namu muxurepes iğarğalinen aya şive/ lehçe/
diyalekt̆epe? Çkva namu dobadonapes iğarğalinen Çerkesuli Nena?
Ali Çureyi: Andğaneri ndğas, Çerkesuli nenas kuğun
jur diyalekt̆i. Arterişi şkaguri ren Nalçiki do majuraşi şkaguri
ren Mayk̆opi. Aya jur diyalekt̆ikti ixmars “K̆iriluri Alboni”. Ar
Çerkesis aya jur diyalekt̆işen arteri k̆aixeşa uçkit̆aşi, majura diyalekt̆iti
k̆aixeşa oxvaʒ̆onen do ağarğalen. Ho, moro, jur diyalekt̆isti artimajuraşen
goçkvaneri namtini zit̆ape kuğun. Mara aya va ren didi p̆roblemi. Rusyaşi
Federasyonis, Nanadixas, Turkiyeşi Cumhuriyetis, Urdunis, İsrailis do Suriyes
iğarğalinen Çerkesuli Nena didopeten. Mʒika rt̆as nati, Misiris, Libyas do Amerik̆aşi
Ok̆ontaleri Oxenʒalepesti iğarğalinen Çerkesuli Nena
Ali İhsan Aksamazi: Aʒ̆iti Çerkesuli
Albonişen molamişinit, mu iqven! Muk̆o xonaroni bonca, muk̆o uxonare bonca do
muk̆o diftong uğun Çerkesuli Nenas?
Ali Çureyi: Nalçiki- Çerkesk̆işi
Çerkesuli Nenas kuğun jureneçi do vit̆on çxoro (59) bonca. Aya
boncapeşen anşi ren xonaroni. Majura Çerkesuli diyalekt̆is kuğun çxoro xonaroni
bonca. Mtini giʒ̆vat; aya dulya şeni dobağine ambari dogaç̆irnan na,
lingvist̆epes k̆itxit. Aya çkva k̆ai ren; eşo matkven ma aʒ̆i.
Ali İhsan Aksamazi: ma komiçkin;
K̆afk̆asyas skideri Çerkesepes kuğunan K̆iriluri Albonişen yeçkindineri
Çerkesuli Alboni. K̆afk̆asyaşi aʒ̆ineri mteli Çerkesepek artneri alboni
ixmarnani? Mu iqven, aya dulyaşenti molamişinit! Turkiyes skideri namtini
Çerkesepes kuğunan Latinuri Albonişen yeçkindineri ar alboni; aya komiçkin ma.
Namtini Çerkesi Gamantanerepek nodgitupan Latinuri Albonişen yeçkindineri aya
Çerkesuli Albonişa. Namtini gamantanerepek reak̆siyoni meçapan. Aya xali şeni
tkvan mu izmont?
Ali Çureyi: Ho!
Nanadixa K̆afk̆asyas skideri Çerkesepes kuğunan K̆iriluri Albonişen
yeçkindineri Çerkesuli Alboni Nalçiki-Çerkesk̆i-Mayk̆opi coxoni sum ot̆onomiuri
muxurepe mutepeşis. Diasp̆oraşi Çerkesepes oxmaru unt̆es dobadona
mutepeşi alboni. Edo aʒ̆iti eşo. Mara aya dulyaşen gecgineri gamaxtes.
Mara k̆aixeşa miçkit̆an; aya ugecginoba xvala albonişen va yeçkindu do
xoloti va yeçkindun. “Nena” irden, iğarğalinaşi do dvaç̆ironi
iqvaşi. Ar-jur k̆oçişi guri şeni, eşo va irden nena.
Gurişmeç̆voni p̆at̆i ambari ren, Diasp̆oras xmareli amk̆ata albonepe
gecgineri va gamaxtes aya dulyaşen; nena- gemktiru ren akoni zalimuri
p̆olit̆ikape. Tkvanti aya dulyaşi sebebepe kogiçkinan. Aʒ̆iti
Lat̆inuri Albonişen yeçkindineri ar alboni iʒaden Turkiyes. Çkimi nositen, aya
alboni dvaç̆ironi va ren. ʒadineri dulya xolo oʒadu ren aya. Dido samimi va
ižiren.
Turkiyeşen jur saatoni mendra Nanadixas, ekoni Çerkesepes K̆irilişen
yeçkindineri Çerkesuli Alboniten ç̆areli dido ketabi kuğunan. Ekoni aya
ketabepe ožiru şeniti, çkar endoli va ren açkva andğaneri ndğas. Dulya eşo
iqvaşi, muşeni Lat̆inuri Albonişen yeçkindineri ar alboni?
Çerkesuli Nenaşi mğarğalupe şeni, K̆irilişen yeçkindineri
Çerkesuli Alboni endoli va ren. Çerkesepeşi k̆arta diasp̆ora şeni ar çkva alboni
oxaziru va ren pelaperi. Eşo iqvaşiti, Jap̆onuri, İbranuri do Arabuli
Albonepeşen yeçkindineri ağani albonepeti oxaziru domaç̆irnan! Ayati ren
upelaperi. K̆aixeşa ižiren, am cumalepe çkinik çarepe gorupan nena çkini
oskedinu şeni.
Ali İhsan Aksamazi: Çkin k̆aixeşa
komiçkinan, k̆arta nenas kuğun eʒxeri zit̆ape majura nenapeşen.
Çerkesuli Nenasti majura nenapeşen eʒxeri zit̆ape uğuni? Didopeten namu
nenapeşen eʒxeri zit̆ape uğun Çerkesuli nenas? Aya eʒxeri zit̆ape didopeten
namu speropeşen ren? Majura nenapesti Çerkesuli nenaşen eʒxeri zit̆ape uğuni?
Ali Çureyi: K̆arta
nenas majura nenapeşen eʒxeri zit̆ape kuğun. Ayati dido normali ren; eşo
komiçkin ma. Çerkesepesti manžageri xalk̆epeşi nenapeşen eʒxeri zit̆ape
kuğunan. Majura xalk̆epe k̆ala Tibbişi, xuk̆uk̆işi, ticaretişi do p̆olit̆ik̆aşi
speropes xmareli opapeşdoloxeni namtini zit̆a do t̆erimepeşi oşkaruli mance
oqopimu ren dido normali.
Rusuli Nenaşi, K̆ipçak̆uri Nenaşi, Anadoluş Turkuli Nenaşi do Arabuli
Nenaşi tesiri kuğun Çerkesuli Nenas. Aya manžageri lamtinalepesti Çerkesuli
Nenaşen eʒxeri zit̆ape uğunani?!
Aʒ̆iti nena gegiktirat; ho, moro, manžageri aya lamtinalepeşi nenapesti
eʒxeri zit̆ape kuğunan Çerkesuli Nenaşen; micerit, aya Çerk̆esuli zit̆a do
t̆erimepe giʒ̆vatşi, nosi gogişaşasenan, gaak̆viraginonan. Amtepeşi
gale, Xvameri ketabeşi doloxeti çkineburi zit̆ape xmareli ren. Amk̆ata
zit̆apeşen molapşini ma gamiçkvineri buk̆letepe çkimişi doloxe. Mara,
giçkit̆an, ma amk̆ata dulyapeşi xçetomonepeşen va vore. Emuşeniti emk̆ata lingvist̆uri
dulyapeşen meydanepes molaşinu va memomskun. Ma xvala amk̆ata zit̆ape “bžirop”.
Amk̆ata zit̆apeşen molaşinu çkimi vardo, xçetomononi ak̆ademisyenepeşi dulya
ren aya; ma aya aşo komiçkin, tkvanti aşo giçkit̆an!
Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti ginonan na,
aʒ̆iti Çerkesuli Nenaşi ak̆ademik̆uri noçalişepeşen molapşinat! Çerkesuli
Alboni ipto mundes do so gamiçkvinu? Mi varna miepe rt̆es aya noçalişepeşi
goʒ̆oncğonerepe? Namu Albonişen yeçkindineri rt̆u iptineri Çerkesuli Alboni;
Arabuli Albonişeni, Lat̆inuri Albonişeni, K̆iriluri Albonişeni?
Ali Çureyi: Alboni xvala
Çerkesepeşi vardo, ardido xalk̆işi p̆roblemi ren; aya
k̆aixeşa içkinen. Edo dulya aşo iqvaşi, aya ren Çerkesepeşi
p̆roblemiti. Emuşeniti, Çerkesi Gamantanerepekti iroras çarepe gorupt̆es aya xalişa.
Avok̆at̆i Yaşar Baği do Avok̆at̆i Sefer Berzek̆is noçalişepe kuğun albonişi
speros. Edo aya noçalişepek k̆ut̆alişa nena gegiktirapan. Ma xvala mk̆uleşa
molaşinu domaç̆irs aʒ̆i do aşo matkven.
Çkin, Çerkesepe uçvuten get̆k̆oçineri vort̆it Osmanlişi dixapeşa do akoni
albonişa eşo varna aşo gegaperi- gegapineri vort̆it. Alosmanuri Albonişi landes
vort̆it. Eya albonişa gegaperi- gegapineri vort̆it. Uk̆uleti Turkiyeşi
Lat̆inuri Albonişi landes vort̆it çkin. Aʒ̆ineri Turkuli albonişa gegaperi-
gegapineri voret. Edo aya xaliten,Turkiyeşi Lat̆inuri
Albonişen akoni Çerkesuli Alboni yeçkinderet̆u. K̆uba
Şabanişi noçalişe rt̆u asteri alboni, emindros. ʒarobaş Rusya şk̆ule
Sovyetistani yeçkindu. Edo Lat̆inuri Albonişen yeçkindineri Çerkesuli Alboni
ixmarinu ekoni Çerkesepeşi şkas mk̆ule oraş morgvalis. Uk̆uleti K̆irilişen
yeçkindineri Çerkesuli Alboni ixmarinu andğaneri ndğaşa Rusyaşi Federasyonis.
Dido pelaperi ketabepe gamiçkvinu ekoni eya alboniten. Eya alboni va ren dido
meç̆ireli. Çerkesuli Nenaşi mğarğalu şeni dido perpu ren ekoni alboni.
Ali İhsan Aksamazi: Turkiye do
K̆afk̆asyaşi gale; iptineri Çerkesuli Alboni, zit̆apuna do ketabepe mundes
gamiçkvinu? Aya noçalişepeşi goʒ̆oncğonereoe miepe rt̆es?
Ali Çureyi: ʒ̆oxleti ambari muşi
mekçeret̆it; Arabuli do Lat̆inuri albonepeten namtini noçalişepe ixveneret̆u
Suriyes, Urdunis do Turkiyes. Eşo giʒ̆vat; Adiguri
Mevludi. “rьуазэ (Guaze)” coxoni gazetas, hemi Arabuli do
hemiti Lat̆inuri boncapeten gamiçkvineret̆u. Suriyeşi aʒ̆ineri gazetapeşen
“Marjes” hemi Lat̆inuri hemiti Arabuli Albonepeşen yeçkindineri Çerkesuli
Albonepeten noç̆arepe gamiçkvinen. Aya ambari itariğen Turkiyeşi Boncaşi
Gektalaşen ʒ̆oxleni oraşen.
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesepes
nʒ̆opulape uğunani Rusyaşi Federasyonis? Aya nʒ̆opulapek muk̆o saatoni
Çerkesuli gamantana- gurapa meçapan Rusyaşi Federasyonis? Çerkesuli
gazeta-radyo-t̆elevizyonepe reni Rusyaşi Federasyonis? Aya Çerkesuli
radyo-teleyizyonişi ç̆andinape muk̆o oraloni ren? Aya Çerkesuli gazeta-
jurnalepe muk̆o p̆eriyodoni ren Rusyaşi Federasyonis?
Ali Çureyi: Qorepeli Ali İhsani;
aya k̆itxalepeşi nenaşgektirape xes komiğun ma. Nanadixa K̆afk̆asyaşen
Nalçikuri Zarina K̆anok̆ue do Mayk̆opişen Şengul İyiguni coxoni şurimşinepek
amk̆ata ambarepe komomçeret̆es. Mati entepeşi aya ambarepe mekçat:
Ekoni Çerkespes doxmeli nʒ̆opulape va
uğunan mara, berepeşbaği kuğunan. Edo aya berebeşbağepesti Çerkesuli gamamtana-
gurapa kuğunan.
Geç̆k̆apuroni do oşkenani nʒ̆opulapes
jur saatoni Adiguri dersepe kuğunan ar dolonis. Mç̆aralobatiren aya oraşi
doloxe.
Goʒ̆os xut nʒ̆opula iʒxunu. Adiguri
sinifi kuğun. Entepeşi arteri ren Adigeşi Cumhuriyetişi № 1 Cimnaziyumi. Aya
nʒ̆opulas kuğun Adiguri ofisi. Aya ofisi guinʒ̆k̆u anʒ̆os.
Adiguri “Adige Maq” coxoni gazeta
gamulun 8 Mirk̆ani 1923 ʒ̆anaşen doni. Aya gazetaşi ʒ̆oxleni coxo
rt̆u “Sosyalistiçeski Adıgeya” , mara aya coxo goiktirinu “Adige
Maq”işa. Aya rt̆u1992 ʒ̆anas.
Mç̆aralobaşi jurnali “Zekhoşniğ/
Cumaloba” gamiçkvinen1924 ʒ̆anaşen doni. Aʒ̆iti gamiçkvinen aya jurnali.
90 ʒ̆anaşen dido ren, “Adige
Radyok” ç̆andinaps. Adiguri Radyok Adiguri Nenaten
ç̆andinaps. Aya ren Rusyaşi Federasyonişi Oxenʒaleşi Radyoşi doloxe. Edo
namtini memʒxveri p̆rogramepeten ç̆andinaps.
Adigeşi T̆elevizyonik p̆ak̆et̆uro
ç̆andinaps 15 dek̆ik̆oni p̆rogramepeten. 1991ʒ̆anaşen doni ç̆andinaps aya
t̆elevizyonik. Saati 9-s 20 dk̆; saati11:25-s 20 dk̆; saati17-s 20
dk̆; saati 7.07-s 2dk̆; saati 7.35-s 5.dk̆ ç̆andinaps aya T̆V-k. Ar ndğas mtelo
67.dk̆-oni Adiguri ambari meçaps.
Saati 9.30-şen saati10-şa t̆emat̆ik̆uri
Adiguri p̆rogramepe ç̆andinaps Adige T̆V-k. Aya ren sum dğas ar dolonis.
“Radyo Adigek” ç̆andinaps Adiguri
mk̆ule ambarepe 10 dk̆-ş morgvalis. Entepeşi juri ren ç̆umanis do majurati ren
ondğeneri şk̆uleni p̆rogramis k̆arta ndğas. Amtepeş gale, Saati 16:20-s 30.dk̆-oni
t̆emat̆ik̆uri rop̆ort̆aji steri p̆rogramepe ç̆andinaps aya radyok. Ar dolonis
jur fara ç̆andinaps aya p̆rogramik.
Adiguri galeni servisik ç̆andinaps
Mjaçxaşi limcis. Aya p̆rogrami ren saati 21-şen 22-şa. Edo ar birapa do muşi
mcveşi ambari ognapaps aya p̆rogramik, “Ziwored Yihişe”; Obişxaş limcis saati
20-şen 21-şa Cemakh/ Ranʒkala”. Saati 20-şen 21-şa Adiguri, Arabuli de Turkuli
Nenapeten ç̆andina koren Tutaçxaşi limcis. Aya p̆rogramişi coxo ren “Nanadixaşi
Xonari”.
Antepeş gale, saati 10-s 10 dk̆-oni
Adiguri mk̆ule ambari do rek̆lamişi ç̆andina kuğun Radyo Mayk̆op̆is.
Adigey T̆V-s mtelo 2,5 saatoni Adiguri
ç̆andina kuğun ar doloniş morgvalis.
Amuş gale, Zarinaşen
K̆abardeyişi ç̆andinapeşi ambariti mekçaten.
“Nur” coxoni jurnali do “Oşhamahua Adige
Psalhe” coxoni gazete gamulun Adiguri Nenaten. K̆abardeyis Adiguri nʒ̆opula va
ren. Radyo do t̆elevizyonişi p̆rogramik ç̆andinaps Çerkesulo namtini
saatepes. Mara 24 saat̆oni çkar p̆rogrami va ren.
Jur t̆elevizyonişi k̆anali kuğun
K̆abardey- Balk̆arişi Cumhuriyetis. Mk̆ule oraloni sp̆ort̆ul-k̆ult̆uruli
faaliyetepeşi ambarepe do majura dulyapeşi ambarepe ognapaps aya jur k̆analik.
K̆abardeyuli do Balk̆aruli Nenapeten ambarepe niçinen artneri nispetiten
ç̆umanis, ondğes do limcis. Doxmeli gamantana- gurapaşi muessese
çkar va ren aya sum cumhuriyetis; Çerkesk̆is, K̆abardeyis,
Adigeyis. Adiguri Nena- Mç̆aralobaşi do K̆abardeyuli Nena-
Mç̆aralobaşi filolojişi fak̆ult̆et̆epes mtelo gamantana-gurapa niçinen xvala
universit̆et̆is
Doxmeli t̆elevizyonepekti Çerkesuli
p̆rogramepe ç̆andinapan meçkineri ndğalepes.
Ali İhsan Aksamazi: Radyo-
t̆elevizyonişi ç̆andina va rt̆aşi; gamantana-gurapa va rt̆aşi, Çerkesuli nenape
steri nenapes oskiduşi xali va aqven. TRT̆- Kurdulik ç̆andinaps 7/24-s. Mara
TRT̆-k Çerkesuli nenaten va ç̆andinaps. Aya xali şeni tkvan mu izmont? Muepe
gatkvenan tkvan?
Ali Çureyi: Qoropeli Ali İhsani;
“dinişen”, çkva mtini nenaten giʒ̆vat na, “ceraşen” yeçkindineri
gagnapaten ar oktala oʒ̆opxu şeni, oxenʒaleşi mteli menceliten şurdoguriten içalişeps
aʒ̆ineri xeʒalak. Aya xalişa nodgitu şeni, çkar mitis, çkar muesseses menceli
va uğun. Amk̆ata k̆oçepes do muessesepes irrasyonaluri do xurafuri suverepeten
k̆ibiri oʒ̆iru do dostibinu xeʒalak do emuşeni.
Andğaneri ndğas, teat̆ros voret do k̆oltuğişen p̆iyesis voʒ̆k̆ert; çkin aya
xalis voret. Ğuraşmedginoba, oxori çkinişi
nek̆naşa moxtaşi, gonepti “aya mu noren”
yado eya xali ok̆itxuşi menceli va maqvasunonan. Gonepti aʒ̆ineri
aya t̆ablo ren uça. Mara xolos oput̆e şeni mdade va dogaç̆irs; ma aşo komiçkin.
Muşeni aşo giʒ̆vit ipti?! Eşo nena gegiktirat; k̆aixeşa quci momçapt na,
xeʒalak va numxvacups k̆ult̆uri çkvanerobas. Mara eşo ikips. Roli muşi eşo
osağups do mutu var. Edo aya k̆ult̆urepe k̆anoniten çkar va çumers
aya xeʒalak.
Komiçkinan; aya xeʒala
menceloni ren Meclisis. Xeʒalak guri muşi şeni, k̆arta k̆anoni ikips Meclisis;
ayati komiçkinan çkin. Aʒ̆i ma matkven; eşo ptkva: nenaten k̆arta hak̆i meçaps
aya xeʒalak; eşo ižiren. Çerkesi, Kurdi do Lazi k̆oçepe, hele aʒ̆i miʒ̆vit, aya
oktala muk̆o demok̆rat̆i ren?! Aʒ̆i amk̆ata milletepes nananenape muteşiten
aç̆arenani, ak̆itxenani, T̆V-peşen ağarğalenani?! Aya hukmis renan
aya dulya. Mara mtini ambari aşo va ren. Xʒalak mtini noğira (xvameri
magzaloba) muşi oxerʒelinu şeni, k̆arta gza mubahi şinaps. Aʒ̆ineri
xali aşo ren do mutu var! Entepeşi oktala ixorʒelinaşi, eşo tkvasen
xeʒalak: “Dinişcumaloba ren irişen beciti. Dini çkinik çkar mitis p̆atinoba va
oğodaps. K̆ureyşuri Arabuliten oxvamu do dinişi esasepeten oskidus
mevaqonat!”
Nasyonist̆epe do dinuri fondamant̆alist̆epe xes xe meçameri renan. “Movaru”
do asimilasyonişi p̆olit̆ik̆apes ar renan. Nasyonalist̆epeşi “artianoba” do aya
xeʒalaşi “dinuri fondamant̆alist̆oba” ren artneri gzas. Mara mtini
dindari k̆oçepekti numxacupan aya “dinuri fondamant̆alist̆uri” notkvalepe do
noxvenepes. Gurişmeç̆voni ren, aya orati ren medgineri çkini xalişa.
Çkin çkva do çkva k̆ult̆urepeşi mancepe voret. Çkin so voret, aya beciti va
ren. Çkin mu cera miğunan, ayati beciti va ren. Mara çkin samimi do helali
k̆oçepe voret na, k̆ult̆uruli renoba çkini oskedinu şeni, k̆anoniten garant̆epe
ok̆vandu do ok̆obu domaç̆irnan k̆arta xeʒalaşi oras.
Ali İhsan Aksamazi: Mu iqven, Çerkesi
sulalepeşenti molamişinit! Aya sulalepe so skidunan Turkiye Cumhuriyetis, Rusyaşi
Federasyonis do majura dobadonapes? Turkiye Cumhuriyetişi, Rusyaşi
Federasyonişi do majura dobadonapeşi namu muxurepes skidunan aya sulalepe?
Ali Çureyi: Tkvan Çerkesi
sulalepe tkumert. “Sulale” otkvaluten mu otkvalu ginonan?! Ma k̆aixeşa va
oxomaʒ̆onu do emuşeni! Çerkes t̆omepeşeni, Çerkesuli ocağepeşi ot̆ant̆ik̆uri
gvarepeşeni; namuşen molamişinapt ?!
Sulale ren ar gvarişi k̆oçepe. Turkuli Gvarişk̆anoni kogamaxtu 1934 ʒ̆anas.
Aşotenti k̆arta Turkuli dobadonaris aqu tito gvari. Mara aya k̆ai va iqu.
Andğaneri ndğas, oşepeten ocağis ar gvari kuğunan, mara artimajuraşa mzaxali va
renan. Mi, mişi ek̆raba ren; mişi mişi sulaleşen ren; aya va içkinen. Aya ren
didi k̆aosi!
Solen, mundes, muç̆oşi, muşeni yeçkindineri ren, rabisk̆apetenti va içkinen
mara, Çerkesepes aqveret̆u gvarepe. Ar Çerkesi majura k̆ala ok̆vagaşi, iptinero
arik majuras eşo k̆itxups: “Miepeşen re? УхэTхэ?” Majurak iptinero
t̆omi muşişi coxoten, uk̆ulete ot̆ant̆ik̆uri gvariten geuktiraps.
Ali İhsan Aksamazi: Andğaneri ndğas
Çerkesuli Nenati ren menoʒxune dersepeşen arteri oxenʒaleşi
nʒ̆opulapes. Aya menoʒxune dersepeşi muk̆onoba do ora dobağine reni
Çerkesuli Nenaşi oskedinu şeni? Tkvan aya dulya şeni mu izmont?
Ali Çureyi: Çkar Etnik̆uri
Xalk̆is k̆ult̆uruli minobaten oskiduşi xali va uğun; ma aşo
vizmon. Muşeni?! İpti eşo k̆abuli oxvenu
domaç̆irnan: Çkin Çerkesepes, Kurdepes do Lazepes komiğunan dido
mcveşi k̆ult̆uruli k̆imet̆epe. Edo aya k̆ult̆uruli k̆imet̆epe çkini va renan
çkar mitişi baxçişi.
“Eya mepçi! Aya mepçi!” yado tkumers aʒ̆ineri xeʒalak. Xeʒalak mak̆vande
moğerdinaps do eşo ikips. Aya k̆abuli vikipt na, k̆arta xeʒalaşi k̆arta
ti-mçxuşa moxva dulyati k̆abuli vikip. Edo aya moxva va ren k̆ulturuli minoba
çkini oskedinu şeni. Dulya aşo iqvaşi, mu oxvenu domaç̆irnan?!
Nenaşgektira eşo ren: “K̆anoniten garant̆i minonan çkin!” Hele quci mepçat,
Bulent Arinç Begik mu tkumers:
“Çerkes Etemi xaini va ren, gurami ren. Çkin vonʒ̆uranaten aya xilafi
xali mk̆ule oraşi doloxe…”
Edo eşo naqonups emuk:
“Çerkesi mebusepe korenan andğaneri Meclisi çkinis do entepek aya xilafi
xali onʒ̆uranu şeni çkar mutu va ikipan. Aya ren didi oncğore do p̆rot̆est̆o
vikip ma.”
Am k̆oçikti xolo moğerdinaps mileti. Mi renan am Çerkesi
mebusepe?! Hele miʒ̆vas! Çerkesepeş k̆elen goşoʒxuneri renani em mebusepe?!
Murat Bardakçi Begik, Fatih Altayli Begik do Sirri Sak̆ik̆i Begik muepe tkves?!
Aya dulyaşen uambare, ndğaşi p̆olit̆ik̆uri menfaat̆epe şeni “nena do hak̆i”
meçamu ren mʒudişi. Goçvu ren. Mtelo upelaperi ren. Aya oçukare ren yado
amk̆ata xeʒalaşi amk̆ata mʒudepeşa razi Çerkesepe koren
na; xeʒalapeşa k̆udeli amk̆ata Çerkesepe koren
na; Allahik amk̆ata k̆oçis nuşvelas!
Ali İhsan Aksamazi: Çerkesuli Nena
oskedinu şeni gedgineri derneği do inst̆it̆ut̆epe reni Turkiyes varna majura
dobadonapes? Aya muessesepek mu dulyape ikipan? Mu faaliyetepe ikipan entepek?
Ali Çureyi: Ho, moro, koren! Mara
antepek Çerkesoba şeni muepe ikipan, ma entepeşi noxvenepeşen çkar ambari va
miğun. Entepeşen didoşa toli va miğun ma.
Tarixişi doloxe Çerkesepes “ç̆ara” uğutesi, va uğutesi, ma aya dulyaşa toli
komiğun xvala. Xolo Çerkesepes “k̆oçinobaşi oşkaruli peraperi” ar medeniyetis/
ʒivilizasyonis numxcavesi? Ma aya k̆itxalapeşa nenaşgektira bgorup. Ma amk̆ata
dulyaşa toli komiğun. Aya k̆itxalapeşi nenaşgektira kobžiri “Xatti- Xititepeşi”
İmp̆eriaşi tarixiş doloxe. Edo emuşeniti aya xalk̆i do xalk̆epeşi k̆imet̆epeşi
jin viçalişep. Edo aşoten muk̆o ambari do menceli miğun, ek̆onari goşobgorup do
p̆ç̆arup.
Ali İhsan Aksamazi: Komiçkin; Çerkesepe
İsrailişi onžğonepeşi doloxeti skidunan. Ek jur oput̆e kuğunan Çerkesepes.
Ekoni oput̆epeşi Çerkesepes K̆ult̆uruli ot̆onomi kuğunan, aya komiçkin. Muepe
gatkvenan aya xali şeni? Mu izmont tkvan? Aya k̆ult̆uruli ot̆onomi şeni, mu
izmont? İsrailişi aya jur Çerkesuli oput̆e şeni mu izmont tkvan?
Ali Çureyi: Tkvanti giçkinan,
eşo. Jur Çerkesuli oput̆e koren İsrailis: Reyhanli do Kafar-
Kama. Didopeten Abezexe do Şhapsığe (Абэ- зэ- хэ ve Щхьэ- псы- rъэ).
Ma va bžiri aya jur oput̆e. Mara ekoni Çerkesi dost̆epeşen vogni do eşoten aya
jur oput̆eşen ambarepe maqu. Ekoni Çerkesepes kuğunan mteli serbest̆oba
k̆ult̆uruli renoba mutepeşi oskedinu şeni. Edo k̆anonişi garant̆iten aya
xak̆epe uğunan ekoni Çerkesepes. İsrailişi xeʒalak oxenʒaleşi
biucet̆işen parati meçaps do numxvacups aya k̆ult̆uruli ot̆onomis. Aya ren
İsrailişi k̆oçinoba; ma aşo vizmon.
Ali İhsan Aksamazi: Turkiyes Çerkesi
Gamantanerepek artimajura k̆ala upelaperi p̆olemik̆epe ikipan; eşo ižiren. Mara
Çerkesuli nenati ndğaşen ndğaşa ğurun. Hemi aya upelaperi p̆olemik̆epe do
hemiti Çerkesuli Nenaşi aya xali şeni mu izmont tkvan?
Ali Çureyi: Qoropeli Sevgili Ali
İhsani; aya upelaperi p̆olemik̆epe xvala Çerkesi Gamantanerepek va ikipan. Aya
ren Turkiyeyeşi xali mtelo. Gazeta do t̆elevizyonepes amk̆ata p̆olemik̆epeten
yopşa ren. Hz. Alik eşo zop̆ons yado zop̆ons milletik: “Uçkine k̆oçi, mapa
iqvaşi, çkinerk̆oçi oqopimu ren delobaya”.
Xolo otkvalu domaç̆irs; Dr. Teodor Herʒelikti eşo tkumers: “Ar lamtinala
ek̆onomiuri gzaten mek̆arbu ginonani? Eya lamtinalaşi ağanmordalepes uank̆ene
dulyape oxvenapitya!”
Ar p̆olemik̆i, mtini ambari-çkina do rabisk̆apeten va ixvenaşi, eya ren
mʒudişi oğarğaluİ lak̆k̆ala ren do mutu var. Mʒudişi oğarğaluti
noşkeri ren. K̆oçis mek̆irelobaşi zmona- gagnapa do k̆ult̆uri va uğut̆aşi,
k̆oçis andğaneri zmona- gagnapa do k̆ult̆uri va uğut̆aşi, em k̆oçişi
p̆olemik̆is noşkeri uʒ̆umernan do mutu var. Andğaneri k̆arta
Turkuli T̆V-şi k̆analis amk̆ata mʒudişi p̆olemik̆epe ixvenen.
Ginon jur k̆oçoni, ginon dido k̆oçoni p̆olemik̆iş p̆rogramepesti arik
majura ocginu şeni, şurdoguriten gzalepe gorups do mutu
var. Entepek namu Turkuli zit̆aten ğarpalapan, ma eyati
k̆aixeşa va oxomaʒ̆onen. Edo emk̆ata p̆rogramepes va voʒ̆ker, va vusimin ma.
Ali İhsan Aksamazi: Komiçkin; dido
çinoberi gemabirepe kogiqonunan kianas. Mu iqven, mʒikati entepeşi
coxope do çinoberi birapapeşen molamişinit!
Ali Çureyi: Qoropeli Ali İhsani;
çkin miqonunan dido çinoberi gemabirepe kianas, hoi?! Ma eşo va miçkin. Ma
ambari va miğun. Edo aya ipto skandan vognap ma! Mara Turkiyeşen, Urdunişen do
Nanadixaşen namtini k̆oçepeşen molagişinat. “K̆lasikuri” speroşen namtini
mç̆arupe do entepeşen ambaroni Çerkesi mç̆arupe komiqonunan: Turkiyeşen Omer
Seyfettini do Ahmet Mithat Hağuri.
Ali İhsan Aksamazi: Gamiçkvineri dido k̆imet̆oni
ketabepe kogiğunan. Gamiçkvineri uk̆oreʒxu mak̆alepe kogiğunan. Aya komiçkin
ma. İptineri mak̆ale tkvani mundes do namu jurnalis gamiçkvineret̆u, kokşunani?
Andğaşa mak̆alepe tkvani namu jurnalepes-gazetapes gamiçkvinu?
Ali Çureyi: “Xonari Çkini/ Sesimiz”
coxoni iptineri noç̆are çkimi gamiçkvinu 1969-70 ʒ̆anas. Aya rt̆u lersi. Edo
K̆afk̆as-K̆ult̆uruli jurnalis gamiçkvineret̆u aya lersi
çkimi. (K̆afkasya K̆ult̆uruli Jurnali, ʒ̆ana: 6, K̆oroʒxa: 25,
t̆omi: 6, Xrist̆ana- ʒ̆anağani-K̆undura 1970 ʒ̆ana, but̆k̆a: 11)
Uk̆ule “Ç̆epxe/ Kamçi” do “Nabadi/ Yamçi” coxoni jurnalepes;
K̆afk̆asyasti (Nalçikis) “Adigeşi Zit̆a/ Адыrэ Псалъэ / Adige Psale/ Adige
Sözü” coxoni gazetas do (Mayk̆opis) “Adigeşi Ognapala/ Адыгэ Макь/Adige Mak/
Adige Duyurusu” coxoni gazetas do “Iуащхьамахуэ” coxoni jurnalis gamiçkvinu
noç̆arepe çkimi.
Xolo Turkiyes, “K̆afk̆asyaşi Noç̆arepe/ KafkasyaYazilari” (Gamaçkvale
Çiviyazilarişen), “K̆afk̆asya” do “Ağani K̆afk̆asya” coxoni gazetepes
gamiçkvineri noç̆are do mak̆alepeti komiğun ma; eşo komşuns aʒ̆i.
Andğaneri ndğalepesti “gazeta Jinepsis” “K̆alemi” coxoni meçkineri ğoci
komiğun do mak̆alepe p̆çarup. “Ç̆epxe/ Kamçi” coxoni gazetesti meçkineri ğoci
komiğut̆u do “K̆alemi” coxont̆u. “Çureyko” yado žegneten p̆çarupt̆i ma. Xolo,
“Ç̆epxe/ Kamçi” coxoni gazetas Çerkesuli Nenaşen tercumepe çkimiti gamiçkvinu.
Emk̆ata gamiçkvineri noç̆arepe komiğun ma.
Ali İhsan Aksamazi: Gamiçkvineri
ketabepe kogiğunan: “Zit̆apeşi Nenaşen Adigepe”, “Xatti- Xititepeşi Cincepe-
Çerkesepe”, “Çerkesepeşi Tarixi”, “Uçxa Xalk̆i Anadoluşi Çerkesepe”,
“Musik̆i do Dansi Xatti- Xititepes”. Ma aya ketabepe tkvanişen ambaroni vore.
Gamiçkvineri çkva ketabi giğunani? Ağani ketabiş p̆roje giğunani? Pukironi
ambarepe giğunani çkinda?
Ali Çureyi: Ho, gamiçkvineri ketabepeti
komiğun: İptineri ketabi çkimi gamiçkvinu 1989 ʒ̆anas: “Zit̆apeşi Nenaşen
Adigepe”, (Aya ketabi çkimişi sp̆onsori ren Uğur Yağan Begi do Cengiz Gül Begi.
Aya vesileten, mutepeşis juris xolo şukuri vuʒ̆umer ma). Uk̆ule “Zit̆apeşi
Nenaşen Adigepe” coxoni aya ketabi çkimi majurani fara gamiçkvinu 2006 ʒ̆anas.
Gamiçkvineri ketabepe çkimişi coxope eşo ren:
1- “Zit̆apeşi
Nenaşen Adigepe”,
2- “Ht” Žegneten
“Xatti- Xitituri Xalk̆apeşi Mtini Minoba” (Çerkesulo gamiçkvinu)”,
3- “Xatti-
Xittepeşi Cinci do Çerkesepe”,
4- “Zit̆apeşi
mencetiten Çerkesepeşi Tarixişa memʒxvape”,
5- “Xatti-Xititepe
do Çerkesepe”,
6- “Çerkesepe do
Dini/Cera”,
7- “Musik̆i do
Dansi Xatti-Xititepes”
8- “Hafitse
Muhammed: Ar Çerkesi Jurnalist̆i”,
9- “Çerkesi
T̆enori Ali Taşlo”,
10- “Simadaşi Livadi”,
11- “Çerkesepe! Entepeti Mi renan?”
12- “Uçva Xalk̆i Anadoluşi
Çerkesepe”,
Andğaneri ndğaleps ar majura noçalişeti komiğun do ç̆it̆a- ç̆it̆a pç̆arup
ma. Aya ketabis coxons “Çerkesepe Muşeni Va Gok̆uʒxunan?”
Ali İhsan Aksamazi: Aya ok̆oğarğalu şeni
dido şukuri giʒ̆umert. Otkvaluşi çkva nena giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven!
Xçe pimpili dixaşa gegixtan!
Ali Çureyi: Qoropeli Ali
İhsani; Şuri gemdginşa, xesti k̆alemi miğut̆aşi, oç̆arus
mevaqonaminonan. K̆ureluri varna muxuruli felaketepek kiana çkini va mek̆arba
na, do çkin va memk̆arba na, buncinaşi k̆anonepeşa mek̆ireli,
xvameri vazifepe çkinis meqonu iqvasinon renobaşi çkinişi şukuri. Kianaşi
uçodinoba do k̆oçinoba do ç̆k̆uaşi ok̆oxtimuşi magzalobas çk̆uaşi
ʒ̆oxle-xtimuten mevaqonaten oç̆arus. Aşotenti çkva ʒ̆oxle-xtimeri dulyape
oxvenuşi menceli aqvasion çkini şk̆uleni k̆oçepes. Ma aşo mevisemadeps.
(Emindros ma kovore!)
Ora skani momçit, cumaloba moʒ̆irit, şukuri giʒ̆umert, xelak̆aoba gaqvan.
Edo pimpili dixaşa gegixtan, pimpili ʒaşa yextat!
https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2020/01/ali-curey-konusuyor.html
http://xvalamgeri.blogspot.com/2020/01/ali-cureyik-gargalaps.html
